داش کسن

داشکسن یا معبد اژده. بنایی صخره ای در زنجان ( نزدیک به سلطانیه ) ، مشهور به معبد داش کسن. شکل گیری این معبد پس از مرگ ارغونشاه، با پشتکار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید. از نظر نقشه و نقوش تزئینی یکی از با ارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در طول تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته است. نقشهای اژدها به طول 5 متر و عرض 5/1 متردر زمره بزرگ ترین نقوش تزئینی این معبد است که در پیچ و خمهای شگفت انگیز خود رموز نهفته ای دارد. دیگر نقوش تزئینی این معبد، طاقچه های بسیار فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده اند. این طاقچه ها با مقرنسهای بسیار زیبایی شکل گرفته که یاد آور استادی هنرمندان سنگ تراش معبد در آن دوره است. همچنین نقوش اسلیمی که در نوع خود ماهرانه تراشیده شده اند با طرحهای بسیار متنوع بیانگر فعالیت هنرمندان مسلمان در پدید آوردن این معبد است. در ساخت این معبد، همواره پیروی از تقارن طولی مد نظر بوده و این تقارن در کلیه بخشهای معبد به چشم می خورد. معبد تاریخی داش کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد. این معبد در کنار شهر قدیم سلطانیه با گنبد رفیع آن، آرامگاه چلبی اوغلو و آرامگاه ملاحسن کاشی، در مجموع محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می دهد. راه رسیدن به معبد چندان مناسب نبوده و از روستای ویر به بعد کاملا خاکی و بدون تابلوی راهنما است. از حاشیه روستا تا معبد حدود 5 کیلومتر راه را باید طی نمود که بهتر است یکی از اهالی را به عنوان راهنما با خود همراه داشته باشید؛ تا برای یافتن محل معبد دچار مشکل نشوید. در کنار معبد یک کانکس کوچک وجود دارد که نگهبان معبد در آن زندگی می کند. معبد باستانی "داش کسن" یا آنچنان که جهانگردان آن رامی شناسند: معبد اژدها؛ در حاشیه روستای "ویر" در حدود 15 کیلومتری شهر تاریخی سلطانیه واقع شده که به نقش دو اژدهای برجسته و چند محراب اسلامی در دو سمت خود و به قرینه یکدیگر مزین است. یکی از دلایل معروف بودن این معبد به دلیل وجود نقش های اژدهای آن است که نمونه های مشابه آن را آنوبانینی در جای دیگری از ایران مشاهده نکرده است. طبق نظر برخی باستان شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام باز می گردد که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده است.
در حال حاضر؛ چیز زیادی از این معبد باقی نمانده و تنها سنگ های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می شود. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی 100 متر در 50 متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده است. معبد در دامنه تپه ای قرار داشته و مشرف به دشتهای وسیع و زیبایی است. مجموعه تاریخی داش کسن مرکب از ایوان ها، نقوش برجسته و محوطه های باستانی است که در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است. آثار به جای مانده در محل؛ این احتمال را قوت می بخشد که ایلخان مغول "ارغون" بیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت معبدی نموده است. تاثیر و تاثر متقابل ایران و چین بر یکدیگر بیش از هر محل دیگری در این مکان مشهود است چنانچه تلفیق طرح های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می شود.

�داش کسن� به زبان آذری به معنی �سنگ بُر� است و نام معبدی است که در استان زنجان قرار دارد و جزو آثار تاریخی منحصر به فرد این شهر است .
"معبد اژدها" نام دیگر این معبد است به سبب داشتن نقش دو اژدها بر سنگتراشه هایش به این نام موسوم شده است. طول این نقش پنج متر و ارتفاع آن به یک و نیم متر می رسد . اژدها از دیرباز در فرهنگ ایران وجود داشته است، اما دو اژدهای داش کسن، ایرانی نبوده بلکه چینی اند.
از معبد داش کسن در دو دوره تاریخی استفاده می شده است : دوره اول زمان ساسانیان بوده است که از آن دوره چیز زیادی باقی نمانده است و دوره دوم، در زمان فرمانروایی مغول ها بر ایران ( قرن هشتم هجری ) بوده است. هنگامی که ایلخان مغول، ارغون از دنیا رفت، الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده تصمیم گرفت به معبد شکلی تازه بدهد. برای همین منظور از هنرمندان چینی دعوت کرد تا این معبد را تزیین کنند.