اسماعیل سامانی

اسماعیل سامانی (شوال ۲۳۴ هـ.ق. فرغانه — صفر ۲۹۵ هـ.ق. بخارا) از امیران دودمان سامانیان بود. وی شهر بخارا را به پایتختی برگزید و به زبان و فرهنگ ادبیات فارسی دلبستگی بسیار داشت و رودکی سروده هایی در ستایش از وی دارد.
آرامگاه اسماعیل سامانی
قله اسماعیل سامانی
وی خود را از دودمان بهرام چوبین می دانست و در راه زنده نگاه داشتن زبان فارسی تلاش زیادی نمود.
اسماعیل از سوی برادر بزرگترش نصر که نماینده و زمامدار خلیفه بغداد در خراسان به پایتختی سمرقند بود، به زمامداری بخارا گماشته شد. به دلیل کردار نیکویش به زودی مردم زیادی را به خود جلب کرد. هنگامی که بر سر بخش نمودن مالیات، نصر با وی دچار اختلاف شد، در برابرش برخاست و پیروز گشت. با وجود کامیابی رفتار بزرگوارانه ای با او داشت و حتی پس از نبرد با پیاده شدن از اسب بر پای برادر بوسه زد و برادر کوچکترش اسحاق را به دلیل پیاده نشدن از اسب در مقابل نصر سرزنش نمود. اسماعیل زمامداری سمرقند را دوباره به نصر سپرد.
پس از مرگ نصر که از دیدگاه حکومت عباسی نماینده خراسان بشمار می آمد، عمرو لیث صفاری که در پی گسترش شاهنشاهی خود بر ضد تازیان بود، به فرارود چشم دوخت. در جنگی که عمرو لیث با اسماعیل راه انداخت، اسماعیل پیروز گشت. اسماعیل تمام سربازان عمرو لیث را بدون درخواست غرامت آزاد ساخت. و انگشتری را که یکی از سربازانش از عمرو لیث غنیمت گرفته بود را ۳۰۰۰ درهم خرید و به عمرو لیث بازگرداند.

اسماعیل بن احمد سامانی (مه ۸۴۹، فرغانه – نوامبر ۹۰۷، بخارا) بنیانگذار دودمان سامانیان؛ امیر سامانی ماوراءالنهر (۸۹۲–۹۰۷) و خراسان (۹۰۰–۹۰۷) بود.
•