دوران نوسنگی یا عصر حجر متأخر دوره ای از عصر سنگ است که با انقلاب نوسنگی آغاز و به دو دوره تقسیم می شود:
نوسنگی پیش ازسفال: مراحل آغازین دوران نوسنگی در آسیای غربی، به ویژه سرزمین شام در سوریه و فلسطین است که در آن یکجانشینی و کشاورزی و دامپروری رواج یافته بود، ولی هنوز از سفال استفاده نمی شد.
نوسنگی پیش از سفال آ از حدود ۱۱٬۵۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ سال پیش که خانه ها عمدتاً گرد بودند و
نوسنگی پیش از سفال ب از حدود ۹٫۶۰۰ تا ۸٫۰۰۰ سال پیش که استفاده از ابزار چخماقی رواج یافت و خانه ها کم کم چندضلعی شدند.
انقلاب نوسنگی نامی که بر اتخاذ «یک جانشینی» و «اهلی کردن» (کشاورزی و دامداری) از سوی جوامعی که پیش از آن شکارچی-گردآورنده بودند گذارده می شود. در این دوران، در برخی نواحی جنوب غرب آسیا (خاورمیانه)، انسان از مرحلهٔ جمع آوری و شکار به مرحلهٔ کشت و اهلی کردن برخی حیوانات مثل بز و گوسفند و همچنین سگ، انتقال یافت. باستان شناسان آغاز این دوره را در حدود ۱۱٬۰۰۰ سال پیش در سرزمین شام دانسته اند. دوران نوسنگی با آغاز دوران مس سنگی (آخرین دورهٔ عصر حجر) در حدود ۴۵۰۰ پ.م. (۶٫۵۰۰ سال پیش) به پایان رسید.
در مورد سببِ وقوعِ انقلاب نوسنگی بین محققان اتفاق نظری وجود ندارد،ولی بیشتر آرای مربوط به آن را می توان در دو مدل کلیِ دافعه (اینکه شکارچی-گردآورنده ها به واسطه تغییرات آب وهوایی یا فشارِ جمعیت مجبور به یکجانشینی شده اند) یا جاذبه (یکجانشینی به دلیل منافعِ اقتصادی کشاورزی و میل به کاهش ریسک و افزایش ثروت صورت گرفته است) رده بندی کرد. برخی محققان نیز بر این باورند که مهمترین عامل انقلاب نوسنگی تغییر در فرهنگ مادی به ویژه فناوری برش سنگ است.وجود شواهدی مبنی بر شکل گیری روستاها پیش از انقلاب نوسنگی به ویژه در خاور نزدیک، این نظریه را که یکجانشینی پیش از دوران نوسنگی به وجود آمده میسر ساخته است. به گفتهٔ فلانری، کشاورزی و یکجانشینی احتمالاً مستقل از هم به وجود آمده اند و امکان دارد با هم ارتباط چندانی نداشته باشند.
معمولاً تفاوت مهم دوران میان سنگی و دوران نوسنگی در وجود «محیط مصنوع معمارانه» دانسته می شود. تغییر سرپناه آدمی از محیط طبیعی به محیط مصنوع خود موجب پدید آمدن روشی بکر از زندگی شد. به گفته هلمز، یکجانشینی بخشی از تغییر نگرشی بزرگتر به شناخت افراد از دیگران (از جمله حیوانات، خویشان، و غریبه ها) بوده است. یکجانشینی، که بین ده تا بیست هزار سال پیش شروع شد، امری نسبتاً جدید در تاریخ بیش از یک میلیون سالهٔ زندگی بشری است.
نوسنگی پیش ازسفال: مراحل آغازین دوران نوسنگی در آسیای غربی، به ویژه سرزمین شام در سوریه و فلسطین است که در آن یکجانشینی و کشاورزی و دامپروری رواج یافته بود، ولی هنوز از سفال استفاده نمی شد.
نوسنگی پیش از سفال آ از حدود ۱۱٬۵۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ سال پیش که خانه ها عمدتاً گرد بودند و
نوسنگی پیش از سفال ب از حدود ۹٫۶۰۰ تا ۸٫۰۰۰ سال پیش که استفاده از ابزار چخماقی رواج یافت و خانه ها کم کم چندضلعی شدند.
انقلاب نوسنگی نامی که بر اتخاذ «یک جانشینی» و «اهلی کردن» (کشاورزی و دامداری) از سوی جوامعی که پیش از آن شکارچی-گردآورنده بودند گذارده می شود. در این دوران، در برخی نواحی جنوب غرب آسیا (خاورمیانه)، انسان از مرحلهٔ جمع آوری و شکار به مرحلهٔ کشت و اهلی کردن برخی حیوانات مثل بز و گوسفند و همچنین سگ، انتقال یافت. باستان شناسان آغاز این دوره را در حدود ۱۱٬۰۰۰ سال پیش در سرزمین شام دانسته اند. دوران نوسنگی با آغاز دوران مس سنگی (آخرین دورهٔ عصر حجر) در حدود ۴۵۰۰ پ.م. (۶٫۵۰۰ سال پیش) به پایان رسید.
در مورد سببِ وقوعِ انقلاب نوسنگی بین محققان اتفاق نظری وجود ندارد،ولی بیشتر آرای مربوط به آن را می توان در دو مدل کلیِ دافعه (اینکه شکارچی-گردآورنده ها به واسطه تغییرات آب وهوایی یا فشارِ جمعیت مجبور به یکجانشینی شده اند) یا جاذبه (یکجانشینی به دلیل منافعِ اقتصادی کشاورزی و میل به کاهش ریسک و افزایش ثروت صورت گرفته است) رده بندی کرد. برخی محققان نیز بر این باورند که مهمترین عامل انقلاب نوسنگی تغییر در فرهنگ مادی به ویژه فناوری برش سنگ است.وجود شواهدی مبنی بر شکل گیری روستاها پیش از انقلاب نوسنگی به ویژه در خاور نزدیک، این نظریه را که یکجانشینی پیش از دوران نوسنگی به وجود آمده میسر ساخته است. به گفتهٔ فلانری، کشاورزی و یکجانشینی احتمالاً مستقل از هم به وجود آمده اند و امکان دارد با هم ارتباط چندانی نداشته باشند.
معمولاً تفاوت مهم دوران میان سنگی و دوران نوسنگی در وجود «محیط مصنوع معمارانه» دانسته می شود. تغییر سرپناه آدمی از محیط طبیعی به محیط مصنوع خود موجب پدید آمدن روشی بکر از زندگی شد. به گفته هلمز، یکجانشینی بخشی از تغییر نگرشی بزرگتر به شناخت افراد از دیگران (از جمله حیوانات، خویشان، و غریبه ها) بوده است. یکجانشینی، که بین ده تا بیست هزار سال پیش شروع شد، امری نسبتاً جدید در تاریخ بیش از یک میلیون سالهٔ زندگی بشری است.
wiki: دوران نوسنگی