شهری در قونیه
اسپارته
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
اسپارته. [ ] ( اِخ ) شهریست در ولایت قونیه و مرکز سنجاق حمید، در طرف شمال غربی این ولایت ، در دامنه شمالی کوه دوراس ، در 180 هزارگزی غربی شهر قونیه و در 115 هزارگزی شمالی اسکله انطالیه ، در 38 هزارگزی جنوب غربی دریاچه اکردیر. موقع بسیار زیبا و فرح انگیزی دارد در ارتفاع 988 گز. عرض شمالی آن 37 درجه و 45 دقیقه و 20 ثانیه و طول شرقی 28 درجه و 4 دقیقه و 17 ثانیه است. هوای بسیار لطیف و باغ و باغچه های فراوان دارد. عدّه نفوس قریب به 17000 تن باشد از اینان فقط 4500 تن نصارای ترک زبان و بقیه مسلمانانند در اندرون شهر 14 جامع موجود است. هفت باب از اینها با مناره و بقیه بی مناره اند و نیز 64 مسجد و دو مدرسه یک کتابخانه عمومی 377 جلد کتاب و 7 کلیسای رومی و ارمنی و یک رشدیه و 30 مکتب اسلامی و 7 مکتب عیسوی و 6 حمام و 7 کاروانسرا و 60 باب دکان و مغازه و 6 کوره برای آجرسازی و سفال سازی و یک دارالحکومه و یک جایگاه زمستانی لشکریان در این قطعه وجود دارد. پاره ای از اجناس نیز در آنجا بعمل می آورند. مثلاً: کرباس ، پارچه های آستری ، حوله ، قماش رنگارنگ ، تیماج ، و قوطی سیگار نقره و نظایر اینها. مقبره مشهور خواجه منصور عطار در این شهر است خواجه به پیر افندی سلطان معروف شده. در این خانه دیرک سبزی وجود دارد و چنین گویند که هر دیوانه ای این دیرک را دربغل گیرد شفا یابد و بهمین لحاظ در جوار آن چند باب اطاق ساخته دارالشفاء قرار داده اند. مقابر اولیای دیگر هم مانند،کسک باش سلطان ، علاءالدین افندی ، عبدالقادر افندی و خضر ابدال زیارتگاه میباشد. اسم باستانی این شهر باریس بوده در حال ترکیب با ادات ظرف یونانی بشکل ایس بارتیا درآمده و بقاعده تحریف اسپارته شده. لوای این شهر مرکزی را حمید نامند که نام یکی ازامرای سلجوقیه بوده است. رجوع به کلمه حمید شود.
قضای اسپارته قضای مرکزی سنجاق حمید میباشد از طرف شمال بقضای اولوبورلی و از سوی مشرق بقضای اکردیر و از جانب جنوب بسنجاق انطالیه و از جهت مغرب بسنجاق بوردور محدود است و نیز نواحی کچیبورلی و سگرکند را در بر دارد. این قضا به اضافه مرکزخود و دو مرکز دو ناحیه فوق مشتمل است بر 52 قریه.عدّه نفوس تمام قضا به 45000 تن بالغ شود و از این شماره فقط 5000 تن نصارا و بقیه مسلمانانند. در اندرون قضا 45 دبستان هست و 2344 پسر و 1349 دختر در این دبستانها بتحصیل مشغولند. اراضی مزروعه این قضا به 255340 دونم و غیر مزروعه آن 36570 دونم است. محصولات ارضیه آن عبارت است از فواکه متنوّعه ، تریاک ، نیل ، خشخاش و غیره. ( قاموس الاعلام ترکی ).
قضای اسپارته قضای مرکزی سنجاق حمید میباشد از طرف شمال بقضای اولوبورلی و از سوی مشرق بقضای اکردیر و از جانب جنوب بسنجاق انطالیه و از جهت مغرب بسنجاق بوردور محدود است و نیز نواحی کچیبورلی و سگرکند را در بر دارد. این قضا به اضافه مرکزخود و دو مرکز دو ناحیه فوق مشتمل است بر 52 قریه.عدّه نفوس تمام قضا به 45000 تن بالغ شود و از این شماره فقط 5000 تن نصارا و بقیه مسلمانانند. در اندرون قضا 45 دبستان هست و 2344 پسر و 1349 دختر در این دبستانها بتحصیل مشغولند. اراضی مزروعه این قضا به 255340 دونم و غیر مزروعه آن 36570 دونم است. محصولات ارضیه آن عبارت است از فواکه متنوّعه ، تریاک ، نیل ، خشخاش و غیره. ( قاموس الاعلام ترکی ).
کلمات دیگر: