مترادف مراد : آرزو، تقاضا، حاجت، خواهش، غرض، قصد، کام، مقصد، مقصود، منظور، منوی، نیت، وایه، پیر، پیشوا، رهبر، شیخ، قطب، خواسته، مطلوب
برابر پارسی : خواسته، آرزو، امید، آ رمان
مراد
مترادف مراد : آرزو، تقاضا، حاجت، خواهش، غرض، قصد، کام، مقصد، مقصود، منظور، منوی، نیت، وایه، پیر، پیشوا، رهبر، شیخ، قطب، خواسته، مطلوب
برابر پارسی : خواسته، آرزو، امید، آ رمان
فارسی به انگلیسی
intended, looked for
desire, wish, intention
prayer, wish
فارسی به عربی
امنیة , فحوی , هدف
فرهنگ اسم ها
اسم: مراد (پسر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: morād) (فارسی: مراد) (انگلیسی: morad)
معنی: اراده شده، خواسته، آرزو، خواست، مقصود، منظور، قصد، ( در تصوف ) پیر، ( در قدیم ) عزم، اراده، مایه ی کامرانی و موفقیت، ( در عرفان ) کسی است که قوت ولایت در او به مرتبه ی تکمیل نقصان رسیده باشد، ( اَعلام ) ) نام پنج تن از شاهان عثمانی، مراد اول: [، قمری]، مراد دوم: [، مراد سوم: [، مراد چهارم: [، قمری]و مراد پنجم: [ هجری]، ) مراد بیگ ترکمان: شاه [، قمری] سلسله ی آق قوینلو، که پس از شکست از شاه اسماعیل صفوی به بغداد گریخت و سرانجام در دیار بکر به دست شاه اسماعیل کشته شد
معنی: اراده شده، خواسته، آرزو، خواست، مقصود، منظور، قصد، ( در تصوف ) پیر، ( در قدیم ) عزم، اراده، مایه ی کامرانی و موفقیت، ( در عرفان ) کسی است که قوت ولایت در او به مرتبه ی تکمیل نقصان رسیده باشد، ( اَعلام ) ) نام پنج تن از شاهان عثمانی، مراد اول: [، قمری]، مراد دوم: [، مراد سوم: [، مراد چهارم: [، قمری]و مراد پنجم: [ هجری]، ) مراد بیگ ترکمان: شاه [، قمری] سلسله ی آق قوینلو، که پس از شکست از شاه اسماعیل صفوی به بغداد گریخت و سرانجام در دیار بکر به دست شاه اسماعیل کشته شد
(تلفظ: morād) (عربی) خواست ، آرزو ؛ مقصود ، منظور ، قصد ؛ (در تصوف) پیر ؛ (در قدیم) عزم ، اراده ، مایه‌ی کامرانی و موفقیت ؛ (در عرفان) کسی است که قوت ولایت در او به مرتبه‌ی تکمیل نقصان رسیده باشد .
مترادف و متضاد
آرزو، تقاضا، حاجت، خواهش، غرض، قصد، کام، مقصد، مقصود، منظور، منوی، نیت، وایه
پیر، پیشوا، رهبر، شیخ، قطب
خواسته، مطلوب
معنی، منظور، مقصود، مراد، مفهوم، مفاد، فحوا، ارش
حد، پا، اتمام، سر، عمد، خاتمه، منظور، مقصود، مراد، نوک، طره، راس، پایان، انتها، فرجام، ختم، سرانجام، ختام، عاقبت، آخر، غایت، انقضاء
دلخواه، مراد، مرام، ارزو، طلب، خواهش، خواست، فرمایش، کام، حاجت
میل، مقصود، مراد، مرام، ارزو، طلب، خواهش، خواست، ارمان، کام
راهنمایی، عمد، هدف، منظور، مقصود، جهت، مراد، مرام، حدس، گمان، رهبری، مقصد، نشان
عمد، هدف، منظور، مقصود، مراد، نیت، قصد، سعی، عزم، غرض
عمد، منظور، مقصود، مراد، قصد، خیال، مفهوم، فکر، تصمیم، عزم، عزیمت، غرض
معنی، اگاهی، مراد، گمان، نیت، اندیشه، خیال، فکر، تصور، انگاره، خاطر، طرز تفکر، طرز فکر، خاطره، نقشه کار
۱. آرزو، تقاضا، حاجت، خواهش، غرض، قصد، کام، مقصد، مقصود، منظور، منوی، نیت، وایه
۲. پیر، پیشوا، رهبر، شیخ، قطب
۳. خواسته، مطلوب
فرهنگ فارسی
اراده شده، خواسته شده ، مقصود، منظور
۱- ( اسم ) اراده شده خواسته : و مراد از لفظ صدر و ابتدا اول مصراع است . ۲- ( اسم ) آرزو خواست : و آن صلح بر مرداد خالد کرده شد . ۳ - حاجت منظور مقصود : نگویی مرا تا مراد تو چیست کهبر چهر تو فر چهر پریست . ( شا. ) یا به مراحم خود رساندن . بمقصودش رساندن : مرد را بمراد برساند .یا به مراد ( خود ) رسیدن . بمقصود خود نایل آمدن : و اسباب و آلتی که در صنعت او بکار آید بخریدی و بمراد خود رسیدی . ۴ - شیخ مرشد پیر مقابل مرید : سخت خامی باشد و تر دامنی در راه عشق گر مریدی با مراد خود شود زور آزمای . ( سنائی )
مراد خان زند از سرداران زندیه
۱- ( اسم ) اراده شده خواسته : و مراد از لفظ صدر و ابتدا اول مصراع است . ۲- ( اسم ) آرزو خواست : و آن صلح بر مرداد خالد کرده شد . ۳ - حاجت منظور مقصود : نگویی مرا تا مراد تو چیست کهبر چهر تو فر چهر پریست . ( شا. ) یا به مراحم خود رساندن . بمقصودش رساندن : مرد را بمراد برساند .یا به مراد ( خود ) رسیدن . بمقصود خود نایل آمدن : و اسباب و آلتی که در صنعت او بکار آید بخریدی و بمراد خود رسیدی . ۴ - شیخ مرشد پیر مقابل مرید : سخت خامی باشد و تر دامنی در راه عشق گر مریدی با مراد خود شود زور آزمای . ( سنائی )
مراد خان زند از سرداران زندیه
فرهنگ معین
(مُ ) [ ع . ] (اِمف . ) ۱ - منظور، مقصود. ۲ - خواسته ، اراده شده .
لغت نامه دهخدا
مراد. [ م ُ ] ( ع اِ ) ( از «رود» ) نعت مفعولی از اِرادة. آرزو. کام. خواسته. بویه. خواهش :
چون جامه اشن به تن اندر کند کسی
خواهد ز کردگار بحاجت مراد خویش.
همی تا چرخ گردون را مدار است.
غرضی را و مرادی را کامی را.
تا به تازه گشتن اخبارسلامتی خان و رفتن کارها بر قضیت مراد لباس شادی پوشیم. ( تاریخ بیهقی ).
اگر مرا مرادی بودی وی را تباه کردندی. ( تاریخ بیهقی ص 370 ).
پادشا بر کامهای دل که باشد پارسا
پارسا شو تا شوی بر هر مرادی پادشا.
چنان دان که در پیش دیوار دارد.
آن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
که تو خواهی نهاده در کنار است.
هم به اول قدم مراد تراست.
حال من بنده در ممالک تست
حال آن یخ فروش نیشابور
از چه برداشتم حساب مراد
کآن نشد از حساب ضرب کسور.
چون نرانند عجب داری اگر می نرسد.
چون دریغش خورم اول ز سپر برگیرم.
که به من آستانه می نرسد.
بعینه با برادر همچنان است.
گو ترک مراد خویش گیرد.
چو ایشان برفتند سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت
نگوئی مرا تا مراد تو چیست
که بر چهر تو فر چهر پری است.
تو حاصل شدی در غم بی زوال.
چون جامه اشن به تن اندر کند کسی
خواهد ز کردگار بحاجت مراد خویش.
رودکی.
بقا بادش چنان کو را مراد است همی تا چرخ گردون را مدار است.
عنصری.
رزبان برزد سوی رز گامی راغرضی را و مرادی را کامی را.
منوچهری.
گفت مرادی دیگر است اگر آن حاصل شود هر چه به من رسیده است بر دلم خوش شود. ( تاریخ بیهقی ).تا به تازه گشتن اخبارسلامتی خان و رفتن کارها بر قضیت مراد لباس شادی پوشیم. ( تاریخ بیهقی ).
اگر مرا مرادی بودی وی را تباه کردندی. ( تاریخ بیهقی ص 370 ).
پادشا بر کامهای دل که باشد پارسا
پارسا شو تا شوی بر هر مرادی پادشا.
ناصرخسرو.
چو راهت گشاده کند زی مرادی چنان دان که در پیش دیوار دارد.
ناصرخسرو.
نه هر چه مراد دل و جان خواهد بودآن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
مسعودسعد.
مرادت را ز ملک دهر هر چیزکه تو خواهی نهاده در کنار است.
مسعودسعد.
طلبت گر درست باشد و راست هم به اول قدم مراد تراست.
سنائی.
هر که آنجا نشیند که خواهد و مرادش بود چنانش کشند که نخواهد و مرادش نبود. ( اسرارالتوحید ).حال من بنده در ممالک تست
حال آن یخ فروش نیشابور
از چه برداشتم حساب مراد
کآن نشد از حساب ضرب کسور.
انوری.
اجری کام ز دیوان مرادم نرسیدچون نرانند عجب داری اگر می نرسد.
خاقانی.
هر چه رفت ازورق عمر و جوانی و مرادچون دریغش خورم اول ز سپر برگیرم.
خاقانی.
پیشگاه مراد چون طلبم که به من آستانه می نرسد.
خاقانی.
مراد شه که مقصود جهان است بعینه با برادر همچنان است.
نظامی.
آن را که مراد دوست بایدگو ترک مراد خویش گیرد.
سعدی.
|| منظور. مقصود. قصد. غرض. مطلوب : چو ایشان برفتند سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت
نگوئی مرا تا مراد تو چیست
که بر چهر تو فر چهر پری است.
فردوسی.
مرادش گر از تو به حاصل نشدتو حاصل شدی در غم بی زوال.
ناصرخسرو.
مراد. [ م َ ] (ع اِ) جای آمد و شد کردن شتران . (منتهی الارب ). مکان ریادالابل . (از اقرب الموارد). || مرادالریح ؛ جای آمد و شد کردن باد. (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). || گردن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء). عنق . (از اقرب الموارد). گلو. (ناظم الاطباء). || جای طلب . (یادداشت مؤلف ).
مراد. [ م َ رادد ] (ع ص ، اِ) ج ِ مُرِدّ. (اقرب الموارد). رجوع به مُرِدّ است .
مراد. [ م َرْ را ] (ع اِ) گردن . (منتهی الارب ). عنق . (اقرب الموارد). ج ، مَرارید.
مراد. [ م ِ ] (اِ) نام سنگی باشد بسیار عجیب و از حرکت آفتاب الوان مختلفه در او ظاهر میگردد یعنی هر ساعت به رنگی می نماید و آن را به لغت سریانی سروطالیس می گویند یعنی سنگ پرنده ، زیرا که در هوا از بخار لطیف متولد شود و باد آن را از جهتی به جهتی افکند. گویند مادام که آفتاب فوق الارض باشد هر که آن سنگ را با خود دارد شیاطین تابع وی می شوند. (برهان قاطع). رجوع به نزهةالقلوب شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) ابن علی بن داودالحسینی ازبکی بخارائی ، متولد سال 1050 و متوفی 1123 هَ . ق .مؤسس مدرسه ٔ مرادیه ٔ دمشق و مؤلف کتاب «المفردات القرآنیه » به عربی و فارسی و ترکی و مصنف «سلسلة الذهب فی السلوک والادب » است . در سمرقند به دنیا آمد، درسی سالگی پاهایش فلج شد به هندوستان مهاجرت کرد و به طریقت صوفیان نقشبندی پیوست . سپس به عراق و ایران ومکه و مصر سفر کرد، بعد از سال 1080 در دمشق سکونت گزید و در سال 1092 سفری به قسطنطنیه کرد و پس از پنج سال اقامت در آن شهر، از سلطان مصطفی خان اقطاعی در دمشق گرفت و بدانجا بازگشت و مدرسه ٔ مرادیه و مسجدو مدرسه ٔ نقشبندیه را در آنجا بنا و تأسیس کرد. و در آستانه درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 8 ص 82). رجوع به سلک الدرر ج 4 ص 129 و بروکلمان ج 2 ص 592 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) نام تیره ای است از طایفه ٔ عکاشه ٔ ایل هفت لنگ . رجوع به جغرافیایی سیاسی کیهان ص 74. و رجوع به هفت لنگ شود.
مراد. [ م ُ ] (ع اِ) (از «رود») نعت مفعولی از اِرادة. آرزو. کام . خواسته . بویه . خواهش :
چون جامه ٔ اشن به تن اندر کند کسی
خواهد ز کردگار بحاجت مراد خویش .
بقا بادش چنان کو را مراد است
همی تا چرخ گردون را مدار است .
رزبان برزد سوی رز گامی را
غرضی را و مرادی را کامی را.
گفت مرادی دیگر است اگر آن حاصل شود هر چه به من رسیده است بر دلم خوش شود. (تاریخ بیهقی ).
تا به تازه گشتن اخبارسلامتی خان و رفتن کارها بر قضیت مراد لباس شادی پوشیم . (تاریخ بیهقی ).
اگر مرا مرادی بودی وی را تباه کردندی . (تاریخ بیهقی ص 370).
پادشا بر کامهای دل که باشد پارسا
پارسا شو تا شوی بر هر مرادی پادشا.
چو راهت گشاده کند زی مرادی
چنان دان که در پیش دیوار دارد.
نه هر چه مراد دل و جان خواهد بود
آن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
مرادت را ز ملک دهر هر چیز
که تو خواهی نهاده در کنار است .
طلبت گر درست باشد و راست
هم به اول قدم مراد تراست .
هر که آنجا نشیند که خواهد و مرادش بود چنانش کشند که نخواهد و مرادش نبود. (اسرارالتوحید).
حال من بنده در ممالک تست
حال آن یخ فروش نیشابور
از چه برداشتم حساب مراد
کآن نشد از حساب ضرب کسور.
اجری کام ز دیوان مرادم نرسید
چون نرانند عجب داری اگر می نرسد.
هر چه رفت ازورق عمر و جوانی و مراد
چون دریغش خورم اول ز سپر برگیرم .
پیشگاه مراد چون طلبم
که به من آستانه می نرسد.
مراد شه که مقصود جهان است
بعینه با برادر همچنان است .
آن را که مراد دوست باید
گو ترک مراد خویش گیرد.
|| منظور. مقصود. قصد. غرض . مطلوب :
چو ایشان برفتند سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت
نگوئی مرا تا مراد تو چیست
که بر چهر تو فر چهر پری است .
مرادش گر از تو به حاصل نشد
تو حاصل شدی در غم بی زوال .
لیکن می نماید که مراد ایشان تقریر شعر و تحریک حکایت بوده است . (کلیله و دمنه ). و تو اگر چه مراد خویش مستور می داشتی من آثار آن می دیدم . (کلیله و دمنه ). در جمله مراد از مساق این سخن آن بود که چنین پادشاه بدین کتاب رغبت نمود. (کلیله و دمنه ).
مارا مراد ازین همه یارب وصال اوست
یارب مراد یارب ما را به ما رسان .
مدار ملکت عالم مراد خلقت آدم
قوام مرکز سفلی امام حضرت اعظم .
و او جهد بسیار کرد تا تمشیت آن شغل بگیرد و خلل ها که به حواشی ملک راه یافته بود زایل گرداند، قوت و قدرت او از آن مرادقاصر شد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 76). دست رد بر روی مراد او بازنهادند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 338). و مراد از لفظ صدر ابتداء مصراع است . (المعجم ، از فرهنگ فارسی معین ).
گفت پیغمبر که هر کو سرنهفت
زود گردد با مراد خویش جفت .
خواجه چون بیلی به دست بنده داد
بی زبان معلوم شد او را مراد.
من چو لب گویم لب دریا بود
من چو لا گویم مراد الا بود.
اگر مراد تو ای دوست نامرادی ماست
مراد خویش دگر بار می نخواهم خواست .
مراد از نزول قرآن تحصیل سیرت خوب است . (گلستان سعدی ).
مرا رضای تو باید نه زندگانی خویش
اگر مراد تو قتل است وارهان ای دوست .
طلبت چون درست باشد و راست
خود به اول قدم مراد تراست .
مرادی را ز اول تا ندانی
کجا در آخرش جستن توانی .
اگر مراد وی از این سخن عناد من است
کلیم را چه زیان خیزد از خوار بقر.
|| معنی . مدلول . مفهوم . مقتضی فحوی . مفاد. تأویل . تفسیر. (یادداشت مؤلف ). || مطلوب .مقبول . خواسته : اگر برقرار ما راه راست گیرد چنانکه مراد باشد کار گذارده شود. (تاریخ بیهقی ص 592).
مراد خدا از جهان مردمی است
دگر هرچه بینی همه سرسری است .
خردمندا مراد ایزد از دنیا به حاصل کن
مراد او تو خود دانی چه چیز است ار خردمندی .
اهل جستی مجوی خاقانی
کاین مراد از جهان به کس نرسد.
ذاتش مراد عالم و او عالم کرم
شرعش مدار قبله و او قبله ٔ ثنا.
مراد اهل طریقت لباس ظاهر نیست
کمر به خدمت سلطان ببند و صوفی باش .
|| میل . تمایل . خواست . هوی : نزدیک نماز شام بوالحسن عقیلی را نزدیک پسر فرستاد به پیغام که امروز ما رامراد می بود که شراب خوردیمی و ترا شراب دادیمی ، امابیگاه است . (تاریخ بیهقی ص 128).
ای به هوا و مراد این تن غدار
مانده به چنگال باز آز گرفتار.
تا متابع بوم رسول ترا
نروم بر مراد خویش و قیاس .
بسیار تاختی به مراد اکنون
زین مرکب مراد فرونه زین .
مال و عمر خویش در مرادهای این جهانی نفقه کند. (کلیله و دمنه ).
عاشق آن است کو به ترک مراد
هر چه هستی است رایگان بخشد.
گفتی ز جفا چه کردم آخر
چندانکه مراد تست کردی .
|| عزم .اراده . خواست . قصد : هرگاه مراد باشد به دو هفته به نشابور باز توان آمد. (تاریخ بیهقی ص 456).
اگر چیز از مراد خویش بودی
نگشتی خاربن جز ناژ و عرعر.
دوم [ از منافع لب آن است که ] آب دهان را از بیرون آمدن بی مراد بازدارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || کام . کامرانی . موفقیت :
من کز همه حال و کارش آگاهم
هرگز طلبم مراد و کامش را.
طبایع را چو دانستی سوءالم را جوابی گو
چرا ضدان یکدیگر مراد از یکدگر دارد.
مراد و نشاط و خزینه ٔ جهان
بیاب وببین و بپاش و بخور.
خواهی ره مراد گشادن به هر دوده
اول گشادنامه ٔ سلطان شرع گیر.
نقش مراد از در وصلش مجوی
خصلت انصاف ز خصلش مجوی .
جوانی و مراد و پادشاهی
ازین به گر بهم باشد چه خواهی .
و آن را که بر مراد جهان نیست دسترس
در زاد و بود خویش غریب است و ناشناخت .
بسا مراد که در عین نامرادی هاست .
|| مرشد. پیر. مقتدا. مقابل مرید :
سخت خامی باشد و تردامنی در راه عشق
گر مریدی با مراد خود شود زورآزمای .
- باد مراد ؛ باد موافق . باد شرطه . بادی که در دریا موافق جهت مقصود وزد. مقابل باد مخالف . (یادداشت مؤلف ).
- برمراد ؛ مقضی المرام . کامروا : چون کار ترکستان قرار گرفت رسولان ما رابرمراد بازگردانیدند. (تاریخ بیهقی ص 432). خوارزم شاه حرکت کرد از خوارزم برجانب آموی و مرا سوی درگاه بازگردانیدند بر مراد. (تاریخ بیهقی ص 347). آن کارچنان بکرد که خردمندان و روزگاردیدگان کنند و برمراد بازآمد. (تاریخ بیهقی ). سزد از جلالت آن جانب کریم که رسولان را آنجا دیر داشته نیاید و بزودی بر مراد بازگردانیده شود. (تاریخ بیهقی ص 109).
- || به دلخواه . مطابق میل :
اگر خواهی در هر دلی محبوب باشی و مردمان از تو نفور نباشند بر مراد مردمان گوی .(قابوسنامه ).
چند قاصد آمد از نزدیک عبدوس که کارها بر مراد است . (تاریخ بیهقی ص 344). کارها به فر دولت عالی برمراد است و هیچ خلل نیست .(تاریخ بیهقی ص 280).
نرانده اند قلم برمراد آدمیان
نداده اند کسی را ز حلم و علم خبر.
هر کار که بر مراد او کردی
بسیار خوری از او پشیمانی .
فلک گر خود کم گر بیش گردد
همیشه بر مراد خویش گردد.
کهتری ام چنانکه او گوید
بر مرادش مرا ره و رفتار.
از آن پس کار خسرو خرمی بود
ز دولت برمرادش همدمی بود.
از هر چه نه بر مراد تو خواهد بود
گر رنجه شوی دراز رنجی داری .
- || به رای . به خاطر. به کام . به خواست :
خویشتن سوزیم هر دو بر مراد دوستان
دوستان در راحتنداز ما و ما اندر حزن .
تو بر مراد اوبه چه می تازی
گاهی به چین و گاه به قسطنطین .
این چهار اجساد کان کاینات
برمراد کن فکان خواهم فشاند.
- بر مراد دل ؛ به دلخواه :
جستی و یافتی دگری بر مراد دل
رستی ز خوی ناخوش و از گفتگوی ما.
- به مراد ؛ به دلخواه . مطابق میل . به کام دل :
دوستان را بیافتی به مراد
سر دشمن بکوفتی به گواز.
پسر تو به مراد دل تو خواجه زیاد
ورچه هرگز نبود همچو پدر هیچ پسر.
ایزد امروز همه کار برای تو کند
همه عالم به مراد و به هوای تو کند.
هر چه من پس از این نویسم به مراد و املاء ایشان باشد. (تاریخ بیهقی ص 328). صاحب برید جز به مراد و املاء ایشان چیزی نمی تواند نبشت . (تاریخ بیهقی ص 324). اگر مثال سالار بکتغدی نگاه داشتندی این خلل نیفتادی ، نداشتند و هرکس به مراد خویش کار کردند. (تاریخ بیهقی ص 493).
تا به مرادم زنخش نرم بود
پاک صواب است تو گفتی خطاش .
بسیار تاختی به مراد اکنون
زین مرکب مراد فرونه زین .
هزار سال تنعم کنی بدان نرسد
که یک زمان به مراد کسیت باید بود.
قومی می گویند زود به مراد خویش پادشاهی به او گذاشت . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 14).
چون میسر نمی شود به مراد
خدمت صدرشاه و قربت وی .
صد روزه به درد دل گرفتم
عیدی به مراد جان ندیدم .
اگر انجام این حالت به مراد من برآید چندین درم زاهدان را دهم . (گلستان سعدی ).
زندگانی به مراد همه کس نتوان کرد.
- بی مراد ؛ ناخواسته . من غیر قصد. بلااراده . غیر ارادی . نه بر میل و اراده : دوم [ از منافع لب آن است که ] آب دهان را ازبیرون آمدن بی مراد بازدارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
عجب ماند شه زآن بهشتی سواد
که چون آورد خنده ٔ بی مراد.
- || ناکام . نامراد. ناموفق . ناکامیاب . رجوع به بی مرادی در سطور ذیل شود.
- بی مرادی ؛ ناکامی . ناکامروائی . نامرادی :
دل از بی مرادی به فکرت مسوز
شب آبستن است ای بردار به روز.
بر جور وبی مرادی و درویشی و هلاک
آن را که صبر نیست محبت نه کار اوست .
- پیراهن مراد .
- مراد افتادن ؛ میل کردن .عزم و آهنگ کردن : مراد افتاده است که تا کساری باری بیائیم تا این نواحی دیده آید. (تاریخ بیهقی ص 462).
- مراد برآمدن ؛ کامیاب شدن موفق گشتن . به مقصود رسیدن : اگر آنجا رسیدندی مرادی بزرگ برآمدی و چون ترسیدند بنه ها را به تعجیل براندند. (تاریخ بیهقی ص 619). این پدریان نخواهند گذاشت تا خداوندی را مرادی برآید. (تاریخ بیهقی ).
همه مراد برآید چو روزگار بود.
- مراد برآمدن (از...) ؛ ناکام و نامراد شدن :
هر که به معشون سالخورده دهد دل
چون دل خاقانی از مراد برآید.
- مراد برآوردن ؛ حاجت روا کردن . به کام و آرزو رساندن :
مراد هر که برآری مطیعامر تو شد
خلاف نفس که گردن کشد چو یافت مراد.
که گر روزی مرادش بر نیاری
دو صد چندان عیوبت برشمارد.
- مراد برداشتن ؛ کام گرفتن . به کام رسیدن : اگر می خواهی که مرادی از من برداری باید کی فلان شب تنها بیائی . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 110).
- || دل برگرفتن . امید برگرفتن . مأیوس شدن . قطع امید کردن :
مگو سعدی مراد خویش برداشت
اگر تو سنگدل من مهربانم .
- مراد حاصل شدن ؛ مراد به حاصل آمدن ، مراد حاصل گشتن . برآمدن حاجت و مقصود. روا شدن آرزو. حاصل شدن مقصود و کام : چون به مرو رسیدیم همه مراد حاصل شود. (تاریخ بیهقی ص 635). ما در این هفته از این جا حرکت خواهیم کرد همه مرادها حاصل گشته . (تاریخ بیهقی ). کارها یک رویه شد و مرادها به تمامی به حاصل آمد. (تاریخ بیهقی ).
مرادش گر از تو به حاصل نشد
تو حاصل شدی در غم بی زوال .
عقل است ابدی اگر بقا بایدت
وز عقل شود مراد تو حاصل .
چونکه اسرارت نهان در دل شود
آن مرادت زودتر حاصل شود.
- مراد حاصل کردن ؛ به مقصود رسیدن . موفق شدن . متمتع گشتن . بهره گرفتن .
- مراد خواستن ؛ مراد طلبیدن . حاجت خواستن .
- مراد خاطر ؛ میل . تمایل . آرزو : مراد خاطر یاران بر مصالح خویش مقدم دارد. (گلستان سعدی ).
- مراد دادن ؛ حاجت برآوردن :
چو دور دورتو باشد مراد خلق بده
چو دست دست تو باشد درون کس مخراش .
- مراد راندن ؛ کام رانی کردن . کام گرفتن :
امیر باش و جهان را به کام خویش گذار
هوای خویش بیاب و مراد خویش بران .
- مراد طلبیدن ؛ تقاضای برآوردن حاجت خود کردن . (فرهنگ فارسی معین ). حاجت خواستن :
خیزتا از در میخانه گشادی طلبیم
بر در دوست نشینیم و مرادی طلبیم .
- مراد گرفتن ؛ حاجت روا شدن . به تمنا و آرزو رسیدن .
- || کام گرفتن . به کام رسیدن . کام جستن :
چنانت دوست می دارم که وصلت دل نمی خواهد
کمال دوستی باشد مراد از دوست نگرفتن .
- مراد دل ؛ مطلوب . مقصود. خواسته . آرزو :
نه هرچه مراد دل و جان خواهد بود
آن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
- || هوی و هوس :
بنده ٔ مراد دل نبود مردی
مردان مگوی طفل و صبایا را.
- مراد نفس ؛ هوی و هوس . هوای نفس :
صبر از مراد نفس و هوی باید
این بود قول عیسی شعیا را.
- مرادیافتن ؛ به مقصد و مطلوب رسیدن . حاجت روا شدن . کامروا گشتن :
گر از جور دنیا همه رست خواهی
نیابی مرادت جز اندر جوارش .
به راه بادیه بودن به ازنشستن باطل
اگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم .
مراد هر که برآری مطیع امر تو شد
خلاف نفس که گردن کشد چو یافت مراد.
نیابد مراد آنکه جوینده نیست
که جویندگی عین یابندگی است .
|| سرانجام . عن قریب . بزودی . (ناظم الاطباء)؟
چون جامه ٔ اشن به تن اندر کند کسی
خواهد ز کردگار بحاجت مراد خویش .
رودکی .
بقا بادش چنان کو را مراد است
همی تا چرخ گردون را مدار است .
عنصری .
رزبان برزد سوی رز گامی را
غرضی را و مرادی را کامی را.
منوچهری .
گفت مرادی دیگر است اگر آن حاصل شود هر چه به من رسیده است بر دلم خوش شود. (تاریخ بیهقی ).
تا به تازه گشتن اخبارسلامتی خان و رفتن کارها بر قضیت مراد لباس شادی پوشیم . (تاریخ بیهقی ).
اگر مرا مرادی بودی وی را تباه کردندی . (تاریخ بیهقی ص 370).
پادشا بر کامهای دل که باشد پارسا
پارسا شو تا شوی بر هر مرادی پادشا.
ناصرخسرو.
چو راهت گشاده کند زی مرادی
چنان دان که در پیش دیوار دارد.
ناصرخسرو.
نه هر چه مراد دل و جان خواهد بود
آن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
مسعودسعد.
مرادت را ز ملک دهر هر چیز
که تو خواهی نهاده در کنار است .
مسعودسعد.
طلبت گر درست باشد و راست
هم به اول قدم مراد تراست .
سنائی .
هر که آنجا نشیند که خواهد و مرادش بود چنانش کشند که نخواهد و مرادش نبود. (اسرارالتوحید).
حال من بنده در ممالک تست
حال آن یخ فروش نیشابور
از چه برداشتم حساب مراد
کآن نشد از حساب ضرب کسور.
انوری .
اجری کام ز دیوان مرادم نرسید
چون نرانند عجب داری اگر می نرسد.
خاقانی .
هر چه رفت ازورق عمر و جوانی و مراد
چون دریغش خورم اول ز سپر برگیرم .
خاقانی .
پیشگاه مراد چون طلبم
که به من آستانه می نرسد.
خاقانی .
مراد شه که مقصود جهان است
بعینه با برادر همچنان است .
نظامی .
آن را که مراد دوست باید
گو ترک مراد خویش گیرد.
سعدی .
|| منظور. مقصود. قصد. غرض . مطلوب :
چو ایشان برفتند سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت
نگوئی مرا تا مراد تو چیست
که بر چهر تو فر چهر پری است .
فردوسی .
مرادش گر از تو به حاصل نشد
تو حاصل شدی در غم بی زوال .
ناصرخسرو.
لیکن می نماید که مراد ایشان تقریر شعر و تحریک حکایت بوده است . (کلیله و دمنه ). و تو اگر چه مراد خویش مستور می داشتی من آثار آن می دیدم . (کلیله و دمنه ). در جمله مراد از مساق این سخن آن بود که چنین پادشاه بدین کتاب رغبت نمود. (کلیله و دمنه ).
مارا مراد ازین همه یارب وصال اوست
یارب مراد یارب ما را به ما رسان .
خاقانی .
مدار ملکت عالم مراد خلقت آدم
قوام مرکز سفلی امام حضرت اعظم .
خاقانی .
و او جهد بسیار کرد تا تمشیت آن شغل بگیرد و خلل ها که به حواشی ملک راه یافته بود زایل گرداند، قوت و قدرت او از آن مرادقاصر شد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 76). دست رد بر روی مراد او بازنهادند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 338). و مراد از لفظ صدر ابتداء مصراع است . (المعجم ، از فرهنگ فارسی معین ).
گفت پیغمبر که هر کو سرنهفت
زود گردد با مراد خویش جفت .
مولوی .
خواجه چون بیلی به دست بنده داد
بی زبان معلوم شد او را مراد.
مولوی .
من چو لب گویم لب دریا بود
من چو لا گویم مراد الا بود.
مولوی .
اگر مراد تو ای دوست نامرادی ماست
مراد خویش دگر بار می نخواهم خواست .
سعدی .
مراد از نزول قرآن تحصیل سیرت خوب است . (گلستان سعدی ).
مرا رضای تو باید نه زندگانی خویش
اگر مراد تو قتل است وارهان ای دوست .
سعدی .
طلبت چون درست باشد و راست
خود به اول قدم مراد تراست .
اوحدی .
مرادی را ز اول تا ندانی
کجا در آخرش جستن توانی .
جامی .
اگر مراد وی از این سخن عناد من است
کلیم را چه زیان خیزد از خوار بقر.
قاآنی .
|| معنی . مدلول . مفهوم . مقتضی فحوی . مفاد. تأویل . تفسیر. (یادداشت مؤلف ). || مطلوب .مقبول . خواسته : اگر برقرار ما راه راست گیرد چنانکه مراد باشد کار گذارده شود. (تاریخ بیهقی ص 592).
مراد خدا از جهان مردمی است
دگر هرچه بینی همه سرسری است .
ناصرخسرو.
خردمندا مراد ایزد از دنیا به حاصل کن
مراد او تو خود دانی چه چیز است ار خردمندی .
ناصرخسرو.
اهل جستی مجوی خاقانی
کاین مراد از جهان به کس نرسد.
خاقانی .
ذاتش مراد عالم و او عالم کرم
شرعش مدار قبله و او قبله ٔ ثنا.
خاقانی .
مراد اهل طریقت لباس ظاهر نیست
کمر به خدمت سلطان ببند و صوفی باش .
سعدی .
|| میل . تمایل . خواست . هوی : نزدیک نماز شام بوالحسن عقیلی را نزدیک پسر فرستاد به پیغام که امروز ما رامراد می بود که شراب خوردیمی و ترا شراب دادیمی ، امابیگاه است . (تاریخ بیهقی ص 128).
ای به هوا و مراد این تن غدار
مانده به چنگال باز آز گرفتار.
ناصرخسرو.
تا متابع بوم رسول ترا
نروم بر مراد خویش و قیاس .
ناصرخسرو.
بسیار تاختی به مراد اکنون
زین مرکب مراد فرونه زین .
ناصرخسرو.
مال و عمر خویش در مرادهای این جهانی نفقه کند. (کلیله و دمنه ).
عاشق آن است کو به ترک مراد
هر چه هستی است رایگان بخشد.
خاقانی .
گفتی ز جفا چه کردم آخر
چندانکه مراد تست کردی .
خاقانی .
|| عزم .اراده . خواست . قصد : هرگاه مراد باشد به دو هفته به نشابور باز توان آمد. (تاریخ بیهقی ص 456).
اگر چیز از مراد خویش بودی
نگشتی خاربن جز ناژ و عرعر.
ناصرخسرو.
دوم [ از منافع لب آن است که ] آب دهان را از بیرون آمدن بی مراد بازدارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || کام . کامرانی . موفقیت :
من کز همه حال و کارش آگاهم
هرگز طلبم مراد و کامش را.
ناصرخسرو.
طبایع را چو دانستی سوءالم را جوابی گو
چرا ضدان یکدیگر مراد از یکدگر دارد.
ناصرخسرو.
مراد و نشاط و خزینه ٔ جهان
بیاب وببین و بپاش و بخور.
مسعودسعد.
خواهی ره مراد گشادن به هر دوده
اول گشادنامه ٔ سلطان شرع گیر.
خاقانی .
نقش مراد از در وصلش مجوی
خصلت انصاف ز خصلش مجوی .
نظامی .
جوانی و مراد و پادشاهی
ازین به گر بهم باشد چه خواهی .
نظامی .
و آن را که بر مراد جهان نیست دسترس
در زاد و بود خویش غریب است و ناشناخت .
سعدی .
بسا مراد که در عین نامرادی هاست .
؟
|| مرشد. پیر. مقتدا. مقابل مرید :
سخت خامی باشد و تردامنی در راه عشق
گر مریدی با مراد خود شود زورآزمای .
سنائی (از فرهنگ فارسی معین ).
- باد مراد ؛ باد موافق . باد شرطه . بادی که در دریا موافق جهت مقصود وزد. مقابل باد مخالف . (یادداشت مؤلف ).
- برمراد ؛ مقضی المرام . کامروا : چون کار ترکستان قرار گرفت رسولان ما رابرمراد بازگردانیدند. (تاریخ بیهقی ص 432). خوارزم شاه حرکت کرد از خوارزم برجانب آموی و مرا سوی درگاه بازگردانیدند بر مراد. (تاریخ بیهقی ص 347). آن کارچنان بکرد که خردمندان و روزگاردیدگان کنند و برمراد بازآمد. (تاریخ بیهقی ). سزد از جلالت آن جانب کریم که رسولان را آنجا دیر داشته نیاید و بزودی بر مراد بازگردانیده شود. (تاریخ بیهقی ص 109).
- || به دلخواه . مطابق میل :
اگر خواهی در هر دلی محبوب باشی و مردمان از تو نفور نباشند بر مراد مردمان گوی .(قابوسنامه ).
چند قاصد آمد از نزدیک عبدوس که کارها بر مراد است . (تاریخ بیهقی ص 344). کارها به فر دولت عالی برمراد است و هیچ خلل نیست .(تاریخ بیهقی ص 280).
نرانده اند قلم برمراد آدمیان
نداده اند کسی را ز حلم و علم خبر.
ناصرخسرو.
هر کار که بر مراد او کردی
بسیار خوری از او پشیمانی .
ناصرخسرو.
فلک گر خود کم گر بیش گردد
همیشه بر مراد خویش گردد.
ناصرخسرو.
کهتری ام چنانکه او گوید
بر مرادش مرا ره و رفتار.
مسعودسعد.
از آن پس کار خسرو خرمی بود
ز دولت برمرادش همدمی بود.
نظامی .
از هر چه نه بر مراد تو خواهد بود
گر رنجه شوی دراز رنجی داری .
(جوامعالحکایات ).
- || به رای . به خاطر. به کام . به خواست :
خویشتن سوزیم هر دو بر مراد دوستان
دوستان در راحتنداز ما و ما اندر حزن .
منوچهری .
تو بر مراد اوبه چه می تازی
گاهی به چین و گاه به قسطنطین .
ناصرخسرو.
این چهار اجساد کان کاینات
برمراد کن فکان خواهم فشاند.
خاقانی .
- بر مراد دل ؛ به دلخواه :
جستی و یافتی دگری بر مراد دل
رستی ز خوی ناخوش و از گفتگوی ما.
منوچهری .
- به مراد ؛ به دلخواه . مطابق میل . به کام دل :
دوستان را بیافتی به مراد
سر دشمن بکوفتی به گواز.
فرخی .
پسر تو به مراد دل تو خواجه زیاد
ورچه هرگز نبود همچو پدر هیچ پسر.
فرخی .
ایزد امروز همه کار برای تو کند
همه عالم به مراد و به هوای تو کند.
منوچهری .
هر چه من پس از این نویسم به مراد و املاء ایشان باشد. (تاریخ بیهقی ص 328). صاحب برید جز به مراد و املاء ایشان چیزی نمی تواند نبشت . (تاریخ بیهقی ص 324). اگر مثال سالار بکتغدی نگاه داشتندی این خلل نیفتادی ، نداشتند و هرکس به مراد خویش کار کردند. (تاریخ بیهقی ص 493).
تا به مرادم زنخش نرم بود
پاک صواب است تو گفتی خطاش .
ناصرخسرو.
بسیار تاختی به مراد اکنون
زین مرکب مراد فرونه زین .
ناصرخسرو.
هزار سال تنعم کنی بدان نرسد
که یک زمان به مراد کسیت باید بود.
ناصرخسرو.
قومی می گویند زود به مراد خویش پادشاهی به او گذاشت . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 14).
چون میسر نمی شود به مراد
خدمت صدرشاه و قربت وی .
ظهیر.
صد روزه به درد دل گرفتم
عیدی به مراد جان ندیدم .
خاقانی .
اگر انجام این حالت به مراد من برآید چندین درم زاهدان را دهم . (گلستان سعدی ).
زندگانی به مراد همه کس نتوان کرد.
صائب .
- بی مراد ؛ ناخواسته . من غیر قصد. بلااراده . غیر ارادی . نه بر میل و اراده : دوم [ از منافع لب آن است که ] آب دهان را ازبیرون آمدن بی مراد بازدارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
عجب ماند شه زآن بهشتی سواد
که چون آورد خنده ٔ بی مراد.
نظامی .
- || ناکام . نامراد. ناموفق . ناکامیاب . رجوع به بی مرادی در سطور ذیل شود.
- بی مرادی ؛ ناکامی . ناکامروائی . نامرادی :
دل از بی مرادی به فکرت مسوز
شب آبستن است ای بردار به روز.
سعدی .
بر جور وبی مرادی و درویشی و هلاک
آن را که صبر نیست محبت نه کار اوست .
سعدی .
- پیراهن مراد .
- مراد افتادن ؛ میل کردن .عزم و آهنگ کردن : مراد افتاده است که تا کساری باری بیائیم تا این نواحی دیده آید. (تاریخ بیهقی ص 462).
- مراد برآمدن ؛ کامیاب شدن موفق گشتن . به مقصود رسیدن : اگر آنجا رسیدندی مرادی بزرگ برآمدی و چون ترسیدند بنه ها را به تعجیل براندند. (تاریخ بیهقی ص 619). این پدریان نخواهند گذاشت تا خداوندی را مرادی برآید. (تاریخ بیهقی ).
همه مراد برآید چو روزگار بود.
قطران .
- مراد برآمدن (از...) ؛ ناکام و نامراد شدن :
هر که به معشون سالخورده دهد دل
چون دل خاقانی از مراد برآید.
خاقانی .
- مراد برآوردن ؛ حاجت روا کردن . به کام و آرزو رساندن :
مراد هر که برآری مطیعامر تو شد
خلاف نفس که گردن کشد چو یافت مراد.
سعدی .
که گر روزی مرادش بر نیاری
دو صد چندان عیوبت برشمارد.
سعدی .
- مراد برداشتن ؛ کام گرفتن . به کام رسیدن : اگر می خواهی که مرادی از من برداری باید کی فلان شب تنها بیائی . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 110).
- || دل برگرفتن . امید برگرفتن . مأیوس شدن . قطع امید کردن :
مگو سعدی مراد خویش برداشت
اگر تو سنگدل من مهربانم .
سعدی .
- مراد حاصل شدن ؛ مراد به حاصل آمدن ، مراد حاصل گشتن . برآمدن حاجت و مقصود. روا شدن آرزو. حاصل شدن مقصود و کام : چون به مرو رسیدیم همه مراد حاصل شود. (تاریخ بیهقی ص 635). ما در این هفته از این جا حرکت خواهیم کرد همه مرادها حاصل گشته . (تاریخ بیهقی ). کارها یک رویه شد و مرادها به تمامی به حاصل آمد. (تاریخ بیهقی ).
مرادش گر از تو به حاصل نشد
تو حاصل شدی در غم بی زوال .
ناصرخسرو.
عقل است ابدی اگر بقا بایدت
وز عقل شود مراد تو حاصل .
ناصرخسرو.
چونکه اسرارت نهان در دل شود
آن مرادت زودتر حاصل شود.
مولوی .
- مراد حاصل کردن ؛ به مقصود رسیدن . موفق شدن . متمتع گشتن . بهره گرفتن .
- مراد خواستن ؛ مراد طلبیدن . حاجت خواستن .
- مراد خاطر ؛ میل . تمایل . آرزو : مراد خاطر یاران بر مصالح خویش مقدم دارد. (گلستان سعدی ).
- مراد دادن ؛ حاجت برآوردن :
چو دور دورتو باشد مراد خلق بده
چو دست دست تو باشد درون کس مخراش .
سعدی .
- مراد راندن ؛ کام رانی کردن . کام گرفتن :
امیر باش و جهان را به کام خویش گذار
هوای خویش بیاب و مراد خویش بران .
فرخی (از آنندراج ).
- مراد طلبیدن ؛ تقاضای برآوردن حاجت خود کردن . (فرهنگ فارسی معین ). حاجت خواستن :
خیزتا از در میخانه گشادی طلبیم
بر در دوست نشینیم و مرادی طلبیم .
حافظ (از فرهنگ فارسی معین ).
- مراد گرفتن ؛ حاجت روا شدن . به تمنا و آرزو رسیدن .
- || کام گرفتن . به کام رسیدن . کام جستن :
چنانت دوست می دارم که وصلت دل نمی خواهد
کمال دوستی باشد مراد از دوست نگرفتن .
سعدی .
- مراد دل ؛ مطلوب . مقصود. خواسته . آرزو :
نه هرچه مراد دل و جان خواهد بود
آن کار همیشه آنچنان خواهد بود.
مسعودسعد.
- || هوی و هوس :
بنده ٔ مراد دل نبود مردی
مردان مگوی طفل و صبایا را.
ناصرخسرو.
- مراد نفس ؛ هوی و هوس . هوای نفس :
صبر از مراد نفس و هوی باید
این بود قول عیسی شعیا را.
ناصرخسرو.
- مرادیافتن ؛ به مقصد و مطلوب رسیدن . حاجت روا شدن . کامروا گشتن :
گر از جور دنیا همه رست خواهی
نیابی مرادت جز اندر جوارش .
ناصرخسرو.
به راه بادیه بودن به ازنشستن باطل
اگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم .
سعدی .
مراد هر که برآری مطیع امر تو شد
خلاف نفس که گردن کشد چو یافت مراد.
سعدی .
نیابد مراد آنکه جوینده نیست
که جویندگی عین یابندگی است .
خواجو.
|| سرانجام . عن قریب . بزودی . (ناظم الاطباء)؟
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) ابن مالک بن أددبن زید، کهلانی از قحطانیه ، جد جاهلی یمانی است . از فرزندان وی اند: فروة مسبک ، صحابی پیغمبر، و شریک بن عمرو، و اویس قرنی ، و قیس بن هبیرة، معروف به ابن مکشوح و بسیاری دیگر از معاریف جاهلیت و اسلام . (از الاعلام زرکلی ج 8 ص 82). رجوع به جمهرة الانساب ص 382 و الفائق زمخشری ج 2 ص 68 و اللباب ج 3 ص 118 و التاج ج 2 ص 500 و معجم قبائل العرب ص 1066 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) دوازدهمین از خانان خوقند است ، از 1261 تا حدود 1265 هَ . ق . (یادداشت مؤلف ).
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) دهمین و سیزدهمین امرای آق قویونلو است ، وی از سال 903 تا 905 هَ . ق . و بار دیگر از 907 تا 908 حکمرانی کرده است . (از یادداشت مؤلف ). در 903 به حکمرانی قم و از 907 تا914 حکمران یگانه شد. (از سلسله های اسلامی ص 252).
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) سلطان مراد پنجم ، از سلاطین عثمانی است در سال 1293 بر ممالک عثمانی سلطنت کرد. رجوع به سلسله های اسلامی ص 210 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) سلطان مراد چهارم ، از سلاطین عثمانی است . دوران سلطنت وی از 1032 تا 1049 به طول انجامید. رجوع به سلسله های اسلامی ص 209 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) سلطان مراد دوم ، از سلاطین عثمانی است . وی از 848 تا 850 و از 850 تا 855 هَ . ق . بر ممالک عثمانی سلطنت کرد. رجوع به سلسله های اسلامی ص 208 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) سلطان مراد سوم ، از سلاطین عثمانی است و از 982 تا 1003 هَ .ق . سلطنت کرد. رجوع به سلسله های اسلامی ص 209 شود.
مراد. [ م ُ ] (اِخ ) مرادخان زند، از سرداران زندیه است ، ابتدااز سرکردگان سپاه کریم خان زند (وکیل الرعایا) بود، سپس به خدمت علی مرادخان زند در آمد و در سال 1194 هَ. ق . از طرف او با سپاهی مأمور فتح شیراز شد و پس از فتح شیراز به حکومت همدان منصوب گشت و سرانجام درسال 1197 هَ . ق . در جنگی با سپاهیان آغامحمدخان قاجار کشته شد. رجوع به شرح حال ایران ج 4 ص 60 شود.
مراد. [ م ُ ](اِخ ) سلطان مراد اول ، از سلاطین عثمانی است . وی از 769 تا 791 هَ . ق . بر اناطولی و بالکان و ممالک عربی حکمرانی کرد. رجوع به سلسله های اسلامی ص 208 شود.
مراد. [ م ُرْ را ] (ع ص ، اِ) ج ِ مارِد. (از اقرب الموارد). رجوع به مارد شود.
فرهنگ عمید
۱. خواسته، آرزو.
۲. مقصود، منظور.
۳. (اسم، صفت ) (تصوف ) پیر.
۴. آنچه موجب کامرانی و موفقیت شود.
* مراد طلبیدن: (مصدر متعدی ) [قدیمی] درخواست کردن حاجت: خیز تا از در میخانه گشادی طلبیم / به ره دوست نشینیم و مرادی طلبیم (حافظ: ۷۳۸ ).
۲. مقصود، منظور.
۳. (اسم، صفت ) (تصوف ) پیر.
۴. آنچه موجب کامرانی و موفقیت شود.
* مراد طلبیدن: (مصدر متعدی ) [قدیمی] درخواست کردن حاجت: خیز تا از در میخانه گشادی طلبیم / به ره دوست نشینیم و مرادی طلبیم (حافظ: ۷۳۸ ).
۱. خواسته؛ آرزو.
۲. مقصود؛ منظور.
۳. (اسم، صفت) (تصوف) پیر.
۴. آنچه موجب کامرانی و موفقیت شود.
⟨ مراد طلبیدن: (مصدر متعدی) [قدیمی] درخواست کردن حاجت: ◻︎ خیز تا از در میخانه گشادی طلبیم / به ره دوست نشینیم و مرادی طلبیم (حافظ: ۷۳۸).
دانشنامه عمومی
مراد، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان سردشت در استان آذربایجان غربی ایران است.نبو
این روستا در دهستان بریاجی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده است.
این روستا در دهستان بریاجی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده است.
wiki: سردار ساگر و نویسندگی سردار ساگر و میرناصر شریفی محصول سال ۱۳۳۳ است.
علی محزون
هایده
همت آزاد
ایرج دوستدار
زری ودادیان
حلمی
لی لا
عزت اله وثوق
علی محزون
هایده
همت آزاد
ایرج دوستدار
زری ودادیان
حلمی
لی لا
عزت اله وثوق
wiki: مراد (فیلم)
دانشنامه آزاد فارسی
مُراد
(در لغت به معنی حاجت و خواهش) به معنیِ شیخ که در مقابل مرید به کار می رود. این کاربرد نشان دهندۀ رتبۀ سلوکی و در عین حال توانِ شیخ برای دستگیری و ارشاد مریدان است. فرق مرید و مراد آن است که مرید مبتدی است و مراد منتهی. مرید همواره چشم به مراد و دستورات او دارد تا با انجام ریاضت و طی مراتب سلوک به مقامات رسد. عزیزالدین نسفی شرایط مراد را در چهار چیز دانسته است: اول آن که متقی و پرهیزگار باشد، دوم از مال و جاه دنیا گریزان باشد، سوم آن که خود را از دیگران برتر نداند و چهارم آن که پیوسته در سکوت باشد و کمتر سخن گوید.
(در لغت به معنی حاجت و خواهش) به معنیِ شیخ که در مقابل مرید به کار می رود. این کاربرد نشان دهندۀ رتبۀ سلوکی و در عین حال توانِ شیخ برای دستگیری و ارشاد مریدان است. فرق مرید و مراد آن است که مرید مبتدی است و مراد منتهی. مرید همواره چشم به مراد و دستورات او دارد تا با انجام ریاضت و طی مراتب سلوک به مقامات رسد. عزیزالدین نسفی شرایط مراد را در چهار چیز دانسته است: اول آن که متقی و پرهیزگار باشد، دوم از مال و جاه دنیا گریزان باشد، سوم آن که خود را از دیگران برتر نداند و چهارم آن که پیوسته در سکوت باشد و کمتر سخن گوید.
wikijoo: مراد
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] مراد به متعلق اراده شخص مرید اطلاق می شود.
مراد، آن چیزی است که تحقق آن در خارج مطلوب مرید (اراده کننده) بوده و اراده وی به آن تعلق می گیرد، به گونه ای که در او شوق اکید ایجاد می کند که یا خود برای تحصیل آن در خارج حرکت کند یا دیگری را به انجام آن وادار می نماید.
مراد، آن چیزی است که تحقق آن در خارج مطلوب مرید (اراده کننده) بوده و اراده وی به آن تعلق می گیرد، به گونه ای که در او شوق اکید ایجاد می کند که یا خود برای تحصیل آن در خارج حرکت کند یا دیگری را به انجام آن وادار می نماید.
wikifeqh: مراد
گویش مازنی
/meraad/ مراد – آرزو
مراد – آرزو
واژه نامه بختیاریکا
نِمُراد
از قرن 8 بزرگترین واحد ایل بختیاری از تیره تبدیل به طایفه گردید. چهارلنگ و هفت لنگ تعریف شد و از آن تاریخ تحولات زیادی در زمینه جغرافیا، تقسیمات بصورت مداوم بوجود آمد. بدین سبب هنوز اجماعی بر روی چارت بختیاری وجود ندارد. برآیند نظریات متعدد از میان کتب و ماخذ شفاهی بدین گونه می باشد. ( تش ) ( ت ) عکاشه؛ شاخه بابادی باب
از قرن 8 بزرگترین واحد ایل بختیاری از تیره تبدیل به طایفه گردید. چهارلنگ و هفت لنگ تعریف شد و از آن تاریخ تحولات زیادی در زمینه جغرافیا، تقسیمات بصورت مداوم بوجود آمد. بدین سبب هنوز اجماعی بر روی چارت بختیاری وجود ندارد. برآیند نظریات متعدد از میان کتب و ماخذ شفاهی بدین گونه می باشد. ( تش ) ( ت ) عکاشه؛ شاخه بابادی باب
جدول کلمات
ارزو
پیشنهاد کاربران
مدعا
عرض مراد کردن ؛ شرح مراد دادن. ( ناظم الاطباء ) .
آرزو، تقاضا، حاجت، خواهش، غرض، قصد، کام، مقصد، مقصود، منظور، منوی، نیت، وایه، پیر، پیشوا، رهبر، شیخ، قطب، خواسته، مطلوب
مراد مفهومش بیش از آرزو ست. حتی فرای آرمان و هدف است. حجت است. سبب زیستن آدمی مراد است. در واقع ابتدا الهامی، آمال می شود. حال، برای تصاحبشْ آرمان ساخته می شود. و اگر پس از تصاحب آن آرمان، همچنان میل آن الهام در ما حیّ بود، مرادِمان را یافته ایم.
قصد
مراد = مرشد = پیر = پیر مغان = ولی = شیخ = دلیل راه = خضر = رهبر
کلمات فوق معمولا در اشعار حافظ و بقیه شعرا به یک معنی بکار برده میشوند؛
و متضاد آنها عبارت است از:
مرید = راهرو = پیرو
کلمات فوق معمولا در اشعار حافظ و بقیه شعرا به یک معنی بکار برده میشوند؛
و متضاد آنها عبارت است از:
مرید = راهرو = پیرو
مقصد
واژه ی فرانسوی مرسی که امروزه ایرانی ها با افتخار به کار می برند شکل تغییر یافته ی مراد است و در معنی " به مراد و آرزوی خودت برسی " چون مراد تغییر یافته ی واژه کهن ایرانی miras می باشد که به معنای خواسته ، کام ، و آرزوست . شکل درست و کهن مراد را در گیلکی məriz در کوردی miraz در تالشی myrod در یغنوبی murod امروزه می توان دید . به مرور زمان در این واژه " ز" به "د" تغییر کرد و به شکل مراد در آمد . بدل شدن د به ز را در واژگان زست=دست و زانستن=دانستن می توان دید .
کلمات دیگر: