قندکافت

مسیر انتنر - دودروف
مسیر پنتوز فسفات
نوگلوکززایی
چرخه اسید سیتریک
زنجیره انتقال الکترون
تخمیر
قندکافت(به انگلیسی: Glycolysis) یا مسیر امبدن – میرهوف (به انگلیسی: Embden–Meyerhof–Parnas) مجموعه ای از واکنش های درون یاخته ای است که توسط آن یک قند شش کربنه (معمولاً گلوکز) به ترکیبات کربن دار کوچک تری (دو مولکول سه کربنه پیروات) شکسته می شود و بخشی از انرژی آزاد قند در تشکیل حاملین الکترون مانند ATP، NADHذخیره می شود. قندکافت شناخته شده ترین مسیر از مسیرهای سوخت و ساز است. به طور کلی مسیر اصلی فروگشت گلوکز در همهٔ انواع یاخته ها، مسیر امبدن - میرهوف است. فرایند امبدن - میرهوف در درون سیتوپلاسم یاخته های پروکاریوتی و یوکاریوتی انجام می شود در حالی که مسیر انتنر - دودروف تنها در پروکاریوت ها رخ می دهد. بسیاری از ریزاندامگان بی هوازی برای تأمین انرژی مورد نیاز خود کاملاً به قندکافت وابسته اند. با توجه به بررسی های توالی ژنی بسیاری از جانوران و این که جو اولیه زمین فاقد اکسیژن بوده است، پژوهشگران احتمال می دهند که قندکافت یکی از ابتدایی ترین مسیرهای تولید انرژی از مولکول های سوختی آلی باشد.
گلیکولیز یک واژهٔ مرکب یونانی است که از دو بخش glykys به معنای شیرین و lysis به معنای شکستن (گلیکولیز: شکستن قند یا همان قندکافت) تشکیل گردیده. نام امبدن – میرهوف از نام دو زیست شیمیدان آلمانی کاشف آن، یعنی گوستاو گورگ امبدن و اتو فریتز میرهوف گرفته شده است. نخست امبدن همگی مراحل تبدیل گلیکوژن به اسید لاکتیک را کشف نمود. پس از او میرهوف نحوهٔ شکستن گلوکز به اسید لاکتیک را در دگرگشت یاخته ای شرح داد و امبدن آن را مورد بررسی قرار داد و سرانجام مراحل تبدیل گلیکوژن به اسید لاکتیک در دگرگشت یاخته ای، مسیر امبدن – میرهوف نامیده شد.
کربوهیدرات های مختلف با آنزیم های متفاوتی وارد واکنش شده و مسیر ویژه ای را می پمایند. گزینش این مسیر عموماً به سه عامل بستگی دارد: ۱- نوع کربوهیدرات ۲- منبع اصلی کربوهیدرات و ۳- نوع یاخته. آنچه که در شکل روبرو می بینید، مسیر عمومی فروگشت کربوهیدرات ها در یاخته های یوکاریوتی و برخی از پروکاریوت ها است. در واقع ستون مرکزی این مسیرها (از گلوکز در بالا تا پیروات در پایین)، همان مسیر امبدن - میرهوف است. شمار کمی از پروکاریوت ها برای فروگشت گلوکز، مسیر انتنر - دودروف را می پیمایند. در ادامه به بررسی مسیرهای گوناگون فروگشت کربوهیدرات ها (در یاخته های یوکاریوتی و بیشتر پروکاریوت ها) می پردازیم.