یاکوف اسوردلوف (روسی: Я́ков Миха́йлович Свердло́в؛ IPA: [ˈjakəf mʲɪˈxajləvʲɪtɕ svʲɪrdˈlof]) که به نامهای «آندره»، «میخائیلیچ»، «مکس»، «اسمیرنوف» و «پرمیاکوف» نیز شناخته می شود یکی از رهبران بلشویک و رئیس کمیته اجرایی مرکزی تمام روسی بود.
اسوردلوف در منطقه نیژنی نووگرود با نام یاکوف میخائیلویچ اسوردلوف از پدر و مادری یهودی به نام میخائیل اسرائیلویچ اسوردلوف و الیزاوتا سولومونوفا به دنیا آمد. پدر او یک فعال سیاسی بود و برای تهیه مخارج خانواده خود به جعل اسناد و فروش اسحله می پرداخت. خانواده اسوردلوف دارای شش فرزند (دو دختر و چهار پسر) بود. بعد از مرگ همسرش، میخائیل پدر خانواده به همراه خانواده اش به دین مسیحیت ارتدوکس گروید. برادر بزرگ یاکوف، زینووی توسط ماکسیم گورکی به فرزندخواندگی قبول شد. یاکوف اسوردلوف در سال ۱۹۰۲ به عضویت حزب کارگری سوسیال دموکراتیک روسیه درآمد. بعد او به شاخه بلشویک رفت و طرفدار ولادیمیر لنین شد. او در انقلاب سال ۱۹۰۵ نقش داشت. او از این زمان فعال سیاسی شد. بیشتر سالهای بین ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۷ او زندانی سیاسی بود.
بعد از انقلاب سال ۱۹۱۷ او به پتروگراد بازگشت و به عنوان عضو کمیته مرکزی انتخاب شد. او در انقلاب اکتبر نقش مهمی داشت. اسوردلوف که یکی از دوستان صمیمی لنین بود نقش مهمی در تعطیلی شورای قانونگذاری و امضای قرارداد برست-لیتوفسک داشت. معمولاً ادعا می شود که تمامی تصمیمات لنین به همراه اسورلوف بوده است؛ ولیکن بعدها رابطه آنها کمی سرد شد. معمولاً او اولین رئیس دولت کمونیست شوروی نامیده می شود؛ ولیکن به طور رسمی دولت شوروی از سال ۱۹۲۲ شروع به کار کرد که بعد از مرگ او بود؛ ولیکن رئیس کمیته مرکزی اجرایی روسی در واقع رئیس حکومت کمونیستی بود و او این سمت را از زمان انقلاب تا کمی قبل از مرگش داشت.
بعضی تاریخدانان ادعا کردند که اسوردلوف نقش اساسی در اعدام تزار نیکولاس دوم و خانواده اش داشت. کتابی نوشته شده در سال ۱۹۹۰ توسط ادوارد راتزینسکی می نویسد که اسوردلوف دستور اعدام را در ۱۶ ژوئیه ۱۹۱۸ صادر کرد؛ ولیکن هنوز هیچ دستور کتبی مشخصی در مورد اعدام خانواده رومانوف توسط لنین یا اسوردلوف کشف نشده است.
اسوردلوف در منطقه نیژنی نووگرود با نام یاکوف میخائیلویچ اسوردلوف از پدر و مادری یهودی به نام میخائیل اسرائیلویچ اسوردلوف و الیزاوتا سولومونوفا به دنیا آمد. پدر او یک فعال سیاسی بود و برای تهیه مخارج خانواده خود به جعل اسناد و فروش اسحله می پرداخت. خانواده اسوردلوف دارای شش فرزند (دو دختر و چهار پسر) بود. بعد از مرگ همسرش، میخائیل پدر خانواده به همراه خانواده اش به دین مسیحیت ارتدوکس گروید. برادر بزرگ یاکوف، زینووی توسط ماکسیم گورکی به فرزندخواندگی قبول شد. یاکوف اسوردلوف در سال ۱۹۰۲ به عضویت حزب کارگری سوسیال دموکراتیک روسیه درآمد. بعد او به شاخه بلشویک رفت و طرفدار ولادیمیر لنین شد. او در انقلاب سال ۱۹۰۵ نقش داشت. او از این زمان فعال سیاسی شد. بیشتر سالهای بین ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۷ او زندانی سیاسی بود.
بعد از انقلاب سال ۱۹۱۷ او به پتروگراد بازگشت و به عنوان عضو کمیته مرکزی انتخاب شد. او در انقلاب اکتبر نقش مهمی داشت. اسوردلوف که یکی از دوستان صمیمی لنین بود نقش مهمی در تعطیلی شورای قانونگذاری و امضای قرارداد برست-لیتوفسک داشت. معمولاً ادعا می شود که تمامی تصمیمات لنین به همراه اسورلوف بوده است؛ ولیکن بعدها رابطه آنها کمی سرد شد. معمولاً او اولین رئیس دولت کمونیست شوروی نامیده می شود؛ ولیکن به طور رسمی دولت شوروی از سال ۱۹۲۲ شروع به کار کرد که بعد از مرگ او بود؛ ولیکن رئیس کمیته مرکزی اجرایی روسی در واقع رئیس حکومت کمونیستی بود و او این سمت را از زمان انقلاب تا کمی قبل از مرگش داشت.
بعضی تاریخدانان ادعا کردند که اسوردلوف نقش اساسی در اعدام تزار نیکولاس دوم و خانواده اش داشت. کتابی نوشته شده در سال ۱۹۹۰ توسط ادوارد راتزینسکی می نویسد که اسوردلوف دستور اعدام را در ۱۶ ژوئیه ۱۹۱۸ صادر کرد؛ ولیکن هنوز هیچ دستور کتبی مشخصی در مورد اعدام خانواده رومانوف توسط لنین یا اسوردلوف کشف نشده است.
wiki: یاکوف اسوردلوف