ذن

ذن مکتبی در مذهب بودایی است که در چین پدیدار شده و تأکید فراوانی بر تفکر لحظه به لحظه و ژرف نگری به ماهیت اشیا جانداران و... به وسیله تجربه مستقیم دارد. این مکتب معمولاً تعالیم خود را به صورت هایی از مقایسهٔ تناقضات دو چیز می آموزد که این دقیقاً چیزی شبیه کاریست که در آیین یین و یان صورت می پذیرد.
Wikipedia contributors, "Zen," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Zen&oldid=110907202 (accessed February 26, 2007).
ذن را می توان مراقبه ای (مدتیشنی) ناظر بر چهار لایه شرح داد:

ذِن (Zen)
نما ذِن
(کوته نوشت واژۀ ژاپنی zenna به معنی «تمرکز ذهنِ فارغ») فرقه و آیینی بودایی، نشأت یافته در هند، که در قرن ۱۲م از راه چین به ژاپن رفت و در آن جا رونق گرفت. در چین، «چان» نامیده می شد و در حدود ۹۰۰م شکل غالب آیین بودا بود. پیروان ذن در جست و جوی بینشی هستند که در عالم نیروانا نصیب بودا شد. آنان راه رسیدن به بینش واقعی و رستگاری را در درون خود و با چشم درون بین جست وجو می کنند. «رینزائی ذن» که در ۱۱۹۱م تأسیس شد تکیه بر کوآن (پرسش های متناقض نما)، مراقبۀ شدید، و اشراق ناگهانی (ساتوری) دارد. «سوئوتوئو ذن» در ۱۲۲۷م پی ریزی شد و کاهنی به نام دوئوگن (۱۲۰۰ـ۱۲۵۳م) مروج آن بود که تأکید بر کار، تمرین و انضباط سخت، و پرسش های فلسفی برای کشف سرشت بودایی خویش در «تحقق خود» داشت. بی پیرایگی هنری و شعر هایکو فرآورده های اندیشۀ بودایی گری ذن ژاپنی اند. پیروان رینزائی ذن معمولاً به کاری عادی می پردازند و با چنان مراقبتی بر هر جزء آن تمرکز می کنند که به اوج کمال می رسد. این شکل از مراقبه برای تعلیم سامورایی ها به کار می رفت. مثلاً در تیراندازی با کمان، کمانگیر زبده ذهن خود را متمرکز و همۀ توجهش را معطوف به موقعیت می کرد؛ یعنی تماماً در لحظۀ حال متوقف می شد و حواسش را به جهت باد، رطوبت هوا، و حرکات ظریف هدف می داد و خود جزئی از محیط می شد و حس جدایی از آن را ازدست می داد، هر سعی یا فکری را از خود دور می کرد، آنگاه هنگامی که تیر از کمان جدا می شد، درست به هدف می خورد. کو آن ها به پیرو ذن کمک می کنند که به فراسوی عملکرد عادی ذهن برود. کوآن تکلیفی فکری است که بی معنی یا بی پاسخ به نظر می رسد، مثل این که «یک دست به تنهایی چه صدایی دارد؟». بودایی های پیرو سوئوتوئو ذن شکل مراقبۀ خاصی موسوم به زاذن دارند، که مراقبۀ نشستۀ رسمی است و در آن، حالت درست بدن و تنفس ضرورت دارد.