کلمه جو
صفحه اصلی

اسماعیل رایین

دانشنامه عمومی

اسماعیل رائین (زاده ۱۲۹۸ خورشیدی - درگذشته ۱۰ دی ۱۳۵۸ خورشیدی) محقق و مورخ بوشهری بود. کتاب مشهور او به نام فراموش خانه و فراماسونری در ایران است. اسماعیل رائین از بدو تأسیس ساواک با شماره رمز ۱۴۹۸ با آن همکاری داشت و بررسی اسناد رائین در بایگانی ساواک نشان می دهد که همکاری او دارای طبقه بندی بالا (سری) بوده است. وی روابط بسیار نزدیکی با اسدالله علم داشت.
ابهام در تاریخ نگاری فراماسونری آخرین شاهکار اسماعیل رائین
ایرانیان ارمنی نوشته اسماعیل رائین
مجله نگارستان
در سال ۱۳۱۴ خورشیدی به استخدام وزارت پست و تلگراف درآمد و به عنوان تلگرافچی مشغول کار گردید، سپس به مطبوعات راه یافت و در مجله تهران مصور، آتش، و اطلاعات مقاله می نوشت. به دلیل انتشار خبری علیه رزم آرا از اطلاعات اخراج و در مجله روشنفکر فعالیت خود را از سر گرفت. قبل از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، با حزب توده همکاری می کرد و از طرف حزب به فستیوال جهانی جوانان در بخارست اعزام شد. آثار رائین در ازای دریافت وجه از دربار یا محافل معین بود و اهداف معینی را پی می گرفت.
رائین از بدو تأسیس ساواک با آن سازمان همکاری می کرد و جزء حقوق بگیران ساواک بود. وی کتاب فراموش خانه و فراماسونری در ایران را با همکاری فعال ساواک منتشر کرد. دستور صریح سرتیپ علوی کیا (معاون ساواک) چنین بود که «به رائین هر قدر ممکن است کمک شود».
اسماعیل رائین از بدو تأسیس ساواک با شماره رمز ۱۴۹۸ با آن سازمان همکاری داشت و بررسی اسناد رائین در بایگانی ساواک نشان می دهد که همکاری او دارای طبقه بندی بالا (سری) بوده است، رائین هر حرکت مخالف با رژیم ایران در آن زمان را به «انگلیسی ها» نسبت می داد. رائین در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۴۸ طی نامه ای به نعمت الله نصیری رئیس ساواک بابت «خساراتی که متحمل شده بود» تقاضای پول بیشتر نمود و گفته است: " «اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، حامی وطن پرستان ایران، اوامری مبنی بر تأمین خسارات وارده صادر فرموده اند.»".

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] اسماعیل رائین (1358-1298 ش)، نویسنده و محقق، یکی از جنجالی ترین چهره های مطبوعاتی دوره پهلوی دوم است. وی در جمع آوری اسناد سیاسی توانا بود و به سبب این که در نوشته هایش به اسناد منتشر نشده توسل می جست، کتابهایش خواستار و خواننده ی فراوان داشت. او در بیست ساله ی اخیر بیشتر درباره ی قاجاریه و پهلوی می نوشت.
رایین دارای آثار متعددی است از جمله: «فراموشخانه و فراماسونری در ایران» در سه جلد؛ «حقوق بگیران انگلیس در ایران»؛ «سفرنامه ی میرزا صالح شیرازی»؛ «ایرانیان ارمنی»؛ «پیرم خان سردار»؛ «اسرارخانه ی سدان»؛ «حیدرخان عمو اوغلی»، «دریانوردی ایرانیان» در دو مجلد؛ «اولین چاپخانه در ایران»؛ «میرزا ملکم خان، زندگی و کوششهای او».
کتاب وی به نام فراموشخانه و فراماسونری در ایران که حاکی از عضویت تعدادی زیادی (830 نفر) از سران نظام پهلوی خصوصاً شاخه انگلیسی آن در ایران بود سر و صدای فراوانی در دنیای سیاست آن روز کشور ایجاد کرد. غرغر نه چندان جدی اعضای فراماسونری نشان از قدرتی بالاتر دارد که به سبب آن برخورد جدی با این امر صورت نگرفت. بعدها آشکار شد که اسناد این افراد را سازمان سیا و سازمان اطلاعاتی ایران (ساواک) در اختیار رائین قرار داده است و چاپ آن در بزرگترین انتشارات آن روز ایران یعنی امیرکبیر مبین علاقه دربار در انتشار گسترده این کتاب در ایران بود. به هر حال رائین با استفاده از موقعیتش در نزدیکی به دربار به اشتهار فراوانی دست یافت.
اسماعیل رائین متولد سال 1298 در بوشهر است. وی علاوه بر خدمت در اداره پست به خبرنگاری مطبوعات نیز پرداخت. یعنی از سال 1318 در بوشهر با روزنامه خلیج ایران همکاری می کرد. دوره چهار ساله خبر نگاری در دانشگاه تهران موجب همکاری گسترده وی با جراید پایتخت گردید. عمده فعالیت وی با نشریات کیهان، روشنفکر، تهران و خصوصاً تهران مصور بود. وی علاوه بر این کار کتب زیادی تألیف و ترجمه کرد که عمده آنها عبارتند از: اختناق ایران، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، حقوق بگیران انگلیس در ایران، میرزا ابوالحسن خان ایلچی، رقابت روسیه و غرب در ایران، انجمنهای سری انقلاب مشروطیت، میرزا ملکم خان زندگی و کوششهای سیاسی او، اسرار خانه سدان و چندین کتاب دیگر.
به سال 1336 مؤسسه جمع آوری اخبار و تأمین اخبار جراید را با کمک بهرام بوشهری تأسیس کرد. به اعتقاد ساواک اسماعیل رائین به منظور کسب اخبار با طبقات مختلف مردم از جمله شخصیتهای داخلی و خارجی ارتباط برقرار نمود و با توجه به بصیرت و تیزهوشی ذاتی تحت پوشش مزبور، اطلاعاتی نیز برای عوامل خارجی تهیه می نمود.
وی مؤسسه دیگری به نام "مرکز تحقیقات رائین" تأسیس کرد که اطلاعات فرهنگی کشور را طبقه بندی کرده و اهم آن را برای سران نظام و ساواک ارسال می کرده که نمونه آن ارسال لیست اطلاعاتی همقطاران مطبوعاتیش از لحاظ وضع اقتصادی و معیشتی برای ساواک بود.
وی ارتباط تنگاتنگی با ارگانهای مربوط به دربار ساواک داشت و از این امر حداکثر استفاده را می نمود. در سندی که در این شماره بهارستان ملاحظه می کنید به سال 1355 رائین که در پی تحقیقات گسترده ای در زمینه نفوذ کمونیسم در ایران بود از نصرت الله معینیان رئیس دفتر مخصوص شاه درخواست می کند که مجموعه اسناد مهم مربوط به کمونیسم در دوره رضاشاه در اختیارش قرار گیرد. معینیان نیز در شرفعرضی بعدی رضایت شاه را گرفته و اسناد در اختیار رائین قرار داده می شود.


کلمات دیگر: