هایده

مهستی
حمیرا
معصومه دده بالا با نام هنری هایده (زادهٔ ۲۱ فروردین ۱۳۲۱ در تهران – درگذشتهٔ ۳۰ دی ۱۳۶۸ در سان فرانسیسکو، کالیفرنیا) خوانندهٔ سرشناس و بانوی آواز موسیقی سنتی و پاپ ایرانی بود. هایده خواهر بزرگتر مهستی خواننده پر آوازه ایرانی بود. هایده دارای صدای کنترآلتو بود و بیش از دو دهه فعالیت در اجرای آواز و ترانه های ایرانی داشت.
در فروردین ۱۳۹۸ توسط شهرداری لس آنجلس ستاره ای به نام این هنرمند ایرانی در بلوار مشاهیر شهر لس آنجلس در کنار بزرگترین هنرمندان جهان قرار داده شد و نام «هایده» توسط شورای شهر و شهردار لس آنجلس به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و هویت ایرانی و میراث هنری این شهر به ثبت رسید. همچنین طی مراسمی، با حضور شهردار و اعضای شورای شهر لس آنجلس و خانواده و دوستداران وی، نام هایده در تقویم شهر لس آنجلس به ثبت رسید.
هایده که نام اصلی او معصومه دده بالا بود، در تهران متولد شد. پدر وی محمد دده بالا و مادرش زینت بلغاری بودند. هایده در ابتدا به واسطهٔ صدای توانمند، اپرایی و آلتو اش و سپس با پالودن صدایش به واسطهٔ دقت بیشتر، غزل سرایی و تنوع برجسته شد. صدای هایده به لحاظ زیباشناختی با صدای آوازخوان دیگر موسیقی ایرانی، دلکش، که از وی قدیمی تر بود مقایسه می شد. در کنار توانایی صوتی درخور توجه، محبوبیت هایده در میان شنوندگان ایرانی، در درجهٔ اول به دلیل تسلط وی بر اصول بنیاد موسیقی، صدای زایا، مجموعه ای از آهنگ های ایرانی و اجرای ردیف های آواز بوده است. این اجراها جایگاه وی را در فهرست آوازخوان های برجستهٔ موسیقی ایرانی در سدهٔ بیستم میلادی تثبیت کرد. خواهر کوچک تر او، مهستی نیز از خوانندگان معروف ایرانی بود که حدود سه سال، پیش از هایده خوانندگی را آغاز کرد.

هایده (اشلسویگ هولشتاین). شهر هایده در ایالت اشلسویگ-هل اشتاین در کشور آلمان واقع شده است.

هایده (۱۹۴۲ در تهران؛ ۱۹۹۰ در کالیفرنیا) خواننده ایرانی است.
• «تلخ ترین خاطره من اینه که آهنگی از جهانبخش پازوکی به من پیشنهاد شده بود بخونم که ترجیع بند آن اینه: من خودم رفتنی ام من بشدت به پازوکی پافشاری می کردم که من این آهنگ رو نمیخونم نمیدونم چرا دلشوره عجیبی داشتم چون می خواستم به مسافرت اروپا بیایم و فکر حادثه ای مرا تعقیب می کرد. فکر می کردم شاید بیماری ای تصادفی چیزی باعث شود که من برنگردم به ایران و هیچ وقت فکر نمی کردم همچین حادثه ای اتفاق بیافتد و من تا امروز یعنی ۶ سال نتوانم وطنم را ببینم. به هر صورت با ناراحتی خیلی شدید رفتم روی صحنه و اونو اجرا کردم. ۷ شهریور ایران را به قصد لندن ترک کردم و نمیتونم براتون توجیه کنم که حالت من در اون ساعت و اون لحظه چه بود؛ ولی امیدی است که مرا نگه می دارد که باز بتوانم ایرانم را ببینم وبه آغوش هموطنانم برگردم.» -> مصاحبه با هایده