سرودهای آسمانی زردشت را گاتها گویند و آن نخستین منظومه ایرانیست که از روزگار کهن بجای مانده . کهنترین و مقدسترین قسمت اوستا گاتها میباشد که در میان یسنا جای داده شده است . در خود اوستا گاثا و در پهلوی گاس آمده و جمع آن گاسان میباشد و گاسانیک ترکیب صفتی آنست یعنی مربوط به گاتها. در پهلوی نیز بنحو اخص هر فرد از اشعار گاتها را ( گاس ) گویند . در سنسکریت هم این کلمه گاثا میباشد . در کتب دینی بسیار کهن برهمنی و بودایی گاثا عبارتست از قطعات منظومی که در میان نثر باشد . گاتهای اوستا نیز اصلا چنین بوده است و بمناسبت موزون بودن است که بخش مزبور گاتها ( یعنی سرود و نظم و شعر ) نامیده شده است. از زمان بسیار قدیم ایرانیان گاتها را از سخنان فرخنده خود و خشور زرتشت سپنتمان میدانستند لذا احترامی خاص برای آن قایل بودند ولی تحقیقات دانشمندان مانند میه ثابت کرده است که همه سرودهای گاتها از زرتشت نیست و از آن میان برخی پرداخته نخستین پیروان او میباشد . در اوستا عهد ساسانیان گاتها در سر نخستین نسک گاسانیک که موسوم بود به ستون یشت جای داشت . در یسنای ۵۷ بند ۸ آمده : [ ما میستاییم فرخنده سروش را کسی که نخستین بار پنج گاتهای زرتشت سپنتمان مقدس را بسرود . ] کلیه گاتها ۱۷ هائیتی ( فصل ) و شامل ۲۳۸ قطعه و ۸۹۶ بیت و ۵۵۶٠ کلمه میباشد . این اشعار قدیمترین آثاریست که از روزگار پیشین برای ما تا امروز باقی مانده است . گاتهای اوستا شامل پنج قسمت است بمنزله پنج کتاب اسفار تورات است که یهودیان آنها را از خود موسی دانند و احترام خاصی برای آنها قایلند . نخستین گاتها اهنود دوم اشتود سوم سپنتمد چهارم و هوخشتر و پنجم وهیشتواشت نام دارد . آیین حقیقی و اصلی زرتشت را باید از گاتها جست چه بعدها بمرور تصرفاتی در آن کردند و بخصوص آیین زردشتی دوره ساسانی از مبدا خود بسیار دور گردید .
سرود دینی
سرود دینی