کرته

( اسم ) ۱ - پیراهن قمیص . ۲ - جامه و قبای یک تهی نیم تنه : [ ز مستی باز کرده بند کرته ز شوخی کج نهاده طرف شب پوش ] . ( سنائی )
علفی باشد که از آن جاروب سازند. درخت کوچک خاردار که آنرا اشتر خورد .

(کَ تِ ) (اِ. ) قطعه زمینی که در آن چیزی کاشته باشند.
(کِ تَ یا تِ ) (اِ. ) خارشتر.
(کُ تِ ) (اِ. ) پیراهن ، قبای نیم تنه .

کرته. [ ک ُ ت َ / ت ِ] ( اِ ) به معنی پیراهن و معرب آن قرطه است و به عربی قمیص گویند. ( برهان ). پیراهن و این فارسی ماوراءالنهر است. قرطق و قرطه معرب آن است. ( از آنندراج ) . جامه ای که زیر جامه ها پوشند. قبای یک لا. بغلطاق. قبا. کرتک. پیرهن. ( یادداشت مؤلف ) :
همه دامن کرته بدرید چاک
بر آن خستگیهاش بربست پاک.چو چین کرته بهم برشکسته جعد گشن
چو حلقه های زره برزده دو زلف سیاه.زده دامن کرته چاک از برون
گشاده بر او سینه سیمگون.یکی کرته هر یک بپوشید تنگ
همه چشمه چشمه به نقش و به رنگ.همه ساخته میزر از پرنیان
ز دیبا یکی کرته اندر میان.همچو کرباسی که از یک نیمه زو الیاس را
کرته آید وز دگر نیمه یهودی را کفن.همان شخ کش حریرین بودکرته
همی از خز بربندد ازاری.کرته فستقی بدرد چرخ
تا به مرغ نواگر اندازد.کرته فستقی فلک چاک زند چو فندقش
هر سر ده قواره را زهره کند به ساحری.کرته بر قد غزالان چو قبا بشکافید
چشم از چشم گوزنان چو شمر بگشایید.دست به تیغ و تیر آوردند و از خون کرته سرخ در سر عذیره قلعه کشیدند. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 344 ). هیکل زمین جوشن یخ از بر کشید و کرته سبز نبات درپوشید. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 332 ). آخر این عقلم از تنم روزی چندی ( کذا! ) می برود و دستار بر سرم راست نماند و کرته در برم درست نماند، بی سر و سامان شوم. ( کتاب المعارف ).
خنک کسی که ازین بوی کرته یوسف
دلش چو دیده یعقوب خسته واشد زود. || جامه و قبای یک تهی و نیم تنه را نیز گویند که عربان سربال خوانند. ( برهان ) ( ناظم الاطباء ). نیم تنه. ( آنندراج ). نیم تنه ای باشد کوتاه که درپوشند. ( اوبهی ) :
ز مستی بازکرده بند کرته
ز شوخی کج نهاده طرف شب پوش.- کرته بی آستین ؛ شَوذَر. ( یادداشت مؤلف ).

---

کرته. [ ک َ ت َ / ت ِ ] ( اِ ) قطعه زمین زراعت کرده. ( آنندراج ). قطعه زمین زراعت کرده و سبزی کاشته. ( برهان ) ( ناظم الاطباء ). کرد. کردو. کرز. ( از حاشیه برهان چ معین ). رجوع به کَرت ، کرد، کردو و کرز شود.

=کَرْت
۱. پیراهن.
۲. نیم تنه: بر او گشت گریان و رخ را بخست / همه کرته بدرید و او را ببست (فردوسی: ۳/۹۱ ).

( کرته + ) ( پ ) ؛ قبا