ذَهَبی، شَمس الدین محمّد (دمشق ۶۷۳ـ۷۴۸/۷۵۳ق)
مورّخ و محدث شافعی. در زادگاهش و در قاهره تحصیل کرد و از بیش از ۱۲۰۰ استاد حدیث گرفت، سپس به دمشق بازگشت و در مدرسۀ ام صالح به تدریس پرداخت. بسیار کوشا و خستگی ناپذیر بود و حتی پس از این که نابینا شد (ح ۷۴۱/۷۴۳) هرگز از کار و تحقیق دست نشست. از شاگردان بنامش می توان از عبدالوهاب سبکی نام برد که پدرش تقی الدین نیز از دوستان ذهبی بوده است. تاریخ الإسلام یا مختصری از آن با نام العبر فی خبر من غبر بزرگ ترین اثر اوست که به سبب حجم بسیارش مؤلف و دیگران چند تلخیص از آن فراهم کرده اند. دول الإسلام یا التاریخ الصغیر، تلخیص کتاب پیشین؛ الإصابة فی تجرید اسماء الصحابة؛ طبقات القراء المشهورین، و سیَر أعلام النبلاء؛ میزان الاعتدال فی نقد الرجال؛ تذهیب الکمال؛ العبر فی اخبار البشر، تذکرة الحفّاظ.
مورّخ و محدث شافعی. در زادگاهش و در قاهره تحصیل کرد و از بیش از ۱۲۰۰ استاد حدیث گرفت، سپس به دمشق بازگشت و در مدرسۀ ام صالح به تدریس پرداخت. بسیار کوشا و خستگی ناپذیر بود و حتی پس از این که نابینا شد (ح ۷۴۱/۷۴۳) هرگز از کار و تحقیق دست نشست. از شاگردان بنامش می توان از عبدالوهاب سبکی نام برد که پدرش تقی الدین نیز از دوستان ذهبی بوده است. تاریخ الإسلام یا مختصری از آن با نام العبر فی خبر من غبر بزرگ ترین اثر اوست که به سبب حجم بسیارش مؤلف و دیگران چند تلخیص از آن فراهم کرده اند. دول الإسلام یا التاریخ الصغیر، تلخیص کتاب پیشین؛ الإصابة فی تجرید اسماء الصحابة؛ طبقات القراء المشهورین، و سیَر أعلام النبلاء؛ میزان الاعتدال فی نقد الرجال؛ تذهیب الکمال؛ العبر فی اخبار البشر، تذکرة الحفّاظ.