مترادف پوشیدن : دربر کردن، ملبس شدن، پرده پوشی کردن، پنهان کردن، کتمان کردن، مخفی کردن، مکتوم نگاه داشتن، نهفتن، تلبیس، اختفا، فراگرفتن ، آشکار کردن، افشا کردن
متضاد پوشیدن : لخت شدن
پوشیدن
مترادف پوشیدن : دربر کردن، ملبس شدن، پرده پوشی کردن، پنهان کردن، کتمان کردن، مخفی کردن، مکتوم نگاه داشتن، نهفتن، تلبیس، اختفا، فراگرفتن ، آشکار کردن، افشا کردن
متضاد پوشیدن : لخت شدن
فارسی به انگلیسی
to wear, to put on, to cover, to conceal
attire, clothe, cover, slip, wear
فارسی به عربی
استاذ , جلد , غطاء , ملابس
مترادف و متضاد
دربر کردن، ملبسشدن ≠ لختشدن
پنهان شدن، پوست کندن، پنهان کردن، مخفی کردن، نهفتن، پوشیدن، مخفی نگاه داشتن، ابشتن، خود را پنهان ساختن
پوشاندن، جلد کردن، پنهان کردن، تامین کردن، طی کردن، پوشیدن
انجام دادن، بکار انداختن، افزودن، وانمود کردن، زدن، پوشاندن، اعمال کردن، بخود بستن، دست انداختن، تحمیل کردن، صرف کردن، پوشیدن، برتن کردن، گذاردن، وانمود شدن، بکار گماردن
پوشیدن، رویهم قرار دادن، زیاد بار کردن
پوشیدن، برتن کردن
پوشاندن، پوشیدن، دوام کردن، ملبس شدن، در بر کردن، بر سر گذاشتن، پاکردن
بخشیدن، دادن، اراستن، پوشاندن، وادار کردن، پوشیدن، بخشیدن به
پوشیدن، در کفن پیچیدن، کفن کردن، کاملا پنهان کردن
بخشیدن، دادن، اراستن، پوشاندن، پوشیدن
پردهپوشی کردن، پنهان کردن، کتمان کردن، مخفی کردن، مکتومنگاهداشتن، نهفتن ≠ آشکار کردن، افشا کردن
تلبیس، اختفا
فراگرفتن
۱. دربر کردن، ملبسشدن
۲. پردهپوشی کردن، پنهان کردن، کتمان کردن، مخفی کردن، مکتومنگاهداشتن، نهفتن
۳. تلبیس، اختفا
۴. فراگرفتن ≠ لختشدن
۵. آشکار کردن، افشا کردن
فرهنگ فارسی
( مصدر ) ۱- در بر کردن ملبس شدن بر تن کردن . ۲- جامه بر تن کسی کردن ملبس کردن پوشانیدن . ۳- مستور کردن پوشانیدن فرا گرفتن . ۴- نهفتن مخفی کردن . ۵-بر سر نهادن کلاه پوشیدن . ۶- طلاق گفتن زنرا. ۷- تحت الشعاع آوردن . ۸- بستن ( در و مانند آنرا ) .یا پوشیدن چشم . ۱- بر هم نهادن دو پلک آن بستن چشم . ۲- صرف نظر کردن در گذشتن از... ۹ - روی هوا را بتیر پوشیدن . بتندی تیر باران کردن .
فرهنگ معین
(دَ ) (مص م . ) ۱ - لباس پوشیدن . ۲ - جامه بر تن کسی کردن . ۳ - نهفتن ، پنهان کردن .
لغت نامه دهخدا
پوشیدن. [ دَ ] ( مص ) در بر کردن. بتن کردن. در تن کردن. پوشیدن جامه ای را. ملبس شدن. در پوشیدن. بر تن کردن. بر تن راست کردن. لبس. تلبس. مکتسی شدن. اکتساء. ( منتهی الارب ). رخت پوشیدن. لتب. ( تاج المصادر بیهقی ). التتاب. ( منتهی الارب ) :
آن روز نخستین که ملک جامه ش پوشید
بر کنگره کوشک بدم همچو غلیواج.
خز پوش و بکاشانه شو از صفه و فروار.
کی ارجاسب خواهد همی جستنا.
بپوشید [شیرین ] و گلنارگون کرد روی...
چو روی ورا [خسرو پرویز را] دید بر پای خاست
بپرویز بنمود بالای راست.
پلنگینه پوشید خود با گروه.
بنه بر سر افسر چنان همچو دوش.
بجنگ اندر آمد بکردار شیر.
تو گفتی که ببر است و شیر ژیان.
بپوشد بدیبا و خز و حریر.
ز چرخ برین بگذرانند گرد.
بخورشید و ماه اندر آرند پای.
بپوشم برزم آهنینه قبای.
بپوشید لهراسب خفتان جنگ.
بپوشید خفتان و رومی کلاه.
بسر برنهاد آن کلاه مهی.
بپوشند جوشن به آیین من.
بسر برنهاد افسر شاهوار.
بپوشیده آن جوشن پهلوی.
نشست از بر باره گامزن.
نشست از بر اژدهای ژیان.
آن روز نخستین که ملک جامه ش پوشید
بر کنگره کوشک بدم همچو غلیواج.
ابوالعباس.
آن کن که بدین وقت همی کردی هر سال خز پوش و بکاشانه شو از صفه و فروار.
فرالاوی.
چو پوشد همی شاه خود جوشناکی ارجاسب خواهد همی جستنا.
دقیقی ( از شاهنامه ).
یکی زردپیراهن مشکبوی بپوشید [شیرین ] و گلنارگون کرد روی...
چو روی ورا [خسرو پرویز را] دید بر پای خاست
بپرویز بنمود بالای راست.
فردوسی.
سر تخت و بختش [کیومرث ] برآمد ز کوه پلنگینه پوشید خود با گروه.
فردوسی.
کنون خیز و دیبای رومی بپوش بنه بر سر افسر چنان همچو دوش.
فردوسی.
یکی گبر پوشید زال دلیربجنگ اندر آمد بکردار شیر.
فردوسی.
فرامرز پوشید ببر بیان تو گفتی که ببر است و شیر ژیان.
فردوسی.
یکی را دهد نوش از شهد و شیربپوشد بدیبا و خز و حریر.
فردوسی.
چو جوشن بپوشند روز نبردز چرخ برین بگذرانند گرد.
فردوسی.
چو ایشان بپوشند از آهن قبای بخورشید و ماه اندر آرند پای.
فردوسی.
درین ماه ار ایدونکه خواهد خدای بپوشم برزم آهنینه قبای.
فردوسی.
چو توران سپاه اندر آمد بتنگ بپوشید لهراسب خفتان جنگ.
فردوسی.
بجوشید و برخاست از خوابگاه بپوشید خفتان و رومی کلاه.
فردوسی.
بپوشید زربفت شاهنشهی بسر برنهاد آن کلاه مهی.
فردوسی.
بسا لشکرا کز پی کین من بپوشند جوشن به آیین من.
فردوسی.
بپوشید پس جامه زرنگاربسر برنهاد افسر شاهوار.
فردوسی.
نشسته بر آن باره خسروی بپوشیده آن جوشن پهلوی.
فردوسی.
سلیح برادر [بهرام چوبینه ]بپوشید زن نشست از بر باره گامزن.
فردوسی.
تهمتن بپوشید ببر بیان نشست از بر اژدهای ژیان.
پوشیدن . [ دَ ] (مص ) در بر کردن . بتن کردن . در تن کردن . پوشیدن جامه ای را. ملبس شدن . در پوشیدن . بر تن کردن . بر تن راست کردن . لبس . تلبس . مکتسی شدن . اکتساء. (منتهی الارب ). رخت پوشیدن . لتب . (تاج المصادر بیهقی ). التتاب . (منتهی الارب ) :
آن روز نخستین که ملک جامه ش پوشید
بر کنگره ٔ کوشک بدم همچو غلیواج .
آن کن که بدین وقت همی کردی هر سال
خز پوش و بکاشانه شو از صفه و فروار.
چو پوشد همی شاه خود جوشنا
کی ارجاسب خواهد همی جستنا.
یکی زردپیراهن مشکبوی
بپوشید [شیرین ] و گلنارگون کرد روی ...
چو روی ورا [خسرو پرویز را] دید بر پای خاست
بپرویز بنمود بالای راست .
سر تخت و بختش [کیومرث ] برآمد ز کوه
پلنگینه پوشید خود با گروه .
کنون خیز و دیبای رومی بپوش
بنه بر سر افسر چنان همچو دوش .
یکی گبر پوشید زال دلیر
بجنگ اندر آمد بکردار شیر.
فرامرز پوشید ببر بیان
تو گفتی که ببر است و شیر ژیان .
یکی را دهد نوش از شهد و شیر
بپوشد بدیبا و خز و حریر.
چو جوشن بپوشند روز نبرد
ز چرخ برین بگذرانند گرد.
چو ایشان بپوشند از آهن قبای
بخورشید و ماه اندر آرند پای .
درین ماه ار ایدونکه خواهد خدای
بپوشم برزم آهنینه قبای .
چو توران سپاه اندر آمد بتنگ
بپوشید لهراسب خفتان جنگ .
بجوشید و برخاست از خوابگاه
بپوشید خفتان و رومی کلاه .
بپوشید زربفت شاهنشهی
بسر برنهاد آن کلاه مهی .
بسا لشکرا کز پی کین من
بپوشند جوشن به آیین من .
بپوشید پس جامه ٔ زرنگار
بسر برنهاد افسر شاهوار.
نشسته بر آن باره ٔ خسروی
بپوشیده آن جوشن پهلوی .
سلیح برادر [بهرام چوبینه ]بپوشید زن
نشست از بر باره ٔ گامزن .
تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر اژدهای ژیان .
تهمتن بپوشید ببر بیان
بگردن بیاورد گرز گران .
چنان دان که چاره نباشد ز جفت
ز پوشیدن و خورد و جای نهفت .
بپوشید خفتان جهاندار گرد
سپه را بفرخ پشوتن سپرد.
همه پاک پوش و همه پاک خور
همه پندها یاد گیر از پدر.
بپوشید سهراب خفتان رزم
سرش پر ز رزم و دلش پرز بزم .
بپوشید دستان سام سوار
سلیح نریمان پی کارزار.
بگفت و یکی درع فیروزه رنگ
بپوشید بر تن پی نام و ننگ .
بگفت این و پوشید رومی زره
به ابرو زده از سر کین گره .
بپوشید جامه برآمد به اسب
بیامد بکردار آذرگشسب .
بپوشید بر خویش رخت سیاه
یک اسبه برون رفت و بگرفت راه .
چو شیرین شنید آن کبود و سیاه
بپوشید و آمد بنزدیک شاه .
بر آیین مردان بپوشید زن
برفتند شادان دل آن هر سه تن .
زمین پوشد ازنور پیراهنا
شود تیره گیتی بدو [بخورشید] روشنا.
از نعمت تو گردد پوشیده
هر کس که از خلاف تو شد عریان .
چو سر کفته شد غنچه ٔ سرخ گل
جهان جامه پوشید همرنگ مل .
پیرهن در زیر تن پوشی و پوشد هر کسی
پیرهن بر تن تو تن پوشی همی بر پیرهن .
من در تو فکنده ظن نیکو
و ابلیس ترا ز ره فکنده
مانند کسی که روز باران
بارانی پوشد از کونده .
بوعلی بر استری بود بند درپای پوشیده و جبه ٔ عتابی سبز داشت . (تاریخ بیهقی ).
و تاج از سرش برگیر و حله از برش برگیر و پشمینه در وی پوش که عاصی شده است . (قصص الانبیاء ص 75).
ز بهر چیست که دیبا و خز همی پوشند
کنون که آمد گرما فراز و شد سرما.
یا طعام لذیذ بس خوردن
یا بالوان لباس پوشیدن .
تجرید؛ جامه ٔ کهنه پوشیدن . اجتاب القمیص ؛ پیراهن پوشید. تجلبب ؛ جلباب پوشید. تقنعت المراءة؛ پوشید زن قناع را و تقنع فلان ٌ؛ پوشید خود را بجامه . طرفس طرفسةً؛ پوشید جامه های بسیار. نهک الثوب نهکاً؛ پوشید جامه را تا کهنه گردید. تسرول َ؛ ازار پوشید. تخشن َ؛ پوشید لباس درشت غیر املس . سلب ؛ جامه ٔ سوک پوشیدن . تسربل َ؛ پوشید پیراهن را. تدثر بالثوب ؛ پوشید جامه را. تدثر؛ پوشیدن دثار. تدرع ؛ پوشیدن زره آهن و پوشیدن زن پیراهن و مرد دراعه را. طرز فی الملبس ؛ لباس پسندیده و فاخر پوشید. تمدرع ؛ مدرعة پوشیدن . اطباق ؛ پوشیدن تو بر تو. (منتهی الارب ). || پوشاندن . جامه بر تن کسی کردن . متلبس کردن . الباس . ملبس کردن . پوشانیدن :
بپوشید بازش بدیبای زرد
سر تنگ تابوت را سخت کرد.
چنین گفت کاین را بدیبای زرد
بپوشیدکز گرد شد لاجورد.
اندر وقت دو حله آوردند از بهشت بنور و رنگ خورشید و بر شیث پوشیدند. (تاریخ سیستان ). علی دایه را بجامه خانه بردند و خلعت سپاهسالاری بر او پوشیدند. (تاریخ بیهقی ص 347).
جان را بعلم پوش چو پوشیدی
تن را بششتری و بکاکوئی .
پند مدهشان که پند ضایع گردد
خار نپوشد کسی بزیر خز و لاد.
بهرام کمان را با استخوان یار کرد و بر تیر چهار پر نهاد و کمان را توز پوشید. (نوروزنامه ). بمکه آمد و کعبه را بپوشید و بموسم حجاج را طعام داد. (مجمل التواریخ ). دهقان گفت ای جوان خدای تعالی میداند که بغیر از جل گاوی هیچ چیز ندارم ، اگر اجازت فرمائی بر تو پوشم . (تذکره ٔ دولت شاه ). تسلب ؛ جامه ٔ سوک پوشیدن زن بر شوی و غیر آن . (منتهی الارب ). || پوشاندن . پوشانیدن . مستور کردن . فروپوشیدن . جنز. (تاج المصادر بیهقی ) (منتهی الارب ). تَطنُف . (منتهی الارب ). ستر. (منتهی الارب ) (تاج المصادر بیهقی ). غم . جن . کم . التطاط. (منتهی الارب ) :
بنفشه زار بپوشید روزگار به برف
چنار گشت دو تاه و زریر شد شنگرف .
یکی باد برخاست از رزمگاه
هوا را بپوشید گرد سیاه .
یکی باد با تیره گرد سیاه
برآمدکه پوشید خورشید و ماه .
بنخجیرگاه رد افراسیاب
بپوشیم تابان رخ آفتاب .
وز آن چرم کاهنگران پشت پای
بپوشند هنگام زخم درای .
پس ابلیس واژونه این ژرف چاه
بخاشاک پوشید وبسپرد راه .
یکی باد و گردی بر آمد سیاه
بپوشید دیدار خورشید و ماه .
ز زابل شد اختر بپرداخت رخت
بدو تخته دادو بپوشید تخت .
بپوشیده شد چشمه ٔ آفتاب
ز پیکانهای درفشان چو آب .
بدردش ز دیده فروریخت آب
بگل در بپوشید درّ خوشاب .
ز نیزه نیستان شد آوردگاه
بپوشید دیدار خورشید وماه .
بدانجای بازارگانان شد اوی
بر افکند چادر بپوشید روی .
اگر بچه ٔ شیر ناخورده شیر
بپوشد کسی درمیان حریر.
بفرمود تا سر بپوشید و پای
بزین برنشست و بیامد ز جای .
بپوشید از آن پس بمغفر سرش
بیامد بر نامور لشکرش .
چون پرند نیلگون بر روی پوشد مرغزار
پرنیان هفت رنگ اندر سر آرد کوهسار.
پوست هریک بفکند و ستخوان و جگرش
خونشان کرد بخم اندر و پوشید سرش .
عنکبوت آمد آنگاه چو نساجی
سر هر تاجی پوشید بدیباجی .
مرد سر خمش استوار بپوشد
تا بچگان از میان خم بنجوشد.
نوروز روزگار نشاطست و ایمنی
پوشیده ابر دشت بدیبای ارمنی .
وآن کشتگان سخت کوش نکوشند
پس بکواره فرونهند و بپوشند.
سپیده دم از بیم سرمای سخت
بپوشید بر کوه سنجابها.
اگر عورتی آید از ایشان تو اولیتری که بپوشی . (تاریخ بیهقی ).
بپوشید پهنای هامون ز مرد
ببد خشک دریای گردون ز گرد.
و دو من آب در وی کنند و سر دیگ بپوشند و به گل گیرند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). کم ؛ فروپوشیدن نهال خرما را بچیزی و مصون و محفوظ داشتن آن را تا توانا گردد. تکمأت علیه الارض ؛ پوشید او را زمین و پنهان کرد. تجویح الرجل ؛ پوشیدن پای را. غردقة؛ پوشیدن گرد مردم را و شب هر چیز را. تلمأت الارض به (و علیه )؛ فراگرفت زمین آن را و برابر شد بر وی و پوشید. طبق السحاب الجو؛ پوشید ابر هوا را. داء داء الشی ٔ؛ پوشید آن را بچیزی . اقلوده النعاس ؛ بپوشید او را خواب و غالب شد. طمر؛ پوشیدن در زمین . شعف بحبه ؛ پوشید دوستی او دل او را. (منتهی الارب ). || نهفتن . مخفی کردن . پوشانیدن . اًخفاء. (منتهی الارب ). مخفی نگاه داشتن . بکسی نگفتن .مخفی ساختن . پنهان کردن . مستور داشتن . نهان ساختن .نهان کردن . کفر. (منتهی الارب ) (تاج المصادر بیهقی ). تکفیر. (منتهی الارب ). اکتتام . کتم . کتمان . مکاتمة. (از منتهی الارب ). موارات . (زوزنی ). اسرار (از اضداد است ). تدبیس . مدامسة. جأو. اعماس . معامسة. تعریز. تغفیل . تَغطی . اغتطاء. (منتهی الارب ). لَط. (تاج المصادربیهقی ). دَحس . تَدبیی ٔ. اجنان . (از منتهی الارب ). تصمیت . ابهام . (تاج المصادر بیهقی ) :
ستاره شمر زآن غمی گشت سخت
بپوشید بر خسرو نیکبخت .
شب تیره با درد و غم گشت جفت
بپوشید و آن خواب با کس نگفت .
بهمراه کن مر مرا قیدروش
ازو سر بسر این سخنها بپوش .
هر آنکس که پوشید درد از پزشک
ز مژگان فروریخت خونین سرشک .
ز دانندگان گر بپوشیم راز
شود کار آسان بما بر دراز.
مرا گفت چون راز گویی بکوش
سخنها ز بیگانه مردم بپوش .
که در پرده پوشیده رویان اوی
ز دیدار آنکس نپوشند روی .
ز پیران بپوشید و پیچید روی
سپهبد بدید آن غم و درد اوی .
پس از شه بیکماه بوزرجمهر
بپوشید در پرده ٔ خاک چهر.
گر بخواهی نیاز پوشیدن
تو همی آب در کواره کنی .
و چیزی خوش طعم چون انگبین و شکر به آن [دارو که طعم و بوی آن ناخوشست ] یار کنند تا بوی و طعم آن بدان بپوشند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
فضل را روزگار کی پوشد
کس بگل آفتاب ننداید.
خدای از هرنشیب و هر فرازی
نپوشیده ست بر من هیچ رازی .
از تف این بادیه جوشیده ای
بر تو نپوشند که پوشیده ای .
عارفان که جام حق نوشیده اند
رازها دانسته و پوشیده اند.
بدامن عیب رندان پوش زاهد
لباس زهد پوشیدن چه حاجت .
حق جل و علامی بیند و می پوشد همسایه نمی بیند و میخروشد. (سعدی ). داحله ؛ پوشید چیزی که میدانست آن را و ظاهر کرد غیر آنرا. استکتام ؛ پوشیدن خواستن . مداهنة؛ پوشیدن کاری را. کمهلة؛ پوشیدن سخن را و تعمیة نمودن آن . غفران ؛ پوشیدن گناه . (منتهی الارب ). اختزان ، کتمان ؛ پوشیدن راز. (دهار) (تاج المصادر). نمس ؛ پوشیدن راز. (تاج المصادر) (از منتهی الارب ). طوی الحدیث ؛ پوشید سخن را. التباس ؛ پوشیدن کار بر کسی . استلفاث ؛ پوشیدن خبر را. کمت الغیظ؛ پوشید خشم را. (منتهی الارب ). اِغماء؛پوشیده و مشتبه شدن خبر بر کسی . (منتهی الارب ) (تاج المصادر). || پوشانیدن بام با تیر و گل و تخته و نی و جز آن : تسقیف ؛ خانه پوشیدن . (منتهی الارب ). || اندودن :
چنین داد پاسخ بت دل گسل
که خورشید پوشید خواهی بگل .
رجوع به اندودن شود. || بر سر نهادن : چوبی بزرگ برسم گله بانان بدست گرفته و کلاهی از نمد پوشیده نزدیک من آمد. (بخاری ). || بستن چنانکه در را :
بدژ در شد و در ببستند زود
دریغ آن دل و نام جنگی فرود
بشد با پرستندگان مادرش
گرفتند پوشیدگان در برش .
- بپوشیدن ؛ تحت الشعاع آوردن :
آن روی بین که حسن بپوشیده ماه را
وآن دام زلف و دانه ٔ خال سیاه را.
- پوشیدن چشم ؛ بر هم نهادن دو پلک آن . بستن آن : گفتند چشم خود را پوش و از دریای وخش گذرانیدند. (انیس الطالبین بخاری ).
بدو گفت برزو که باز آر هوش
دو چشم خرد را بدینسان مپوش .
- || صرف نظر کردن . درگذشتن از ... اغماض کردن .
- درپوشیدن (در معنی لازم و متعدی هر دو) ؛ بتن کردن . پوشیدن : خلعتها راست کردند و درپوشیدند و پیش آمدند. (تاریخ بیهقی ص 344). چون حجاب شب روشنی روز را بپوشانید همگان سلاح درپوشیدند و بر اسبان آسوده نشستند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 80).
بهاری نو برآراز چشمه ٔ نوش
سخن را دست بافی تازه درپوش .
- روی هوا را بتیر پوشیدن ؛ بتندی تیرباران گرفتن :
بگفت این سخن پیش پرویز پیر
بپوشید روی هوا را به تیر.
- فروپوشیدن ؛ پوشیدن و مستور کردن :
کس نبیند بخیل فاضل را
که نه در عیب گفتنش کوشد
ور کریمی دو صد گنه دارد
کرمش عیبها فروپوشد.
آن روز نخستین که ملک جامه ش پوشید
بر کنگره ٔ کوشک بدم همچو غلیواج .
ابوالعباس .
آن کن که بدین وقت همی کردی هر سال
خز پوش و بکاشانه شو از صفه و فروار.
فرالاوی .
چو پوشد همی شاه خود جوشنا
کی ارجاسب خواهد همی جستنا.
دقیقی (از شاهنامه ).
یکی زردپیراهن مشکبوی
بپوشید [شیرین ] و گلنارگون کرد روی ...
چو روی ورا [خسرو پرویز را] دید بر پای خاست
بپرویز بنمود بالای راست .
فردوسی .
سر تخت و بختش [کیومرث ] برآمد ز کوه
پلنگینه پوشید خود با گروه .
فردوسی .
کنون خیز و دیبای رومی بپوش
بنه بر سر افسر چنان همچو دوش .
فردوسی .
یکی گبر پوشید زال دلیر
بجنگ اندر آمد بکردار شیر.
فردوسی .
فرامرز پوشید ببر بیان
تو گفتی که ببر است و شیر ژیان .
فردوسی .
یکی را دهد نوش از شهد و شیر
بپوشد بدیبا و خز و حریر.
فردوسی .
چو جوشن بپوشند روز نبرد
ز چرخ برین بگذرانند گرد.
فردوسی .
چو ایشان بپوشند از آهن قبای
بخورشید و ماه اندر آرند پای .
فردوسی .
درین ماه ار ایدونکه خواهد خدای
بپوشم برزم آهنینه قبای .
فردوسی .
چو توران سپاه اندر آمد بتنگ
بپوشید لهراسب خفتان جنگ .
فردوسی .
بجوشید و برخاست از خوابگاه
بپوشید خفتان و رومی کلاه .
فردوسی .
بپوشید زربفت شاهنشهی
بسر برنهاد آن کلاه مهی .
فردوسی .
بسا لشکرا کز پی کین من
بپوشند جوشن به آیین من .
فردوسی .
بپوشید پس جامه ٔ زرنگار
بسر برنهاد افسر شاهوار.
فردوسی .
نشسته بر آن باره ٔ خسروی
بپوشیده آن جوشن پهلوی .
فردوسی .
سلیح برادر [بهرام چوبینه ]بپوشید زن
نشست از بر باره ٔ گامزن .
فردوسی .
تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر اژدهای ژیان .
فردوسی .
تهمتن بپوشید ببر بیان
بگردن بیاورد گرز گران .
فردوسی .
چنان دان که چاره نباشد ز جفت
ز پوشیدن و خورد و جای نهفت .
فردوسی .
بپوشید خفتان جهاندار گرد
سپه را بفرخ پشوتن سپرد.
فردوسی .
همه پاک پوش و همه پاک خور
همه پندها یاد گیر از پدر.
فردوسی .
بپوشید سهراب خفتان رزم
سرش پر ز رزم و دلش پرز بزم .
فردوسی .
بپوشید دستان سام سوار
سلیح نریمان پی کارزار.
فردوسی .
بگفت و یکی درع فیروزه رنگ
بپوشید بر تن پی نام و ننگ .
فردوسی .
بگفت این و پوشید رومی زره
به ابرو زده از سر کین گره .
فردوسی .
بپوشید جامه برآمد به اسب
بیامد بکردار آذرگشسب .
فردوسی .
بپوشید بر خویش رخت سیاه
یک اسبه برون رفت و بگرفت راه .
فردوسی .
چو شیرین شنید آن کبود و سیاه
بپوشید و آمد بنزدیک شاه .
فردوسی .
بر آیین مردان بپوشید زن
برفتند شادان دل آن هر سه تن .
فردوسی .
زمین پوشد ازنور پیراهنا
شود تیره گیتی بدو [بخورشید] روشنا.
فردوسی .
از نعمت تو گردد پوشیده
هر کس که از خلاف تو شد عریان .
فرخی .
چو سر کفته شد غنچه ٔ سرخ گل
جهان جامه پوشید همرنگ مل .
عنصری .
پیرهن در زیر تن پوشی و پوشد هر کسی
پیرهن بر تن تو تن پوشی همی بر پیرهن .
منوچهری .
من در تو فکنده ظن نیکو
و ابلیس ترا ز ره فکنده
مانند کسی که روز باران
بارانی پوشد از کونده .
لبیبی .
بوعلی بر استری بود بند درپای پوشیده و جبه ٔ عتابی سبز داشت . (تاریخ بیهقی ).
و تاج از سرش برگیر و حله از برش برگیر و پشمینه در وی پوش که عاصی شده است . (قصص الانبیاء ص 75).
ز بهر چیست که دیبا و خز همی پوشند
کنون که آمد گرما فراز و شد سرما.
مسعودسعد.
یا طعام لذیذ بس خوردن
یا بالوان لباس پوشیدن .
ابن یمین (دیوان چ باستانی راد ص 498).
تجرید؛ جامه ٔ کهنه پوشیدن . اجتاب القمیص ؛ پیراهن پوشید. تجلبب ؛ جلباب پوشید. تقنعت المراءة؛ پوشید زن قناع را و تقنع فلان ٌ؛ پوشید خود را بجامه . طرفس طرفسةً؛ پوشید جامه های بسیار. نهک الثوب نهکاً؛ پوشید جامه را تا کهنه گردید. تسرول َ؛ ازار پوشید. تخشن َ؛ پوشید لباس درشت غیر املس . سلب ؛ جامه ٔ سوک پوشیدن . تسربل َ؛ پوشید پیراهن را. تدثر بالثوب ؛ پوشید جامه را. تدثر؛ پوشیدن دثار. تدرع ؛ پوشیدن زره آهن و پوشیدن زن پیراهن و مرد دراعه را. طرز فی الملبس ؛ لباس پسندیده و فاخر پوشید. تمدرع ؛ مدرعة پوشیدن . اطباق ؛ پوشیدن تو بر تو. (منتهی الارب ). || پوشاندن . جامه بر تن کسی کردن . متلبس کردن . الباس . ملبس کردن . پوشانیدن :
بپوشید بازش بدیبای زرد
سر تنگ تابوت را سخت کرد.
فردوسی .
چنین گفت کاین را بدیبای زرد
بپوشیدکز گرد شد لاجورد.
فردوسی .
اندر وقت دو حله آوردند از بهشت بنور و رنگ خورشید و بر شیث پوشیدند. (تاریخ سیستان ). علی دایه را بجامه خانه بردند و خلعت سپاهسالاری بر او پوشیدند. (تاریخ بیهقی ص 347).
جان را بعلم پوش چو پوشیدی
تن را بششتری و بکاکوئی .
ناصرخسرو.
پند مدهشان که پند ضایع گردد
خار نپوشد کسی بزیر خز و لاد.
ناصرخسرو.
بهرام کمان را با استخوان یار کرد و بر تیر چهار پر نهاد و کمان را توز پوشید. (نوروزنامه ). بمکه آمد و کعبه را بپوشید و بموسم حجاج را طعام داد. (مجمل التواریخ ). دهقان گفت ای جوان خدای تعالی میداند که بغیر از جل گاوی هیچ چیز ندارم ، اگر اجازت فرمائی بر تو پوشم . (تذکره ٔ دولت شاه ). تسلب ؛ جامه ٔ سوک پوشیدن زن بر شوی و غیر آن . (منتهی الارب ). || پوشاندن . پوشانیدن . مستور کردن . فروپوشیدن . جنز. (تاج المصادر بیهقی ) (منتهی الارب ). تَطنُف . (منتهی الارب ). ستر. (منتهی الارب ) (تاج المصادر بیهقی ). غم . جن . کم . التطاط. (منتهی الارب ) :
بنفشه زار بپوشید روزگار به برف
چنار گشت دو تاه و زریر شد شنگرف .
کسائی .
یکی باد برخاست از رزمگاه
هوا را بپوشید گرد سیاه .
فردوسی .
یکی باد با تیره گرد سیاه
برآمدکه پوشید خورشید و ماه .
فردوسی .
بنخجیرگاه رد افراسیاب
بپوشیم تابان رخ آفتاب .
فردوسی .
وز آن چرم کاهنگران پشت پای
بپوشند هنگام زخم درای .
فردوسی .
پس ابلیس واژونه این ژرف چاه
بخاشاک پوشید وبسپرد راه .
فردوسی .
یکی باد و گردی بر آمد سیاه
بپوشید دیدار خورشید و ماه .
فردوسی .
ز زابل شد اختر بپرداخت رخت
بدو تخته دادو بپوشید تخت .
فردوسی .
بپوشیده شد چشمه ٔ آفتاب
ز پیکانهای درفشان چو آب .
فردوسی .
بدردش ز دیده فروریخت آب
بگل در بپوشید درّ خوشاب .
فردوسی .
ز نیزه نیستان شد آوردگاه
بپوشید دیدار خورشید وماه .
فردوسی .
بدانجای بازارگانان شد اوی
بر افکند چادر بپوشید روی .
فردوسی .
اگر بچه ٔ شیر ناخورده شیر
بپوشد کسی درمیان حریر.
فردوسی .
بفرمود تا سر بپوشید و پای
بزین برنشست و بیامد ز جای .
فردوسی .
بپوشید از آن پس بمغفر سرش
بیامد بر نامور لشکرش .
فردوسی .
چون پرند نیلگون بر روی پوشد مرغزار
پرنیان هفت رنگ اندر سر آرد کوهسار.
فرخی .
پوست هریک بفکند و ستخوان و جگرش
خونشان کرد بخم اندر و پوشید سرش .
منوچهری .
عنکبوت آمد آنگاه چو نساجی
سر هر تاجی پوشید بدیباجی .
منوچهری .
مرد سر خمش استوار بپوشد
تا بچگان از میان خم بنجوشد.
منوچهری .
نوروز روزگار نشاطست و ایمنی
پوشیده ابر دشت بدیبای ارمنی .
منوچهری .
وآن کشتگان سخت کوش نکوشند
پس بکواره فرونهند و بپوشند.
منوچهری .
سپیده دم از بیم سرمای سخت
بپوشید بر کوه سنجابها.
منوچهری .
اگر عورتی آید از ایشان تو اولیتری که بپوشی . (تاریخ بیهقی ).
بپوشید پهنای هامون ز مرد
ببد خشک دریای گردون ز گرد.
اسدی (گرشاسبنامه ).
و دو من آب در وی کنند و سر دیگ بپوشند و به گل گیرند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). کم ؛ فروپوشیدن نهال خرما را بچیزی و مصون و محفوظ داشتن آن را تا توانا گردد. تکمأت علیه الارض ؛ پوشید او را زمین و پنهان کرد. تجویح الرجل ؛ پوشیدن پای را. غردقة؛ پوشیدن گرد مردم را و شب هر چیز را. تلمأت الارض به (و علیه )؛ فراگرفت زمین آن را و برابر شد بر وی و پوشید. طبق السحاب الجو؛ پوشید ابر هوا را. داء داء الشی ٔ؛ پوشید آن را بچیزی . اقلوده النعاس ؛ بپوشید او را خواب و غالب شد. طمر؛ پوشیدن در زمین . شعف بحبه ؛ پوشید دوستی او دل او را. (منتهی الارب ). || نهفتن . مخفی کردن . پوشانیدن . اًخفاء. (منتهی الارب ). مخفی نگاه داشتن . بکسی نگفتن .مخفی ساختن . پنهان کردن . مستور داشتن . نهان ساختن .نهان کردن . کفر. (منتهی الارب ) (تاج المصادر بیهقی ). تکفیر. (منتهی الارب ). اکتتام . کتم . کتمان . مکاتمة. (از منتهی الارب ). موارات . (زوزنی ). اسرار (از اضداد است ). تدبیس . مدامسة. جأو. اعماس . معامسة. تعریز. تغفیل . تَغطی . اغتطاء. (منتهی الارب ). لَط. (تاج المصادربیهقی ). دَحس . تَدبیی ٔ. اجنان . (از منتهی الارب ). تصمیت . ابهام . (تاج المصادر بیهقی ) :
ستاره شمر زآن غمی گشت سخت
بپوشید بر خسرو نیکبخت .
فردوسی .
شب تیره با درد و غم گشت جفت
بپوشید و آن خواب با کس نگفت .
فردوسی .
بهمراه کن مر مرا قیدروش
ازو سر بسر این سخنها بپوش .
فردوسی .
هر آنکس که پوشید درد از پزشک
ز مژگان فروریخت خونین سرشک .
فردوسی .
ز دانندگان گر بپوشیم راز
شود کار آسان بما بر دراز.
فردوسی .
مرا گفت چون راز گویی بکوش
سخنها ز بیگانه مردم بپوش .
فردوسی .
که در پرده پوشیده رویان اوی
ز دیدار آنکس نپوشند روی .
فردوسی .
ز پیران بپوشید و پیچید روی
سپهبد بدید آن غم و درد اوی .
فردوسی .
پس از شه بیکماه بوزرجمهر
بپوشید در پرده ٔ خاک چهر.
فردوسی .
گر بخواهی نیاز پوشیدن
تو همی آب در کواره کنی .
(از حاشیه ٔ فرهنگ اسدی خطی نخجوانی ).
و چیزی خوش طعم چون انگبین و شکر به آن [دارو که طعم و بوی آن ناخوشست ] یار کنند تا بوی و طعم آن بدان بپوشند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
فضل را روزگار کی پوشد
کس بگل آفتاب ننداید.
رشید وطواط.
خدای از هرنشیب و هر فرازی
نپوشیده ست بر من هیچ رازی .
نظامی .
از تف این بادیه جوشیده ای
بر تو نپوشند که پوشیده ای .
نظامی .
عارفان که جام حق نوشیده اند
رازها دانسته و پوشیده اند.
مولوی .
بدامن عیب رندان پوش زاهد
لباس زهد پوشیدن چه حاجت .
خجندی .
حق جل و علامی بیند و می پوشد همسایه نمی بیند و میخروشد. (سعدی ). داحله ؛ پوشید چیزی که میدانست آن را و ظاهر کرد غیر آنرا. استکتام ؛ پوشیدن خواستن . مداهنة؛ پوشیدن کاری را. کمهلة؛ پوشیدن سخن را و تعمیة نمودن آن . غفران ؛ پوشیدن گناه . (منتهی الارب ). اختزان ، کتمان ؛ پوشیدن راز. (دهار) (تاج المصادر). نمس ؛ پوشیدن راز. (تاج المصادر) (از منتهی الارب ). طوی الحدیث ؛ پوشید سخن را. التباس ؛ پوشیدن کار بر کسی . استلفاث ؛ پوشیدن خبر را. کمت الغیظ؛ پوشید خشم را. (منتهی الارب ). اِغماء؛پوشیده و مشتبه شدن خبر بر کسی . (منتهی الارب ) (تاج المصادر). || پوشانیدن بام با تیر و گل و تخته و نی و جز آن : تسقیف ؛ خانه پوشیدن . (منتهی الارب ). || اندودن :
چنین داد پاسخ بت دل گسل
که خورشید پوشید خواهی بگل .
اسدی (گرشاسبنامه ).
رجوع به اندودن شود. || بر سر نهادن : چوبی بزرگ برسم گله بانان بدست گرفته و کلاهی از نمد پوشیده نزدیک من آمد. (بخاری ). || بستن چنانکه در را :
بدژ در شد و در ببستند زود
دریغ آن دل و نام جنگی فرود
بشد با پرستندگان مادرش
گرفتند پوشیدگان در برش .
فردوسی .
- بپوشیدن ؛ تحت الشعاع آوردن :
آن روی بین که حسن بپوشیده ماه را
وآن دام زلف و دانه ٔ خال سیاه را.
سعدی .
- پوشیدن چشم ؛ بر هم نهادن دو پلک آن . بستن آن : گفتند چشم خود را پوش و از دریای وخش گذرانیدند. (انیس الطالبین بخاری ).
بدو گفت برزو که باز آر هوش
دو چشم خرد را بدینسان مپوش .
فردوسی .
- || صرف نظر کردن . درگذشتن از ... اغماض کردن .
- درپوشیدن (در معنی لازم و متعدی هر دو) ؛ بتن کردن . پوشیدن : خلعتها راست کردند و درپوشیدند و پیش آمدند. (تاریخ بیهقی ص 344). چون حجاب شب روشنی روز را بپوشانید همگان سلاح درپوشیدند و بر اسبان آسوده نشستند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 80).
بهاری نو برآراز چشمه ٔ نوش
سخن را دست بافی تازه درپوش .
نظامی .
- روی هوا را بتیر پوشیدن ؛ بتندی تیرباران گرفتن :
بگفت این سخن پیش پرویز پیر
بپوشید روی هوا را به تیر.
فردوسی .
- فروپوشیدن ؛ پوشیدن و مستور کردن :
کس نبیند بخیل فاضل را
که نه در عیب گفتنش کوشد
ور کریمی دو صد گنه دارد
کرمش عیبها فروپوشد.
(گلستان ).
فرهنگ عمید
۱. در بر کردن، جامه بر تن کردن.
۲. نهفتن و پنهان کردن.
۳. چیزی را در پرده نگه داشتن.
۲. نهفتن و پنهان کردن.
۳. چیزی را در پرده نگه داشتن.
گویش اصفهانی
تکیه ای: darpuši / bepuši
طاری: püšt(mun)
طامه ای: vepuštan
طرقی: püštmun
کشه ای: püštmun
نطنزی: darpuštan
واژه نامه بختیاریکا
سر مِینا کردن
وا ری وَندِن
وا ری وَندِن
پیشنهاد کاربران
کلمه پوشیدن به انگلیسی میشه wear
Porte _>به تن داشتن
Mette_>پوشیدن
Mette_>پوشیدن
پوشیدن : در پهلوی پوشیتن pōšītan بوده است.
( ( زمین پوشد از نورْ پیراهنا ؛
شود تیره گیتی بدو روشنا ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 201 )
( ( زمین پوشد از نورْ پیراهنا ؛
شود تیره گیتی بدو روشنا ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 201 )
در مورد لباس های پایین تنه ( بپا کردن ) .
آن قوم شلواری مخملین به پا می کردند و . . . . . . . . . . . . .
آن قوم شلواری مخملین به پا می کردند و . . . . . . . . . . . . .
به تن کردن، در بر کردن
برخی از برابرهای یاد شده در بالا همتراز کارواژه ی �پوشاندن� است و نه �پوشیدن�
برخی از برابرهای یاد شده در بالا همتراز کارواژه ی �پوشاندن� است و نه �پوشیدن�
کلمات دیگر: