الکلها. [ اَ ک ُ ] ( اِ )ج ِ الکل. در کتاب شیمی مختصر آلی تألیف پریمن ( ص 191 ) چنین آمده است : الکلها را میتوان اجسامی دانست که از استخلاف یک ئیدروژن ئیدروکربور با عامل اکسیدریل OH بدست می آیند. بنابراین الکلها بطور کلی مشتقات استخلاف شده ئیدروکربورهای اشباع شده یا اشباع نشده یا رادیکال اکسیدریل هستند. الکلها با آنکه مانند قلیاهارادیکال اکسیدریل دارند با اینهمه اجسامی خنثی هستند. ممکن است رادیکال اکسیدریل در ئیدروکربوری چند بار تکرار شود و بنابراین ممکن است جسم یک الکلی دوالکلی و چندالکلی بدست آید. برحسب استخلاف ئیدرژنهای یک ئیدروکربور با رادیکال OH میتوان الکلها را به سه طبقه تقسیم کرد: 1 - الکلهای نوع اول که از استخلاف یک اتم ئیدرژن مربوط به کربن نوع اول یعنی رادیکال یک ظرفیتی CH3 - بدست می آید. عامل این نوع الکلها توسط گروه CH2OH - نمایش داده میشود. 2- الکلهای نوع دوم که از استخلاف یک اتم ئیدرژن مربوط به کربن نوع دوم یعنی رادیکال دو ظرفیتی - CH2 - بدست می آیدو عامل این نوع الکلها توسط گروه - CHOH - نمایش داده میشود. 3 -الکلهای نوع سوم که از استخلاف یک اتم ئیدرژن مربوط به کربن نوع سوم یعنی رادیکال سه ظرفیتی UCHمشتق میگردد. عامل این نوع الکل با گروه UCOH نمایش داده میشود. ممکن است جسمی در آن واحد شامل عامل الکل نوع اول ، نوع دوم و نوع سوم باشد مثلاً از ایزوپنتان در نتیجه استخلاف ممکن است جسمی تولید شود که شامل سه گروه عامل الکل نوع اول و یک عامل الکل نوع دوم و یک عامل الکل نوع سوم باشد.
نامگذاری : برای نامگذاری الکلها بنام ئیدروکربوری که از آن مشتق میشود لفظ ال OL می افزایند مانند پنتانل و هگزانل که بترتیب از پنتان و هگزان مشتق شده اند. و معمولاً محل عامل الکلی را نیز بر حسب طریقه ژنو ذکر میکنند.
خواص فیزیکی الکلها: الکلها اجسامی مایع یا جامدند. الکلهای زنجیری معمولی بدون انشعاب تا C16 مایع و بعد از آن جامدند، و الکلهای نوع سوم همگی جامدند.هرقدر عده کربن در الکل افزایش یابد نقطه غلیان وذوب بالا میرود. در ایزومرهای مختلف الکل هرقدر انشعاب بسیار باشد نقطه غلیان پایین میرود. در ایزومرهای مختلفی که اختلاف آنها مربوط به درجه عامل الکلی باشد در هر کدام که عده عوامل الکلی بسیار باشد نقطه غلیان پایین تر است. دانسیته همه الکلها از یک کمتر است و تنها الکلهای آغازی مانند متیلیک و اتیلیک در آب به هر نسبتی مخلوط میشوند.
نامگذاری : برای نامگذاری الکلها بنام ئیدروکربوری که از آن مشتق میشود لفظ ال OL می افزایند مانند پنتانل و هگزانل که بترتیب از پنتان و هگزان مشتق شده اند. و معمولاً محل عامل الکلی را نیز بر حسب طریقه ژنو ذکر میکنند.
خواص فیزیکی الکلها: الکلها اجسامی مایع یا جامدند. الکلهای زنجیری معمولی بدون انشعاب تا C16 مایع و بعد از آن جامدند، و الکلهای نوع سوم همگی جامدند.هرقدر عده کربن در الکل افزایش یابد نقطه غلیان وذوب بالا میرود. در ایزومرهای مختلف الکل هرقدر انشعاب بسیار باشد نقطه غلیان پایین میرود. در ایزومرهای مختلفی که اختلاف آنها مربوط به درجه عامل الکلی باشد در هر کدام که عده عوامل الکلی بسیار باشد نقطه غلیان پایین تر است. دانسیته همه الکلها از یک کمتر است و تنها الکلهای آغازی مانند متیلیک و اتیلیک در آب به هر نسبتی مخلوط میشوند.