مترادف کوکب : اختر، ستاره، سها، نجم، دالیا
برابر پارسی : ستاره، اختر
کوکب
مترادف کوکب : اختر، ستاره، سها، نجم، دالیا
برابر پارسی : ستاره، اختر
فارسی به انگلیسی
star
عربی به فارسی
سياره , ستاره سيار , ستاره بخت
فرهنگ اسم ها
اسم: کوکب (دختر) (عربی) (طبیعت، گل، مذهبی و قرآنی، کهکشانی) (تلفظ: ko (w) kab) (فارسی: کوکب) (انگلیسی: kowkab)
معنی: ستاره، نام نوعی گل زینتی، ( در گیاهی ) گل زینتی درشتِ پر پَر به رنگهای ارغوانی، سفید، زرد، قرمز یا بنفش، ( در گیاهی ) گل زینتی درشتِ پُر پَر به رنگهای ارغوانی، گلی زینتی، درشت و پُرپَر به رنگهای ارغوانی، قرمز، یا بنفش
معنی: ستاره، نام نوعی گل زینتی، ( در گیاهی ) گل زینتی درشتِ پر پَر به رنگهای ارغوانی، سفید، زرد، قرمز یا بنفش، ( در گیاهی ) گل زینتی درشتِ پُر پَر به رنگهای ارغوانی، گلی زینتی، درشت و پُرپَر به رنگهای ارغوانی، قرمز، یا بنفش
(تلفظ: ko(w)kab) (عربی) (در نجوم) ستاره ؛ (در گیاهی) گل زینتی درشتِ پُر پَر به رنگهای ارغوانی ، سفید ، زرد، قرمز یا بنفش.
مترادف و متضاد
ستاره، نشان ستاره، اختر، کوکب، نجم، خط سفید پیشانی اسب
اختر، ستاره، سها، نجم
دالیا
۱. اختر، ستاره، سها، نجم
۲. دالیا
فرهنگ فارسی
ستاره
( اسم ) ۱ - ستاره جمع کواکب . یا کوکب سعد . ستاره ای که بعقید. احکامیان موجب سعادت میشود : و طلوع کوکب سعد از افق مطالعم روی نمود . یا کوکب نحس . ستاره ای که بعقید. احکامیان موجب نحوست میشود . ۲ - گیاهی است از تیر. مرکبان و از دست. آفتابیها که دارای نهنج بزرگی است و برگهای متقابل دارد . ریشه اش غده ای افشان و محتوی ذخایر اینولین فراوان است ( نظیر غده های سیب زمینی ترشی ) . این گیاه را بجهت گلهای زیبایی که دارد در باغها بعنوان گلی زمینی میکارند . گلهای کوکب درشت و پرپر و برنگهای ارغوانی زرد سفید قرمز یا بنفش میباشند : دهلیه دالیا کوکب معمولی کوکب باغی . توضیح چند قسم ازین گل در زمان ناصر الدین شاه در ایران متداول گردید . یا کوکب ساموس . ( شاموس ) . یا کوکب معمولی . یا کوکب کفش . میخ کفش گل کفش : کوکب چرخ همچو کوکب کفش میدهد بوسه بر کف پایت . ( کمال اسماعیل )
( اسم ) ۱ - ستاره جمع کواکب . یا کوکب سعد . ستاره ای که بعقید. احکامیان موجب سعادت میشود : و طلوع کوکب سعد از افق مطالعم روی نمود . یا کوکب نحس . ستاره ای که بعقید. احکامیان موجب نحوست میشود . ۲ - گیاهی است از تیر. مرکبان و از دست. آفتابیها که دارای نهنج بزرگی است و برگهای متقابل دارد . ریشه اش غده ای افشان و محتوی ذخایر اینولین فراوان است ( نظیر غده های سیب زمینی ترشی ) . این گیاه را بجهت گلهای زیبایی که دارد در باغها بعنوان گلی زمینی میکارند . گلهای کوکب درشت و پرپر و برنگهای ارغوانی زرد سفید قرمز یا بنفش میباشند : دهلیه دالیا کوکب معمولی کوکب باغی . توضیح چند قسم ازین گل در زمان ناصر الدین شاه در ایران متداول گردید . یا کوکب ساموس . ( شاموس ) . یا کوکب معمولی . یا کوکب کفش . میخ کفش گل کفش : کوکب چرخ همچو کوکب کفش میدهد بوسه بر کف پایت . ( کمال اسماعیل )
فرهنگ معین
(کَ کَ ) [ ع . ] (اِ. ) ستاره . ج . کواکب .
(کُ کَ ) (اِ. ) گیاهی زینتی دایمی از تیرة مرکبان دارای گل های پُر پَر، زیبا و بادوام .
(کُ کَ ) (اِ. ) گیاهی زینتی دایمی از تیرة مرکبان دارای گل های پُر پَر، زیبا و بادوام .
(کَ کَ) [ ع . ] (اِ.) ستاره . ج . کواکب .
(کُ کَ) (اِ.) گیاهی زینتی دایمی از تیرة مرکبان دارای گل های پُر پَر، زیبا و بادوام .
لغت نامه دهخدا
کوکب . [ ک َ ک َ ] (اِخ ) قلعه ای است مشرف به طبریه . (منتهی الارب ) (آنندراج ). نام حصاری است در بالای کوهی مشرف به طبریه . صلاح الدین آن را فتح کرده بود، اما اکنون خراب است . (از معجم البلدان ).
کوکب. [ ک َ ک َ] ( ع اِ ) ستاره. ( ترجمان القرآن ). ستاره بزرگ یا عام است. ج ، کواکب. و ذهب القوم تحت کل کوکب ؛ یعنی پراکنده و متفرق شدند. ( منتهی الارب ). ستاره بزرگ یا عام است. ج ، کواکب. و سیم و شرار و داغ و اشک و نمکدان و گره از تشبیهات اوست و با لفظ بالیدن و افتادن مستعمل. ( آنندراج ). ستاره روشن و بزرگ. ( غیاث ). ستاره و ستاره بزرگ. ( ناظم الاطباء ). نجم. ( اقرب الموارد ). ستاره. ج ، کواکب. ( فرهنگ فارسی معین ). ستاره بزرگ. ستاره. اختر. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : فلمّا جن علیه اللیل رَءا کوکباً قال هذا ربی فلمّا افل قال لااحب الأَفلین. ( قرآن 76/6 ). اذِ قال یوسف لاِ َٔبیه یا اءَبت اًِنی رأیت احدعشر کوکباً والشمس و القمر رأیتهم لی ساجدین. ( قرآن 4/12 ). اﷲ نور السموات و الأَرض مثل نوره کمشکوة فیها مصباح المصباح فی زجاجة الزجاجة کانها کوکب دری یوقد من شجرةمبارکة زیتونة لاشرقیة و لاغربیة... ( قرآن 35/24 ).
چشمه آفتاب و زهره و ماه
تیر و برجیس و کوکب بهرام.
الا تا همی بماند بر خاک پیکری.
ور نیی عاشق چرا گریی همی بر خویشتن.
عاشقی آری ولیکن هست معشوقت لگن.
با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
کوکبی وصف ماه می گوید.
برج بی کوکب رخشان چه کنم.
چشمه خورشید باد بر سر تو سایبان.
ز شش کوکبه صف برآراستی
ز هر کوکبی یاریی خواستی.
جداگانه زمین و آسمانی است.
کوکبه مهد کواکب شکست.
چشمه آفتاب و زهره و ماه
تیر و برجیس و کوکب بهرام.
خسروی ( از یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
الاتا همی بتابد بر چرخ کوکبی الا تا همی بماند بر خاک پیکری.
عنصری ( از یادداشت ایضاً ).
گر نیی کوکب چرا پیدا نگردی جز به شب ور نیی عاشق چرا گریی همی بر خویشتن.
منوچهری.
کوکبی آری ولیکن آسمان توست موم عاشقی آری ولیکن هست معشوقت لگن.
منوچهری.
مسعود شاه نامی و تا سعد کوکب است با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
مسعودسعد.
بیدقی مدح شاه می گویدکوکبی وصف ماه می گوید.
خاقانی.
درج بی گوهر روشن به چه کاربرج بی کوکب رخشان چه کنم.
خاقانی.
کوکب ناهید باد بر در تو پرده دارچشمه خورشید باد بر سر تو سایبان.
خاقانی.
هر یک کوکبی بود در سماء سیادت و بدری بر افق سعادت. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 179 ). برج طالعش از نور کوکب او متلألی گشت. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 284 ).ز شش کوکبه صف برآراستی
ز هر کوکبی یاریی خواستی.
نظامی.
شنیدستم که هرکوکب جهانی است جداگانه زمین و آسمانی است.
نظامی.
از بدی چشم تو کوکب نرست کوکبه مهد کواکب شکست.
نظامی ( مخزن الاسرار چ وحید ص 112 ).
کوکب . [ ک َ ک َ] (ع اِ) ستاره . (ترجمان القرآن ). ستاره ٔ بزرگ یا عام است . ج ، کواکب . و ذهب القوم تحت کل کوکب ؛ یعنی پراکنده و متفرق شدند. (منتهی الارب ). ستاره ٔ بزرگ یا عام است . ج ، کواکب . و سیم و شرار و داغ و اشک و نمکدان و گره از تشبیهات اوست و با لفظ بالیدن و افتادن مستعمل . (آنندراج ). ستاره ٔ روشن و بزرگ . (غیاث ). ستاره و ستاره ٔ بزرگ . (ناظم الاطباء). نجم . (اقرب الموارد). ستاره . ج ، کواکب . (فرهنگ فارسی معین ). ستاره ٔ بزرگ . ستاره . اختر. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : فلمّا جن علیه اللیل رَءا کوکباً قال هذا ربی فلمّا افل قال لااحب الأَفلین . (قرآن 76/6). اذِ قال یوسف لاِ َٔبیه یا اءَبت اًِنی رأیت احدعشر کوکباً والشمس و القمر رأیتهم لی ساجدین . (قرآن 4/12). اﷲ نور السموات و الأَرض مثل نوره کمشکوة فیها مصباح المصباح فی زجاجة الزجاجة کانها کوکب دری یوقد من شجرةمبارکة زیتونة لاشرقیة و لاغربیة ... (قرآن 35/24).
چشمه ٔ آفتاب و زهره و ماه
تیر و برجیس و کوکب بهرام .
الاتا همی بتابد بر چرخ کوکبی
الا تا همی بماند بر خاک پیکری .
گر نیی کوکب چرا پیدا نگردی جز به شب
ور نیی عاشق چرا گریی همی بر خویشتن .
کوکبی آری ولیکن آسمان توست موم
عاشقی آری ولیکن هست معشوقت لگن .
مسعود شاه نامی و تا سعد کوکب است
با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
بیدقی مدح شاه می گوید
کوکبی وصف ماه می گوید.
درج بی گوهر روشن به چه کار
برج بی کوکب رخشان چه کنم .
کوکب ناهید باد بر در تو پرده دار
چشمه ٔ خورشید باد بر سر تو سایبان .
هر یک کوکبی بود در سماء سیادت و بدری بر افق سعادت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 179). برج طالعش از نور کوکب او متلألی گشت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 284).
ز شش کوکبه صف برآراستی
ز هر کوکبی یاریی خواستی .
شنیدستم که هرکوکب جهانی است
جداگانه زمین و آسمانی است .
از بدی چشم تو کوکب نرست
کوکبه ٔ مهد کواکب شکست .
چو آن کوکب از برج خود شد روان
تویی کوکبه دار آن خسروان .
کوکب چرخ همچو کوکب کفش
می دهد بوسه بر کف پایت .
کوکب بخت مرا هیچ منجم نشناخت
یارب از مادر گیتی به چه طالع زادم .
گر زمین را تیرگی گیرد فرونبود عجب
کوکب بخت علی از آسمان افتاده است .
- کوکب الکتیبة ؛ درخش آن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). درخش سواران . (ناظم الاطباء).
- کوکب ثابت ؛ گران رو ستاره . (ناظم الاطباء).
- کوکب سعادت بخش ؛ کوکب سعد :
گرچه هر کوکبی سعادت بخش
بر گذر دیده ام ز طالع خویش .
رجوع به ترکیب بعد شود.
- کوکب سعد ؛ (اصطلاح نجوم ) ستاره ای که به عقیده ٔ احکامیان موجب سعادت می شود. (از فرهنگ فارسی معین ) : و طلوع کوکب سعد از افق مطالعم روی نمود. (المعجم از فرهنگ فارسی معین ).
- کوکب سیار ؛ گردان ستاره که الوا نیز گویند. (ناظم الاطباء) :
عزیز آن کس باشد که کردگار جهان
کند عزیزش بی سیر کوکب سیار.
ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ فیاض ص 278).
- کوکب سیاره ؛ کوکب سیار. رجوع به ترکیب قبل شود :
وندر جهان ستوده بدو شهره
دانا بسان کوکب سیاره .
- کوکب صبح ؛ (اصطلاح تصوف ) در اصطلاح صوفیه ، اول چیزی که ظاهر می شود از تجلیات الهی و گاه اطلاق کرده شود بر سالکی که متحقق بود به مظهریت نفس کلی . (کشاف اصطلاحات الفنون ).
- کوکب مسعود ؛ کوکب سعد. کوکب سعادت بخش :
مسعود شاه نامی و تا سعد کوکب است
با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
رجوع به ترکیب کوکب سعد شود.
- کوکب نحس ؛ (اصطلاح نجوم ) ستاره ای که به عقیده ٔ احکامیان موجب نحوست می شود. (از فرهنگ فارسی معین ).
- یوم ذوکوکب ؛ روز نیک سخت . (منتهی الارب ) (آنندراج )(ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || مجازاً قطره ٔ اشک . (کلیات شمس چ فروزانفر ج 7 از فرهنگ نوادر لغات ) :
دیوانه کوکب ریخته از شور من بگریخته
من با اجل آمیخته در نیستی پرنده ام .
ریزم ز مژه کوکب ، بی ماه رخت شبها
تاریک شبی دارم با این همه کوکبها.
|| ماه . (ترجمان القرآن ). || خورشید. (ترجمان القرآن ). || میخ . (منتهی الارب ) (آنندراج ). میخ و وتد. (ناظم الاطباء). مسمار. (اقرب الموارد). || ستاره مانندی خرد که حاصل شده است از میخهای ته کفش . (ناظم الاطباء).
- کوکب کفش ؛ میخ کفش و در اصطلاحات الشعرا مرادف گل کفش . (آنندراج ). میخ کفش . گل کفش . (از فرهنگ فارسی معین ) :
کوکب چرخ همچو کوکب کفش
میدهد بوسه بر کف پایت .
|| هر چیز درخشنده ٔ مدورشکل . (ناظم الاطباء). || صورتی از زر و سیم و جواهر که بر کمربند و قبضه ٔ کارد و شمشیر و ترکش و جز آن کنند. آنچه از زر و سیم به صورت ستاره ای بر قبضه ٔشمشیر و کمان و ترکش نشانند. گل میخ طلا و نقره . آنچه درنشانند از جواهر ثمینه بر کمر و ترکش و کمان دان وچیزهای دیگر. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
گر کوکب ترکشت ریخته شد
من دیده به ترکشت برنشانم .
نهادند یک خانه خوانهای ساج
همه کوکبش زر و پیکر ز عاج .
کوکب ترکش کنند از گوهر تاج ملوک
وز شکسته دست بت بر دست بت رویان سوار.
یکی پیکر بسان ماهی شیم
پشیزه بر تنش چون کوکب سیم .
می جست همچو تیر و دو چشمش همی نمود
مانند کوکب سپر از روی چون سپر.
مه سپر کرده و شب ماه سپر
به سپر برزده کوکب چه خوش است .
|| تیغ. (منتهی الارب ) (آنندراج ). شمشیر. (ناظم الاطباء). سیف . (اقرب الموارد). || شکوفه ٔ مرغزار. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). شکوفه ٔ باغ . کقوله : یضاحک الشمس منها کوکب شرق . (از اقرب الموارد). || درخش آهن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). درخش آهن و شمشیر. (ناظم الاطباء). درخشیدن آهن و افروختن آن . (از اقرب الموارد). || شبنم که بر گیاه افتد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). قطراتی از شبنم که شبانگاه بر گیاه نشیند و چون ستارگان نماید. (از اقرب الموارد). || چشمه ٔ چاه . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). الکوکب من البئر؛ چشمه ٔ چاه که آب از آن برجوشد. (از اقرب الموارد). || آب . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) || زندان . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). محبس . (اقرب الموارد). || سختی گرما. || خطه ای از زمین که رنگش مخالف آن زمین باشد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || گیاه دراز. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). آنچه بلند گردد از گیاه . (از اقرب الموارد). || سپیدی در سیاهه ٔ چشم . (منتهی الارب ) (آنندراج ). سپیدی چشم . (ناظم الاطباء). نقطه ای سفید که در چشم پدید آید. (از اقرب الموارد). نقطه ٔ سپید که بر سیاهه ٔ چشم افتد. نقطه ٔ سپید که بر مردمک چشم پدید آید و از دیدن بازدارد. غبار. تورک ، ج ، کواکب . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || حدقه ٔ چشم . (ناظم الاطباء). || طلق از ادویه . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ازاقرب الموارد) . طلق . (ناظم الاطباء). || نوعی از سماروغ . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). سماروغ و غارچ . (ناظم الاطباء). || کوه . (از اقرب الموارد). || مهتر قوم و دلاور آنها. (منتهی الارب ) (آنندراج ). سید و رئیس قوم . دلاور قوم . (ناظم الاطباء). سید قوم و فارس ایشان . (از اقرب الموارد). || (ص ) بزرگ از هر چیزی . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || مرد باساز و برگ . (منتهی الارب ). مرد با ساز و برگ . (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || مرد با سلاح . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (از آنندراج ). || کودک نزدیک بلوغ رسیده . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). غلام مراهق . هنگامی که کودک ببالید و چهره اش زیبا شد، گویند:«غلام کوکب ممتلی »، همان گونه که وی را بدر گویند. (از اقرب الموارد). || (اِ) قسمی گل زینتی .(یادداشت به خط مرحوم دهخدا). گیاهی است از تیره ٔ مرکبان و از دسته ٔ آفتابیها که دارای نهنج بزرگی است و برگهای متقابل دارد. ریشه اش غده ای افشان و محتوی ذخایر اینولین فراوان است (نظیر غده های سیب زمینی ترشی ) این گیاه را به جهت گلهای زیبایی که دارد در باغها به عنوان زینتی می کارند . گلهای کوکب درشت و پرپر و به رنگهای ارغوانی ، زرد، سفید، قرمز یا بنفش می باشند. دهلیه . دالیا. کوکب معمولی . کوکب باغی . توضیح اینکه چند قسم از این گل در زمان ناصرالدین شاه در ایران متداول گردید. (فرهنگ فارسی معین ). || ظاهراً نوعی طعام بوده است : [ کوکب ] طعامی است و آن چنان است که بگیرند قفیزی برنج و قفیزی نخود و قفیزی باقلی یا غیر آن و همه را بکوبند و بپزند و آن را مثلثه نیز نامند. (مکارم الاخلاق طبرسی ص 84، یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
چشمه ٔ آفتاب و زهره و ماه
تیر و برجیس و کوکب بهرام .
خسروی (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
الاتا همی بتابد بر چرخ کوکبی
الا تا همی بماند بر خاک پیکری .
عنصری (از یادداشت ایضاً).
گر نیی کوکب چرا پیدا نگردی جز به شب
ور نیی عاشق چرا گریی همی بر خویشتن .
منوچهری .
کوکبی آری ولیکن آسمان توست موم
عاشقی آری ولیکن هست معشوقت لگن .
منوچهری .
مسعود شاه نامی و تا سعد کوکب است
با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
مسعودسعد.
بیدقی مدح شاه می گوید
کوکبی وصف ماه می گوید.
خاقانی .
درج بی گوهر روشن به چه کار
برج بی کوکب رخشان چه کنم .
خاقانی .
کوکب ناهید باد بر در تو پرده دار
چشمه ٔ خورشید باد بر سر تو سایبان .
خاقانی .
هر یک کوکبی بود در سماء سیادت و بدری بر افق سعادت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 179). برج طالعش از نور کوکب او متلألی گشت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 284).
ز شش کوکبه صف برآراستی
ز هر کوکبی یاریی خواستی .
نظامی .
شنیدستم که هرکوکب جهانی است
جداگانه زمین و آسمانی است .
نظامی .
از بدی چشم تو کوکب نرست
کوکبه ٔ مهد کواکب شکست .
نظامی (مخزن الاسرار چ وحید ص 112).
چو آن کوکب از برج خود شد روان
تویی کوکبه دار آن خسروان .
نظامی .
کوکب چرخ همچو کوکب کفش
می دهد بوسه بر کف پایت .
کمال اسماعیل (از آنندراج ).
کوکب بخت مرا هیچ منجم نشناخت
یارب از مادر گیتی به چه طالع زادم .
حافظ.
گر زمین را تیرگی گیرد فرونبود عجب
کوکب بخت علی از آسمان افتاده است .
علی خراسانی (از آنندراج ).
- کوکب الکتیبة ؛ درخش آن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). درخش سواران . (ناظم الاطباء).
- کوکب ثابت ؛ گران رو ستاره . (ناظم الاطباء).
- کوکب سعادت بخش ؛ کوکب سعد :
گرچه هر کوکبی سعادت بخش
بر گذر دیده ام ز طالع خویش .
خاقانی .
رجوع به ترکیب بعد شود.
- کوکب سعد ؛ (اصطلاح نجوم ) ستاره ای که به عقیده ٔ احکامیان موجب سعادت می شود. (از فرهنگ فارسی معین ) : و طلوع کوکب سعد از افق مطالعم روی نمود. (المعجم از فرهنگ فارسی معین ).
- کوکب سیار ؛ گردان ستاره که الوا نیز گویند. (ناظم الاطباء) :
عزیز آن کس باشد که کردگار جهان
کند عزیزش بی سیر کوکب سیار.
ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ فیاض ص 278).
- کوکب سیاره ؛ کوکب سیار. رجوع به ترکیب قبل شود :
وندر جهان ستوده بدو شهره
دانا بسان کوکب سیاره .
ناصرخسرو.
- کوکب صبح ؛ (اصطلاح تصوف ) در اصطلاح صوفیه ، اول چیزی که ظاهر می شود از تجلیات الهی و گاه اطلاق کرده شود بر سالکی که متحقق بود به مظهریت نفس کلی . (کشاف اصطلاحات الفنون ).
- کوکب مسعود ؛ کوکب سعد. کوکب سعادت بخش :
مسعود شاه نامی و تا سعد کوکب است
با طالع تو کوکب مسعود یار باد.
مسعودسعد.
رجوع به ترکیب کوکب سعد شود.
- کوکب نحس ؛ (اصطلاح نجوم ) ستاره ای که به عقیده ٔ احکامیان موجب نحوست می شود. (از فرهنگ فارسی معین ).
- یوم ذوکوکب ؛ روز نیک سخت . (منتهی الارب ) (آنندراج )(ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || مجازاً قطره ٔ اشک . (کلیات شمس چ فروزانفر ج 7 از فرهنگ نوادر لغات ) :
دیوانه کوکب ریخته از شور من بگریخته
من با اجل آمیخته در نیستی پرنده ام .
مولوی (کلیات شمس ایضاً).
ریزم ز مژه کوکب ، بی ماه رخت شبها
تاریک شبی دارم با این همه کوکبها.
جامی .
|| ماه . (ترجمان القرآن ). || خورشید. (ترجمان القرآن ). || میخ . (منتهی الارب ) (آنندراج ). میخ و وتد. (ناظم الاطباء). مسمار. (اقرب الموارد). || ستاره مانندی خرد که حاصل شده است از میخهای ته کفش . (ناظم الاطباء).
- کوکب کفش ؛ میخ کفش و در اصطلاحات الشعرا مرادف گل کفش . (آنندراج ). میخ کفش . گل کفش . (از فرهنگ فارسی معین ) :
کوکب چرخ همچو کوکب کفش
میدهد بوسه بر کف پایت .
کمال اسماعیل (از آنندراج ).
|| هر چیز درخشنده ٔ مدورشکل . (ناظم الاطباء). || صورتی از زر و سیم و جواهر که بر کمربند و قبضه ٔ کارد و شمشیر و ترکش و جز آن کنند. آنچه از زر و سیم به صورت ستاره ای بر قبضه ٔشمشیر و کمان و ترکش نشانند. گل میخ طلا و نقره . آنچه درنشانند از جواهر ثمینه بر کمر و ترکش و کمان دان وچیزهای دیگر. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
گر کوکب ترکشت ریخته شد
من دیده به ترکشت برنشانم .
عماره (از یادداشت ایضاً).
نهادند یک خانه خوانهای ساج
همه کوکبش زر و پیکر ز عاج .
فردوسی .
کوکب ترکش کنند از گوهر تاج ملوک
وز شکسته دست بت بر دست بت رویان سوار.
فرخی
یکی پیکر بسان ماهی شیم
پشیزه بر تنش چون کوکب سیم .
(ویس و رامین از یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
می جست همچو تیر و دو چشمش همی نمود
مانند کوکب سپر از روی چون سپر.
مسعودسعد.
مه سپر کرده و شب ماه سپر
به سپر برزده کوکب چه خوش است .
خاقانی .
|| تیغ. (منتهی الارب ) (آنندراج ). شمشیر. (ناظم الاطباء). سیف . (اقرب الموارد). || شکوفه ٔ مرغزار. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). شکوفه ٔ باغ . کقوله : یضاحک الشمس منها کوکب شرق . (از اقرب الموارد). || درخش آهن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). درخش آهن و شمشیر. (ناظم الاطباء). درخشیدن آهن و افروختن آن . (از اقرب الموارد). || شبنم که بر گیاه افتد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). قطراتی از شبنم که شبانگاه بر گیاه نشیند و چون ستارگان نماید. (از اقرب الموارد). || چشمه ٔ چاه . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). الکوکب من البئر؛ چشمه ٔ چاه که آب از آن برجوشد. (از اقرب الموارد). || آب . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) || زندان . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). محبس . (اقرب الموارد). || سختی گرما. || خطه ای از زمین که رنگش مخالف آن زمین باشد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || گیاه دراز. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). آنچه بلند گردد از گیاه . (از اقرب الموارد). || سپیدی در سیاهه ٔ چشم . (منتهی الارب ) (آنندراج ). سپیدی چشم . (ناظم الاطباء). نقطه ای سفید که در چشم پدید آید. (از اقرب الموارد). نقطه ٔ سپید که بر سیاهه ٔ چشم افتد. نقطه ٔ سپید که بر مردمک چشم پدید آید و از دیدن بازدارد. غبار. تورک ، ج ، کواکب . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || حدقه ٔ چشم . (ناظم الاطباء). || طلق از ادویه . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ازاقرب الموارد) . طلق . (ناظم الاطباء). || نوعی از سماروغ . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). سماروغ و غارچ . (ناظم الاطباء). || کوه . (از اقرب الموارد). || مهتر قوم و دلاور آنها. (منتهی الارب ) (آنندراج ). سید و رئیس قوم . دلاور قوم . (ناظم الاطباء). سید قوم و فارس ایشان . (از اقرب الموارد). || (ص ) بزرگ از هر چیزی . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || مرد باساز و برگ . (منتهی الارب ). مرد با ساز و برگ . (ناظم الاطباء) (آنندراج ). || مرد با سلاح . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (از آنندراج ). || کودک نزدیک بلوغ رسیده . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). غلام مراهق . هنگامی که کودک ببالید و چهره اش زیبا شد، گویند:«غلام کوکب ممتلی »، همان گونه که وی را بدر گویند. (از اقرب الموارد). || (اِ) قسمی گل زینتی .(یادداشت به خط مرحوم دهخدا). گیاهی است از تیره ٔ مرکبان و از دسته ٔ آفتابیها که دارای نهنج بزرگی است و برگهای متقابل دارد. ریشه اش غده ای افشان و محتوی ذخایر اینولین فراوان است (نظیر غده های سیب زمینی ترشی ) این گیاه را به جهت گلهای زیبایی که دارد در باغها به عنوان زینتی می کارند . گلهای کوکب درشت و پرپر و به رنگهای ارغوانی ، زرد، سفید، قرمز یا بنفش می باشند. دهلیه . دالیا. کوکب معمولی . کوکب باغی . توضیح اینکه چند قسم از این گل در زمان ناصرالدین شاه در ایران متداول گردید. (فرهنگ فارسی معین ). || ظاهراً نوعی طعام بوده است : [ کوکب ] طعامی است و آن چنان است که بگیرند قفیزی برنج و قفیزی نخود و قفیزی باقلی یا غیر آن و همه را بکوبند و بپزند و آن را مثلثه نیز نامند. (مکارم الاخلاق طبرسی ص 84، یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
فرهنگ عمید
۱. (نجوم ) ستاره.
۲. (زیست شناسی ) گلی زینتی، پُرپَر، و به رنگ های سرخ، زرد، سفید، و بنفش که از طریق پیاز زیاد می شود.
۳. [قدیمی، مجاز] اشک.
۴. [قدیمی، مجاز] میخ تزئینی شمشیر.
۲. (زیست شناسی ) گلی زینتی، پُرپَر، و به رنگ های سرخ، زرد، سفید، و بنفش که از طریق پیاز زیاد می شود.
۳. [قدیمی، مجاز] اشک.
۴. [قدیمی، مجاز] میخ تزئینی شمشیر.
دانشنامه عمومی
ستاره
گل کوکب/کوکب (گل)
کوکب دختر سعدی
ستاره کوکب شمالی
گل کوکب/کوکب (گل)
کوکب دختر سعدی
ستاره کوکب شمالی
wiki: گونه از این گل شناخته شده است که بعضی از آن ها تا ۱۰ متر قد می کشند.
گل های کوکب در اواخر تابستان و اوایل پاییز ظاهر می شوند. کوکب از خانواده گلستارگان است. این گل ها به وسیله تقسیم غدد یا قلمه و گاهی بذر تکثیر می شوند. غده های کوکب تحمل سرمای زیاد را ندارند. باید قبل از سرد شدن هوا، از زمین بیرون آورده و همراه با کمی خاک در جای خشک و خنک نگهداری کرده و در بهار دوباره کاشت. رنگ گل های کوکب زرد، بنفش، سفید، قرمز است. گل هایش درشت و زیباست.
گل های کوکب در اواخر تابستان و اوایل پاییز ظاهر می شوند. کوکب از خانواده گلستارگان است. این گل ها به وسیله تقسیم غدد یا قلمه و گاهی بذر تکثیر می شوند. غده های کوکب تحمل سرمای زیاد را ندارند. باید قبل از سرد شدن هوا، از زمین بیرون آورده و همراه با کمی خاک در جای خشک و خنک نگهداری کرده و در بهار دوباره کاشت. رنگ گل های کوکب زرد، بنفش، سفید، قرمز است. گل هایش درشت و زیباست.
wiki: سرده کوکب است.
wiki: کوکب (گیاه)
دانشنامه آزاد فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی الکتاب] معنی کَوْکَب: ستاره - سیّاره - شهاب - جرم آسمانی
معنی دُرِّیٌّ: پر نور("کوکب دری "به تعداد معدودی از ستاره های آسمان می گویند که درخشان تر از بقیه هستند)
معنی کُنَّسِ: پنهان شونده ها (جمع کانس ،مصدر کنوس به معنای داخل شدن وحشیهایی از قبیل آهو و طیور به درون لانهشان می باشد ،الکنس نیز از صفات ستارگان است ، چون هر یک در برج خود کنوس میکند ، یعنی پنهان میشود ، همانطور که آهوان در کناسه و آشیانه خود پنهان میشوند ، و ای...
تکرار در قرآن: ۵(بار)
ستاره. . چون شب او را فراگرفت ستارهای دید، جمع آن کواکب است . ما آسمان نزدیکتر را با زینتی که ستارگان باشند زینت کردهایم. در «سماء» توضیح داده شده که ظاهراً مراد از «اَلسَّماء الدُّنْیا» آسمان منظومه شمسی است و کواکب ستارگان همان منظومه است و در «رجم» و «صبح» گذشت که کواکب غیر از مصابیح است و آیه . در از بین رفتن کواکب صریح است.
معنی دُرِّیٌّ: پر نور("کوکب دری "به تعداد معدودی از ستاره های آسمان می گویند که درخشان تر از بقیه هستند)
معنی کُنَّسِ: پنهان شونده ها (جمع کانس ،مصدر کنوس به معنای داخل شدن وحشیهایی از قبیل آهو و طیور به درون لانهشان می باشد ،الکنس نیز از صفات ستارگان است ، چون هر یک در برج خود کنوس میکند ، یعنی پنهان میشود ، همانطور که آهوان در کناسه و آشیانه خود پنهان میشوند ، و ای...
تکرار در قرآن: ۵(بار)
ستاره. . چون شب او را فراگرفت ستارهای دید، جمع آن کواکب است . ما آسمان نزدیکتر را با زینتی که ستارگان باشند زینت کردهایم. در «سماء» توضیح داده شده که ظاهراً مراد از «اَلسَّماء الدُّنْیا» آسمان منظومه شمسی است و کواکب ستارگان همان منظومه است و در «رجم» و «صبح» گذشت که کواکب غیر از مصابیح است و آیه . در از بین رفتن کواکب صریح است.
wikialkb: ریشه_کوکب
جدول کلمات
ستاره
پیشنهاد کاربران
این واژه از اساس پارسى و پهلوى ست و تازیان ( اربان ) از واژه پهلوىِ کوکْپا Kokpa برداشته و معرب نموده و ساخته اند: الکوکب ، کواکب و . . . !!!! همتایان دیگر آن در پارسى اینهاست: ستاره Setareh ( پهلوى : سْتارَگ ، سْتار ، سْتَر ، سْرَتَک . . . همریشه واژه Star در
انگلیسى ) ، اختر Axtar ( پهلوى ) ، سَدْویس Sadvis ( پهلوى: ستاره ، اختر ) برخى گونه ها و صورت هاى ستارگان : پروین Parvin :پهلوى: صورت فلکى پروین ، ثریا میخگاه Mixgah ( پهلوى: مِخى گاس: ستاره قطبى ) موشْپرى Mushpari ( پهلوى: موشپریک : ستاره دنباله دار ) سَتْوِس Satves
( پهلوى: نام ستاره اى که تازیان نسرالواقع مى گویند ) دوبَران Dubaran : پهلوى : نام ستاره اى پیش پرویز Pishparviz ( پهلوى: پِش پَرْوِچ : نام ستاره اى ) بَشْن Bashn ( پهلوى: نام ستاره اى ) اَویابانیک Aviabanik ( پهلوى: ستاره قطبى ) بْراتران Brataran ( پهلوى: هفت برادر
، ستارگان دب اکبر و دب اصغر ) مَس تاتموتا Mas tatmuta ( پهلوى : خرس بزرگ ، دب اکبر ) کَس تاتموتا Kas tatmuta ( پهلوى: خرس کوچک ، دب اصغر ) نام ستارگانى در پهلوى : اَبْدُم ، اَزَرَگ ، اسپور ، بُنزه ، پارسى ، پَدیسْپَر ، پَدیوَر ، پَها ، پَسْپاى ، پَسیگ ، پورماه
، پوزخرس ، تگمن ، دیهیم ، روژینه ، سروش ، سها ، شاهین ، شاهین ترازو ، شپاهنگ ، شگفت اختر ، کاس ، کَهت ، کَهتسر ، کَهت میان ، ماشاهه ، گرزدار ، میان ، ونند ، نخو ، یوک و . . .
انگلیسى ) ، اختر Axtar ( پهلوى ) ، سَدْویس Sadvis ( پهلوى: ستاره ، اختر ) برخى گونه ها و صورت هاى ستارگان : پروین Parvin :پهلوى: صورت فلکى پروین ، ثریا میخگاه Mixgah ( پهلوى: مِخى گاس: ستاره قطبى ) موشْپرى Mushpari ( پهلوى: موشپریک : ستاره دنباله دار ) سَتْوِس Satves
( پهلوى: نام ستاره اى که تازیان نسرالواقع مى گویند ) دوبَران Dubaran : پهلوى : نام ستاره اى پیش پرویز Pishparviz ( پهلوى: پِش پَرْوِچ : نام ستاره اى ) بَشْن Bashn ( پهلوى: نام ستاره اى ) اَویابانیک Aviabanik ( پهلوى: ستاره قطبى ) بْراتران Brataran ( پهلوى: هفت برادر
، ستارگان دب اکبر و دب اصغر ) مَس تاتموتا Mas tatmuta ( پهلوى : خرس بزرگ ، دب اکبر ) کَس تاتموتا Kas tatmuta ( پهلوى: خرس کوچک ، دب اصغر ) نام ستارگانى در پهلوى : اَبْدُم ، اَزَرَگ ، اسپور ، بُنزه ، پارسى ، پَدیسْپَر ، پَدیوَر ، پَها ، پَسْپاى ، پَسیگ ، پورماه
، پوزخرس ، تگمن ، دیهیم ، روژینه ، سروش ، سها ، شاهین ، شاهین ترازو ، شپاهنگ ، شگفت اختر ، کاس ، کَهت ، کَهتسر ، کَهت میان ، ماشاهه ، گرزدار ، میان ، ونند ، نخو ، یوک و . . .
واژه ی کوکب در پارسی پهلوی به شکل کُکبا kokb� و به ماناک ستاره آمده است! این لغت پارسی است!
ستاره، اختر، نجم، تارا
کوکب : واژه ی کوکب از واژه کوکه گرفته شده است . واژه ی کوکه در لغتنامه پهلوی به شکلKoka به معنی ماه آمده است که خود از دو بخش: کو ( =درخشش ) / کا ( =کننده ) تابان معنی می دهد. ریشه لغت کوکه در اوستایی به شکل kahv و به معنای درخشیدن ثبت شده است.
Zend - Avesta: ouvrage de Zoroastre Volume
فرهنگ واژگان اوستایی - شادروان احسان بهرامی - فریدون جُنیدی
Zend - Avesta: ouvrage de Zoroastre Volume
فرهنگ واژگان اوستایی - شادروان احسان بهرامی - فریدون جُنیدی
کو کب ، کوکاه ، کوکَه به معنی ستاره ی تندرو.
کوکه به قوپه تبدیل میشود مثل قوپه سرهنگی درجه نظامی.
قوپه به قوپا و قوپاتر ، قباذر ، قباذ ، قباد تبدیل میشود و همه به معنی شهاب است.
شهاب هم سنگ آتشین آسمانی است
کوکه به قوپه تبدیل میشود مثل قوپه سرهنگی درجه نظامی.
قوپه به قوپا و قوپاتر ، قباذر ، قباذ ، قباد تبدیل میشود و همه به معنی شهاب است.
شهاب هم سنگ آتشین آسمانی است
کلمات دیگر: