باقر

(تلفظ: bāqer) (عربی) (در قدیم) شکافنده ، گشاینده ؛ (در اعلام) لقب محمد بن علی امام پنجم شیعیان محمد باقر(ع).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) محمدبن علی رضا ملقب به باقر. او راست : جامعالشواهد مبنی بر شرح شواهد شرح الامثله و شرح التصریف العزی و الشافیه . (از معجم المطبوعات ج 2 ص 1631).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) (... واعظ) حاجی ملا باقر واعظ از مشاهیر فضلا و وعاظ دوره ٔ ناصرالدین شاه و مؤلف کتاب نفیس «جنةالنعیم فی احوال السید عبدالعظیم » در شرح حال حضرت عبدالعظیم مدفون در شهر ری است . مرحوم حاجی ملاباقر غالباً در مدرسه ٔ خازن الملک نزدیک بازار اُرسی دوزهای تهران درتمام ایام رمضان وعظ میکرد و صدای گرفته ای داشت که اگر قدری دور از منبر او می نشستند بعسرت شنیده می شد.در مجالس وعظ او ازدحام میشد و مردم قبلاً جا می گرفتند. وی واعظی معتدل و نسبةً باسواد و بافضل و از مبالغه ها و اغراقات خارج از عقل و قیاس که شیوه ٔ بعضی از وعاظ عامی است بکلی مبرا بود چون مرد عالم مطلعی بود طلاب و اهل فضل نیز در پای مجلس او بر یکدیگر سبقت میگرفتند، وی در روز جمعه بیست و یکم ربیعالاول سال هزار و سیصد و سیزده قمری در مشهد مرحوم شد. (از وفیات معاصرین قزوینی ، مجله ٔ یادگار سال 3 شماره ٔ 4).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) (ملک ...) نام برادر ملک حسین از امرای کرت . میرخواند آرد: بعد از معاودت امیر قزغن ، کار ملک حسین روی به تراجع نهاد... و امراء غور بر او استیلا یافته ،...کار بجایی رسید که بعضی از آن طایفه اتفاق کردند که ملک حسین را گرفته برادرش باقر را بر سریر سلطنت نشانند. ملک فرصت غنیمت شمرده در شهور سنه ٔ 753 هَ . ق . بماوراءالنهر شتافته ... چندی بعد به دارالسلطنه ٔ هرات بازگشته به قلعه رفت و اشارت فرمود تا برادرش راکه غوریان به پادشاهی برداشته بودند بگرفتند و در یکی از قلاع محبوس کردند. ملک باقر پس از چندگاه از حبس نجات یافته به شیراز شتافت و همانجا بسر میبرد تا وفات یافت . (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 382 و 383).

(از قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1201).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) بهبهانی . از مؤلفان متأخر صوفیه بود. رجوع به غزالی نامه ص 107 شود.

(از قاموس الاعلام ترکی ج 2ص 1201).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) چای . رودی است در آناطولی که از دهستان دمیرچی طاغ سرچشمه میگیرد و از ولایت سنجاق و صاروخان میگذرد آنگاه وارد خلیج چاندارلی میشود. این رود را در قدیم قایقوس می نامیده اند. (از قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1201).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) خان . سالار ملی . رجوع به باقرخان شود.

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) داماد. شمس الدین محمد باقربن محمدالحسینی استرابادی معروف به داماد از علمای بزرگ معقول عصر صفوی ساکن اصفهان بود. به فارسی و عربی شعر میسرود. از تألیفات او القبسات و الصراط المستقیم و الحبل المتین و شارع النجاة و عیون المسایل را میتوان نامبرد. در اواخر عمر به زیارت عتبات رفت و بسال 1040 هَ . ق . در آنجا وفات یافت . (از معجم المطبوعات ج 1 ص 860) و رجوع به محمد باقر و داماد و میرداماد شود.

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) شیرازی . از شعرای پارسی گوی که در جراحی و کحالی نیز مهارتی داشته است . از اوست :
یار ما را از تمنا سیر نتوانست کرد
آفتاب این ذره را تسخیر نتوانست کرد
عمرها کوشید در آبادی ما روزگار
آخر این ویرانه را تعمیر نتوانست کرد.
(از قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1201) شود.

(از قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1202).

(تذکره آتشکده ٔ آذر ص 241).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) گوغری . از سران طوایف کرمان که در زمان حمله ٔ آقا محمدخان قاجار بکرمان ، با باباخان همراهی و همکاری کرده است . (از تاریخ وزیری کرمان ص 355).

(تذکره ٔ مجمعالخواص ص 261).

(از قاموس الاعلام ترکی ج 2).

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) میرزا. در ایام سلطنت نادرشاه افشار کلانتر لارستان بوده است و در سال 1146 هَ . ق . طغیان کرده ولی بدستور نادر بوسیله ٔ حکام کرمان و فارس منکوب و فراری شد. رجوع به حواشی تاریخ کرمان چ باستانی پاریزی ص 303 شود.

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) میرزا. منشی تقی خان درانی حاکم طاغی کرمان که به دست همان تقی خان به اقبح وجهی کشته شد. و رجوع بتاریخ وزیری ص 327 و 329 شود.

باقر. [ ق ِ ] (اِخ ) نام قریه ای در ترکمنستان شوروی مابین عشق آباد و فیروزه . اخیراً از جهت کشف آثار تاریخی در پایه ٔ سلسله ٔ کوپت داغ نزدیک قریه ٔ باقر حفریاتی شده است و آثار قدیم معبد پارتیها و آلات و اسباب چندی که مربوط به مراسم دینی آنها بوده در محل مذکور کشف و ثابت شده است که شهر نسا پایتخت قدیم دولت پارت که بکلی مفقودالاثر بوده و علماء آثار قدیمه قرنهای متمادی در تفحص آن بودند، در آن محل مدفون است . عملیات حفاری تعقیب شده و تاکنون قسمتی از غرفات معبد و راه زیرزمینی که معبد را تا قصر سلطنتی مربوط میداشته و خطوط معابر عمده از زیرخاک بیرون آمده است . قطر دایره ٔ این شهر 4 هزارگز و نیم است و در اطراف آن دیواری بارتفاع 8 گز کشیده شده بود. در وسط شهر از چهار طرف خیابانهای وسیع دیده میشود که بوسیله ٔ گودال عمیقی در مرکز بهم وصل میگردد. گودال مذکور از قرار معلوم آب انبار بزرگی بوده است که درمرکز شهر واقع بود و بواسطه ٔ نقب های زیرزمین با چشمه های کوپت داغ ارتباط می یافته است . در نتیجه حفریات دو مجسمه و یک کله ٔ شیر که از گل پخته ٔ سرخ رنگ میباشد یافته اند. (از ایران باستان پیرنیا ج 3 ص 2642).

(از قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1202).

باقر. [ ق ِ ] (ع ص ) شکافنده و گشاینده و وسعت دهنده . (از اقرب الموارد). شکافنده و گشاینده و فراخ کننده . (از منتهی الارب ). شکافنده و گشاینده . (ناظم الاطباء). || مرد بسیار علم . (آنندراج ) (غیاث اللغات ): هو باقر علم ؛ یعنی او وسعت دهنده ٔ علم و متبحر در علم است . (ناظم الاطباء). || مرد بسیار مال . (آنندراج ) (غیاث اللغات ). || اسد که چون بر شکار پیروز شود شکم او را بدرد و بشکافد. (از اقرب الموارد) (از تاج العروس ). شیر که اسد باشد. (از منتهی الارب ). شیربیشه . (ناظم الاطباء). شیر درنده . (آنندراج ) (غیاث اللغات ). || گاو. (مهذب الاسماء). ج بواقر. اسم جمع (بروایت لیث ) باقر جماعة بقر باشد با شبانانش ، مثل جامل که جماعة شتران بود باساربانان . و در جمهرة ابن درید آمده است که باقر و بقیر جمع بقر باشد.(از تاج العروس ). گروه گاوان با گاوچرانان و آن اسم جمع است . (از اقرب الموارد) . باقر و بَقیر و بَیقور و باقور و باقورة اسم جمع. (منتهی الارب ). و رجوع به بقیر و بیقور و باقور و باقورة شود. || رگی است در مآقی . (از اقرب الموارد) (تاج العروس ). رگی است در بیغوله ٔ چشم . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || طائری است ابلق یا خاکسترگون یا سپید. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ). ج ، بَقَر.

باقر.[ ق ِ ] (اِخ ) قمی طبیب . از اطباء قرن یازدهم ایران .در تحفه ٔ حکیم مؤمن بعنوان «از حکیم محمدباقر قمی »از او نقل میکند. تحفه ، قسم دوم ، باب دوم ورق 145 چاپی : حب نزله از مرحوم حکیم محمدباقر قمی : زعفران ، بزرالبنج ، افیون ، صمغ عربی ، تخم کاهو، بنج ، لفاح ، رب سوس و نشاسته . (از تحفه ٔ حکیم مؤمن چ جدید ص 323).

ناصرخسرو.

(از تذکره سفینه ٔ هندی ص 26).

شیر (جانور شناسی)؛ گشاینده.