سرزمین میانی

سرزمین میانی یا سرزمین میانه (به انگلیسی: Middle-earth) نام سرزمین هایی تخیلی است که بعضی از داستان های ج.ر.ر. تالکین در آن اتفاق می افتند؛ در مقابل آمان یا سرزمین های نامیرا که والاهای فرشته سان به همراه بیشتر الف های برین در آن جا زندگی می کنند. این واژه ترجمهٔ لغت انگلیسی میانه middel-erde است (در آلمانی مدرن، mittelerde)؛ که خودِ آن هم از واژهٔ انگلیسی قدیم Middangeard مشتق شده است. سرزمین میانه بخشی از دنیای بزرگ تری است که آردا نامیده می شود.
آدوانیک که مردمانِ نومه نور بدان تکلم می کردند.
زبان تاریک که سائورون آن را برای تکلمِ بردگان اش ساخت.
خوزدول که دورف ها بدان تکلم می کردند.
روهیریک که زبان روهیریم بود. در ارباب حلقه ها با انگلیسی قدیم نشان داده شده.
وسترون یا زبان مشترک که با انگلیسی معادل شده.
والایی که زبانِ والاها بود.
تالکین گفته است که سرزمین میانی او، همان زمین ما است، ولی در زمانی تخیلی پیش از این؛ به طوری که پایان دوران سوم تقریباً به ۶۰۰۰ سال پیش از زمان خودِ او برمی گردد.
تاریخ سرزمین میانیِ تالکین به دوره هایِ متعددی تقسیم می شود. کتاب هابیت و ارباب حلقه ها منحصراً با رویدادهای پایان دوران سوم سروکار دارند و در آغاز دوران چهارم به پایان می رسند؛ حال آنکه سیلماریلیون بیشتر با دوره نخست سروکار دارد..
در اسطوره های باستانی ژرمن و اسکاندیناوی اعتقاد بر این بود که جهان از نُه «دنیای» مادی ساخته شده که به هم وصل اند. ترتیبِ دقیقِ قرار گرفتنِ این دنیاها معلوم نیست، ولی بعضی می گویند که هفت دنیا در دریای حائل قرار دارند: سرزمین های الف ها، کوتوله ها، خدایان و غول ها. بقیهٔ ادیبانِ اسکاندیناویایی، این هفت دنیا را در آسمان، در میان شاخه های ایگدراسیل (درخت خاکستر جهان) قرار می دهند. در هر حال، دنیای انسان ها -که به نام های مختلفی شناخته می شود- در مرکز این جهان قرار می گیرد، در حالی که بیفروست، پل رنگین کمان از سرزمین میانه به سرزمین خدایان کشیده شده. دوزخ، سرزمین مردگان، زیر سرزمین میانه قرار دارد.