کلمه جو
صفحه اصلی

علی خان والی

دانشنامه عمومی

علیخان والی (۱۲۶۲–۱۳۱۸) عکاس و از رجال سیاسی عصر ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار بود.
محمدزاده، اصغر (۱۳۹۰)، آذربایجان و والی عکاس، تهران: اوحدی
امامی، بابا (۱۳۵۰)، اردبیل در گذرگاه تاریخ ایران، تهران: بهمن
علی خان، فرزند محمدقاسم خان والی و وی نیز فرزند دوستعلی خان معیرالممالک، در سال ۱۲۶۲ قمری درتهران به دنیا آمد. پدر وی پس از بازگشت از ژنرال کنسولی تفلیس، به سمت مستشاری سفارت، همراه عباسقلی خان نوری سفیر کبیر برای تهنیت جلوس الکساندر، امپراتور روسیه به سن پترزبورگ رفت و پس از بازگشت نخست به سمت وزیر مقیم و سپس به سمت وزیر مختاری در سن پترزبورگ برقرار شد. علی خان در دوران جوانی به همراه پدر در روسیه اقامت داشت و در آنجا مشغول تحصیل زبان فرانسه و تاریخ و جغرافیا و هندسه شد و در کنار آن هنر نوین عکاسی را نیز آموخت. پس از بازگشت، پدر او به حکومت گیلان منصوب و درآنجا منشأ خدمات ارزشمندی شد، از جمله رسیدگی به انتظامات شهر، ساختن راه عراق و رسیدگی به چاپارخانه های عرض راه. پدر وی به واسطه حکومتهای پی در پی به والی معروف شد تا آنجا که جای نام خانوادگی آن ها را گرفت.
در سال ۱۲۸۵ قمری قاسم خان والی از حکومت گیلان معاف شد و علی خان والی به پیشخدمتی خاصّه دربار همایونی رسید و سال بعد در رکاب ناصرالدین شاه به زیارت عتبات عالیات نایل گردید. در سال ۱۲۸۸ قمری که قاسم خان والی از جانب ظل السلطان به پیشکاری حکومت فارس منصوب شد، علی خان پدر را همراهی نکرد و در تهران ماند. پس از درگذشت پدر (۱۲۸۹ قمری) در سال ۱۲۹۶ قمری صاحب دیوان از حکومت آذربایجان معزول گردید و علی خان همراه گروهی با ولیعهد مأمور آذربایجان شد و در این مأموریت به حکومت مراغه منصوب گشت. علی خان عکاسی را در مسیر مراغه شروع نمود و تصاویری زیبا نیز از دارالحکومه و رجال مراغه به صفحات آغازین آلبوم خود افزود. در طول دوره حکمرانی علی خان در مراغه شهر از وجود دزدان پاک گشت و امنیت برقرار شد. در اوایل حکومت علی خان، برخی زورمندان شهر اشراری را در لباس نوکر استخدام می کردند و برای دزدی به خانه مردم می فرستادند و مال باختگان از بیم کسی که دزدان را گماشته بود، جرات شکایت و استرداد اموالش را نداشت. علی خان از ابتدای حکومتش سعی در مبارزه با این اقدامات داشت و برای این منظور شخصاً با چند نفر از اتباع شب های سرد زمستان در کوچه های گشت می زدند تا سرانجام دزدی را ریشه کن ساخت و دزدان را دستگیر و زندانی کرد. چند ماه از حکومت وی در مراغه نگذشته بود که غائله شیخ عبیدالله نهری پیش آمد. علی خان پس از رفع این غائله و مدت بیست ماه حکومت در مراغه، به تبریز رفت و در آنجا رسماً از حکومت مراغه استعفا نمود و مدتی را در تبریز ماند. در این زمان امیرنظام گروسی قصد سرکوبی اشرار سرحدات را داشت و برای اینکه در غیاب او در ولایات آذربایجان پیشامد ناگواری روی ندهد، مجلسی به نام مجلس دولتی آذربایجان از روسا وحکام ولایات پدید آورد و نظارت بر مجلس مزبور را به علی خان واگذار کرد.
علی خان در شوال همان سال به علت بیماری اعتمادالسلطنه، حاکم ارومیه، به حکومت آن سامان برقرارشد و تا آخرجمادی الاول ۱۳۰۰ قمری در حکومت ارومیه باقی ماند. سپس به امر کارگزاران ولیعهد، سالار لشکر از حکومت خوی عزل و علی خان والی به حکومت خوی و سلماس منصوب شد. وی در آنجا نیز اقدامات عمرانی متعددی من جمله سنگ فرش خیابان ها، تعمیر دارالحکومه و بازسازی بازار اصلی شهر را در کارنامه حکومتی خود ثبت نمود. وی در آنجا گزارش هایی مصور از مقرّ حکومتی اش به حضور شاه می فرستاد و بر اثر این کوشش ها به دریافت دست خطی از شاه نائل گردید.


کلمات دیگر: