لاخ

پسوند مکان است . باخر اسم پیوندد و گاه دال بر کثرت شئ در محلی است : آتش لاخ اهرمن لاخ دیولاخ رود لاخ سنگلاخ کلوخ لاخ نمک لاخ هندولاخ .
وادی در هم پیچیده تنگ جایها

(اِ. ) یک عدد از هر چیز باریک و دراز مثل مو، ترکه .
(اِ. ) سرزمین یا مکان انباشته از چیزی ناخوشایند. مثل سنگلاخ .

لاخ. ( پسوند ) از ادات محل که به آخر کلماتی چون نمکلاخ ؛ دیولاخ ؛ سنگلاخ ؛ اهرمن لاخ ؛ رودلاخ ؛ آتش لاخ ؛ هندولاخ ؛ کلوخ لاخ و غیره بپیوندد. جای. معدن. صاحب برهان گوید به معنی جای و مقام باشد لکن بدون ترکیب گفته نمیشود همچو سنگلاخ و دیولاخ ورودلاخ یعنی جای سنگ و جای دیو و جای رود. به معنی انبوه و بسیار نیز آمده است و به این معنی هم تنها گفته نمیشود و بغیر از این سه محل در جای دیگر استعمال نشده است. صاحب آنندراج گوید به معنی جای باشد و این لفظ بی ترکیب گفته نمیشود مانند سنگلاخ... و دیولاخ ، جای بسیار دیو و همچنین رودلاخ که در جاماسب نامه آمده و بر جایهای مهیب و محل خطر اطلاق میشود. امیرخسرو آتش لاخ نیز گفته... اهرمن لاخ نیز به معنی دیولاخ است - انتهی. کلوخ لاخ در مؤیدالفضلاء ذیل هامون به نقل از شعوری نیز آمده است. این کلمه که در آخر برخی کلمات آید چون : رودلاخ و سنگلاخ و غیره شبیه لیک ترکان است در«قوم لیک » و «غیه لیک » و «داشلیک » و جز آن و در همین الفاظ بجای کاف در برخی لهجه های آذری لُق و لُخ نیز آرند. رجوع به لیک شود. و در «پالیک » عین آذری کلمه آمده است و هم شاید «لاق » مزید مؤخر برخی کلمات ترکی همین لاخ باشد از قبیل باتلاق و جز آن :
چریده دیولاخ آکنده پهلو
به تن فربی میان چون موی لاغر.اسبان به مرغزار فرستادند و اشتران سلطانی بدیولاخهای رباط کرنان ( کزروان ) بر رسم رفته گسیل کردند. ( تاریخ بیهقی ص 256 چ فیاض ). و این بحیره ( بختگان ) نمکلاخ است. ( فارسنامه ابن البلخی ص 153 ). بحیره ماهلویه میان شیراز و سروستان است نمکلاخی است و سیلاب شیراز و نواحی در آنجا میافتد. ( فارسنامه ص 153 ).
چو زان دشت بگذشت چون دیو باد
قدم در دگر دیولاخی نهاد.بخشمی کامده در سنگلاخش
شکوفه وار کرده شاخ شاخش.حضور تو در صوب این سنگلاخ
دیار مرا نعمتی شد فراخ.برون برد شه رخت از آن سنگلاخ
عمارتگهی دید و جائی فراخ.در آن اهرمن لاخ نرم و درشت
زماهی شکم دیدم از ماه پشت.قلعه ای چون تنور آتش لاخ.|| ( اِ ) تار. تار گیسو ( در تداول مردم خراسان و در تداول تهران «لاغ » گویند ).

دلالت بر وفور چیزی در جایی می کند: سنگلاخ، دیولاخ، اهرمن لاخ، نمک لاخ.
واحد شمارش چیز های باریک و دراز مثل مو، ترکه، و شاخۀ درخت: چند لاخ مو، چند لاخ هیزم.

/laaKh/ حفره