توپ مرواری، یک توپ نظامی بزرگی بوده که در
میدان ارگ تهران قدیم، روبروی نقاره خانه قدیم جای گرفته بود. این توپ بعدها به محوطه ساختمان باشگاه افسران وزارت جنگ (ساختمان کنونی شماره ۷ وزارت خارجه) در شمال میدان مشق تهران جابجا شد.
میدان ارگ
میدان مشق
توپ مرواری
وجه تسمیه این توپ معلوم نیست اما برخی (کتیرائی، ۱۳۷۸) علت نامگذاری را چند رشته مروارید ذکر کرده اند که به دهانه توپ آویزان بوده است. نوشته برجسته حک شده در داخل ترنج روی توپ نام سازنده آن را یک ریخته گر نامدار اصفهانی به نام استاد اسماعیل ریخته گر و سال ساخت آن را ۱۲۳۳ قمری به دستور
فتحعلی شاه قاجار ذکر کرده است. این توپ هم اکنون در مدخل ساختمان شماره هفت وزارت امور خارجه قرار دارد.
دربارهٔ این این توپ داستان های بسیاری روایت شده است.از جمله این که شاه عباس آن را از پرتغالی ها در جزیره هرمز به غنیمت گرفته یا این که به دستور
کریم خان زند در
شیراز ساخته شده یا حتی در منابع دیگری آمده است که نادر شاه آن را از هندوستان به ایران آورده است.
این توپ در فرهنگ عامه حائز اهمیت بوده است به نحوی که در دوران قاجار خرافات بسیاری پیرامون آن شکل گرفت و مردم برای گرفتن حاجتهای خود به آن توسل می جستند.رواج خرافاتی از این قبیل ، باعث شده بود عده ای از زنان و دختران ، به نیت حاجت روایی و بخت گشایی به دورش جمع شوند و به آن دخیل ببندند، بخصوص در شبهای بیست و هفتم ماه رمضان و شبهای قدر . درشب چهارشنبه سوری نیز زنان و دختران پول و شیرینی و کله قند به نگهبانان توپ می دادند تا در اجرای مراسمشان آزاد باشند.