تز

اطروحة

( اسم ) دندان. کلید پر. کلید.
ماخوذ از یونانی بمعنی پیشنهاد تکلیف

(تَ ) (اِ. ) پرنده ای به اندازة گنجشک که آوازی خوش دارد، صعوه .
(تَ ) (اِ. ) داندانة کلید، پره کلید.
( ~. ) (ص . ) تاس ، کچل .
(تِ ) [ فر. ] (اِ. ) پایان نامه ، رساله ای که دانشجو پس از به پایان رساندن تحصیلات در رشتة تحصیلی خود می نویسد.

تز. [ ت َ ]( اِ ) مرغکی بود کوچک و لونش خشینه بود و نیک نتواندپریدن و در گلستانها بیشتر بود. ( لغت فرس اسدی چ اقبال ص 170 ). نام مرغی بود که بیشتر در بوستانها بود ونیکو نتواند پرید و آوازک حزین داشته باشد. و در جثه و لون مانند خشینه بود. ( فرهنگ جهانگیری ) ( از فرهنگ رشیدی ). نام مرغکی است خوش آواز و کم سکون و بیشتردر گلستانها می باشد و آنرا به عربی صعوه میگویند. ( برهان ) ( از ناظم الاطباء ). مرغکی است خوش آواز در بوستان آوازی حزین دارد. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). مرغکی باشد کوچک و بانگی برنگ گنجشک کند و برجهنده و نیک نتواند پرید و نشاطی بود و در گلستانها بیشتر بود و نوای خوش زند و در بعضی مواضع آنرا توذ گویند و به زبان اصفهانی ترمذ گویندش. ( فرهنگ اوبهی ) :
چون لطیف آید بگاه نوبهار
به بانگ رود و بانگ کبک و بانگ تز. || کل و کچل را گویند یعنی سری که زخم یا جای زخم در آن باشد. ( برهان ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ). کچل. ( فرهنگ رشیدی ). کل و کچل. ( ناظم الاطباء ). ریختگی موی سر از ضعف یا پیری... و امروز تاس گویند با تبدیل فتحه به الف و زاء به سین. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ):
نخواهم مغز گوز از بهر آنرا
که مغز گوز خوردن سرکند تز. || دندانه کلید را نیزگویند. ( برهان ) ( از ناظم الاطباء ) ( از فرهنگ اوبهی ).بمعنی دندانه کلید به نون و زای فارسی است. ( فرهنگ رشیدی ). دانه کلید که در برهان آورده غلط است به نون و زای فارسی است یعنی نژ... ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) :
دهکار بی دهست و شتربان بی شتر
پالان بی خر است و کلیدی تهی ز تز.و رجوع به تژ و تژه و تزه و نژ شود. || برگ نوبر را گویند. ( فرهنگ جهانگیری ) ( ناظم الاطباء ). برگ نو برآمده از درخت را هم گفته اند. ( برهان ). بمعنی برگ نو برآمده در برهان است ، در رشیدی نیست.( انجمن آرا ) ( آنندراج ).

---

تز. [ ت ِ ] ( فرانسوی ، اِ ) مأخوذ از یونانی بمعنی پیشنهاد، تکلیف ، موضوع و مسئله ، مطلب ، مبحث ، موضوع بحث. || موضوعی که کسی برای اثبات آن کتباً یا شفاهاً بکوشد. ( فرهنگ فارسی معین ). موضوعی که در ملاء عام در مدارس و مدارس عالیه طرح کنند و به ثبوت آن بپردازند. ( فرهنگ فرانسه بفارسی نفیسی ). || رساله ای که دانشجو پس از فراغ تحصیل تألیف کند و از مطالب آن در جلسه ای دفاع نماید. پایان نامه. رساله دکتری. ( فرهنگ فارسی معین ).

پرنده ای کوچک و خوش آواز شبیه گنجشک، صعوه: چون لطیف آید به گاه نوبهار / بانگ رود و بانگ کبک و بانگ تز (رودکی: ۵۲۳ ).
تاس، کل، کچل.
۱. رساله ای که دانشجویان باید در پایان دورۀ تحصیلی خود دربارۀ موضوع خاصی مرتبط به رشتۀ خود بنویسند، پایان نامه.
۲. ایده ای که اثبات آن نیاز به تحقیق، بررسی، و آزمایش دارد، نظریه.
۳. (فلسفه ) بخش اول در تحلیل دیالکتیک که آنتی تز و سنتز را به دنبال دارد، نهاد.
= تژ
دندانۀ کلید: دهقان بی ده است و شتربان بی شتر / پالان بی خر است و کلیدان بی تزه (لبیبی: شاعران بی دیوان: ۴۸۹ ).

/tez/ تیز بران