جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران یک سازمان غیرانتفاعی ایرانی و عضوی از نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر است و در داخل کشور ایران و در برخی موارد در دیگر مناطق جهان به فعالیت های امدادی و بشردوستانه فعالیت دارد. هلال احمر طبق وظایف بین المللی خود (کمیته بین المللی صلیب سرخ) باید در مواقع بروز بحران هایی نظیر سیل، زلزله و جنگ و غیره در داخل و خارج مرزها به امدادرسانی و خروج مصدومان و قربانیان این حوادث کمک کند.شماره تلفن امداد و نجات هلال احمر۱۱۲ می باشد. هلال احمر جمهوری اسلامی ایران دارای سازمان های زیرشاخه متعددی است که طیف گسترده ای از خدمات پزشکی، بهداشتی، آموزشی و امدادی را در بر می گیرند.
ستاد جمعیت هلال احمر
حوزه دبیرکل جمعیت هلال احمر
سازمان امداد و نجات
سازمان جوانان
سازمان داوطلبان
سازمان تدارکات پزشکی
معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی
هیئت پزشکی حج
مؤسسه آموزش عالی هلال ایران
شرکت نساجی هلال
روزنامه شهروند
جمعیت های هلال احمر استانی
در سال ۱۸۷۶، دولت عثمانی ، به جای نشان صلیب سرخ، از پرچم عثمانی و علامت هلال استفاده کرد. بعدها بسیاری از کشورهای اسلامی، هلال را به عنوان نشان جمعیت ملی امداد و نجات خود بکار بردند. دولت ایران در سال ۱۹۸۰ میلادی نیز این نشان را به جای نشان شیر و خورشید سرخ پذیرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تغییرات وسیعی در ساختار، ماهیت و وظایف جمعیت به وجود آمد. نخستین تغییر اساسی ساختار جمعیت پس از انقلاب، تفکیک مراکز بهداشتی-درمانی از جمعیت بود. بر اساس مصوبه دولت موقت، در اسفند ۱۳۵۷، کلیه موسسات درمانی و بهداشتی شامل ۲۲۴ بیمارستان، ۱۷۳ درمانگاه مستقل و مرکز اورژانس، ۷۷ اندرزگاه، ۱۵ مرکز مستقل انتقال خون و ۳۰ مرکز آموزش پرستاری، مامایی، بهیاری و پزشکی به همراه چندین پرورشگاه و خانه کودک، از جمعیت منفک و با حفظ مالکیت جمعیت به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت. این مصوبه باعث تغییر سیاست های کلی جمعیت و توقف تمامی فعالیت های درمانی و حمایتی آن شد. همچنین بر پایهٔ مصوبه های بعدی هیئت دولت، مراکز مختلف پژوهشی-حمایتی جمعیت به وزارت بهداری واگذار شدند و برخی از امکانات ترابری هوایی و دریایی از جمله هواپیماهای جمعیت به سایر نهادها واگذار شد. در سال های آغازین انقلاب، بسیاری از اموال و املاک جمعیت به بهانه تشابه ظاهری نشان جمعیت با آرم شاهنشاهی و با استدلال وابستگی جمعیت به رژیم پیشین، توسط نهادهای گوناگون تصرف شدند. پس از این تغییرات، نخستین اساسنامه جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید. در اوایل سال ۱۳۵۹ دکتر علی بهزادنیا با به عهده گرفتن مسئولیت جمعیت، تا حد امکان به بازسازی دوباره ساختار آن پرداخت. در دی ۱۳۶۲ برابر ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، عنوان جمعیت به «جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.
دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، ولی به جای استفاده از نشان صلیب سرخ یا هلال احمر علامت شیر و خورشید سرخ را به عنوان نشان جمعیت خود انتخاب کرد. علامت شیر و خورشید در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ به عنوان نشان سوم مورد حمایت بین المللی، به تصویب رسید. از آن پس ۳ نشان صلیب سرخ، هلال احمر و شیر و خورشید سرخ به عنوان نشانه های رسمی و بین المللی شناخته شدند و نهایتاً در متن کنوانسیون های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ به عنوان نشان های ۳ گانهٔ بین المللی که تحت حمایت حقوق بین الملل بشردوستانه قرار دارد به تصویب رسید.
ستاد جمعیت هلال احمر
حوزه دبیرکل جمعیت هلال احمر
سازمان امداد و نجات
سازمان جوانان
سازمان داوطلبان
سازمان تدارکات پزشکی
معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی
هیئت پزشکی حج
مؤسسه آموزش عالی هلال ایران
شرکت نساجی هلال
روزنامه شهروند
جمعیت های هلال احمر استانی
در سال ۱۸۷۶، دولت عثمانی ، به جای نشان صلیب سرخ، از پرچم عثمانی و علامت هلال استفاده کرد. بعدها بسیاری از کشورهای اسلامی، هلال را به عنوان نشان جمعیت ملی امداد و نجات خود بکار بردند. دولت ایران در سال ۱۹۸۰ میلادی نیز این نشان را به جای نشان شیر و خورشید سرخ پذیرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تغییرات وسیعی در ساختار، ماهیت و وظایف جمعیت به وجود آمد. نخستین تغییر اساسی ساختار جمعیت پس از انقلاب، تفکیک مراکز بهداشتی-درمانی از جمعیت بود. بر اساس مصوبه دولت موقت، در اسفند ۱۳۵۷، کلیه موسسات درمانی و بهداشتی شامل ۲۲۴ بیمارستان، ۱۷۳ درمانگاه مستقل و مرکز اورژانس، ۷۷ اندرزگاه، ۱۵ مرکز مستقل انتقال خون و ۳۰ مرکز آموزش پرستاری، مامایی، بهیاری و پزشکی به همراه چندین پرورشگاه و خانه کودک، از جمعیت منفک و با حفظ مالکیت جمعیت به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت. این مصوبه باعث تغییر سیاست های کلی جمعیت و توقف تمامی فعالیت های درمانی و حمایتی آن شد. همچنین بر پایهٔ مصوبه های بعدی هیئت دولت، مراکز مختلف پژوهشی-حمایتی جمعیت به وزارت بهداری واگذار شدند و برخی از امکانات ترابری هوایی و دریایی از جمله هواپیماهای جمعیت به سایر نهادها واگذار شد. در سال های آغازین انقلاب، بسیاری از اموال و املاک جمعیت به بهانه تشابه ظاهری نشان جمعیت با آرم شاهنشاهی و با استدلال وابستگی جمعیت به رژیم پیشین، توسط نهادهای گوناگون تصرف شدند. پس از این تغییرات، نخستین اساسنامه جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید. در اوایل سال ۱۳۵۹ دکتر علی بهزادنیا با به عهده گرفتن مسئولیت جمعیت، تا حد امکان به بازسازی دوباره ساختار آن پرداخت. در دی ۱۳۶۲ برابر ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، عنوان جمعیت به «جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.
دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، ولی به جای استفاده از نشان صلیب سرخ یا هلال احمر علامت شیر و خورشید سرخ را به عنوان نشان جمعیت خود انتخاب کرد. علامت شیر و خورشید در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ به عنوان نشان سوم مورد حمایت بین المللی، به تصویب رسید. از آن پس ۳ نشان صلیب سرخ، هلال احمر و شیر و خورشید سرخ به عنوان نشانه های رسمی و بین المللی شناخته شدند و نهایتاً در متن کنوانسیون های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ به عنوان نشان های ۳ گانهٔ بین المللی که تحت حمایت حقوق بین الملل بشردوستانه قرار دارد به تصویب رسید.