تارتان

تارتان (انگلیسی: Tartan; گیلی اسکاتلندی: breacan) یا پارچه پیچازی اسکاتلندی یک نقش مایه ساده ای است که از عبور افقی و عمودی نوارهایی به رنگ های مختلف و در مقیاس های متفاوت تشکیل شده است. سرچشمه تارتان در بافته های پشمی است اما در حال حاضر در بسیاری از مواد دیگر نیز به چشم می خورد. تارتان به خصوص در ارتباط با اسکاتلند قرار می گیرد.
دانشگاه کارنگی ملون
پوشاک سنتی مردم اسکاتلند از دو پارچه تارتان و کیلت تهیه می شود. دامن کیلت نوعی لباس سنتی است که از پارچه ای با نقش مایه تارتان بافته و تهیه می شود. این دامن نوعی لباس رسمی است که هم زنان و هم مردان اسکاتلندی در موقعیت های خاصی مثل بازی های کوهستانی و مراسم های دیگر به تن می کنند. دامن اسکاتلندی کیلت تقریباً همیشه الگوهای نقش مایه تارتان دارد.
پارچه های پشمی چهارخانه با نقش تارتان، یکی از عناصر وحدت آفرین فرهنگ اسکاتلند هستند. این پارچه ها در اصل برای متمایز کردن خاندان و طوایف مختلف به کار می رفته اند اما حالا، بخشی از مُد لباس هر روزه شده اند. اسکاتلندی ها آن را به عنوان پتو یا شالی بر روی شانه ها استفاده می کردند. تا زمانی که تارتان به آن سوی دریاها صادر شد و آن موقع بود که در دنیای جدید تارتان و شطرنجی را یکی دانستند و مترادف هم قرار گرفتند.
بسیار جالب است که پس از ۳۰۰۰ سال این طرح همچنان محبوب و پر کاربرد در انواع لباس و اکسسوری است. عاملی که این لباس سنتی شمال اسکاتلند را به پوششی محبوب در امروزه تبدیل کرد، نفوذ بریتانیای دوره ملکه ویکتوریا است. عهدی که تولید صنعتی، دامن با طرح تارتان را از پوششی محلی شمال اسکاتلند به یک محصول با دوام تجاری بدل ساخت. به آن کت هم اضافه کردند و به این ترتیب تارتان، به لباسی رسمی تر از آنچه بود بدل شد.