خرزان

خرزان روستایی مرتفع و خوش آب و هواست واقع در استان قزوین منطقه کوهین و یکی از کاروانسراها مربوط به دوره قاجار در این روستا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خرزان به معنی اولین شکوفه های بهار و گردنه سخت گذر می باشد.آنچه که از تاریخ این روستا بدست آمده است همزیستی مسالمت آمیز ترک زبانان و اکراد مهاجر می باشد که در سده های گذشته در کنار یکدیگر می زیسته اند. کردهای این روستا از طایفه ایل بزرگ غیاثوند هستند که پس از سرزمین اجدادیشان کرمانشاه، در این منطقه سکنی گزیده اند. اسنادی بدست آمده که نشان می دهد این روستا در جنگ بین سلسله پهلوی اول (رضا شاه) و نیروهای روسی که با عنوان بولشویک از آن ها یاد می شود تأثیرگذار بوده است.در سال ۱۳۴۲ خورشیدی و پس از تصویب لایحه اصلاحات اراضی، دهقانان روستا صاحب بخش اعظمی از املاک روستا شده اند.
این روستا در زلزله سال ۱۳۶۸ گیلان به کل تخریب گردید و ۱۷ نفر از اهالی آن جان سپردند تخمین زده می شود در آن هنگام روستا نزدیک به ۷۰ نفر جمعیّت داشته است. از سال ۱۳۷۰، این روستا صاحب خانه بهداشت شده است. امروزه روستا دارای ۶۸خانوار در تابستان و ۱۰خانوار در زمستان است شایان ذکر است روستا منطقه ای بکر است و سیستم گازرسانی ندارد و سوخت مصرفی مردم آن نفت و چوب می باشد.
از مکان های دیدنی روستا می توان به چشمه کره (دارای آبی زلال و خنک) و قزلاردیبی (درختی کهن سال) و آجری (کاروانسرای خرزان) قیز لر باخان (تپه ای که دختران را از آنجا می دیدند) اشاره نمود. این روستا با دارا بودن موقعیت سوق الجیشی بین استان های قزوین، گیلان و زنجان دارای آب و هوایی نیمه سرد می باشد. اخیراً بازماندگان ساکنین قبلی به این روستا رفته و اقدام به خانه سازی نموده و هم اکنون خانه های ویلایی پر شماری در روستا به چشم می خورد که حدوداً ۵۵ خانوار هستند و در حال حاضر نیز این روستا دارای برق و جاده خاکی بوده که بااعتبار تخصیصی، آسفالت ۱۰ کیلومتر از جاده اقدام شده و ۸ کیلومتر آن باقی مانده است.در سال ۱۳۹۳ بزرگترین یادواره شهدای منطقه با عنوان یادواره شهدا، رزمندگان و ایثارگران منطقه قاقازان شمالی برگزار گردید که اغلب مسئولین استانی در آن حضور یافتند و خاطره ای مانداگار را برای اهالی و مسئولین روستا رقم زد.در حال حاضر باغ های میوه فراوانی در روستا وجود دارد و اهالی آن اقدام به فروش میوه می کنند.روستاهای که از مسیر کوهین به سمت روستایی خرزان قرار دارند نیز می توان به عنوان یک جاذبه گردشگری دانست که متأسفانه برای آشنایی مردم با این روستاها کاری انجام نشده،اما می توان برای مثال نمونه ای از آن ها را نام برد:1-روستای آستین دره که خود متشکل از سه روستا است سفلی،وسطی وعلیا که مردم این روستاها اغلب به کار دامپروری وکشت گندم،جو،عدس،نخود مشغول هستند.2-روستای چشمه کره که دارای آب معدنی گوارا و خنک می باشد.3-روستایی گل زرد دارای آب و هوای عالی و نکته جالب این روستا این است که از لحاظ قرارگیری در مرتفع ترین نقطه بخش کوهین که اکثر فصل تابستان دارای آب هوای معتدل و خنک می باشد می توان نیز گفت در مه پنهان می شود در مرداد ماه.4-روستایی گزگیر که یک روستای که در زمان قدیم قلعه تاریخی بوده که متأسفانه هیچ رسیدگی نشده و مردمان روستا برای احداث خانه مجبور به تخریب دیواره های و باقی مانده قلعه کرده اند.