صدیق حسن خان

محمد بن علی بن حسن بن علی بن لطف الله حسینی مکنی به ابو الطیبدانشمند هندی (و. قنوج ۱۲۴۸ ه.ق ./ ۱۸۳۲ م .-ف. ۱۳٠۷ ه.ق ./ ۱۸۸۹ م . ). وی از بزرگان وطن خویش علم آموخت و سپس بدهلی رفت و نزد شیوخ آن شهر و مخصوصا شیخ صدرالدین دهلوی معقول و منقول را فرا گرفت. سپس از دهلی به بهوپال شد و از آنجا به حجاز رفت و حج گزاشت و نزد علمای یمن اشتغال جست و ۸ ماه در مکه و مدینه معتکف بود . آنگاه به بهوپال بازگشت و ملکه دکن را بزنی گرفت و در آنجا توطن کرد و کتابهای بسیار گرد آورد و بنشر علم و تشویق علما پرداخت و بفارسی و عربی و هندی تالیف می کرد . تالیفات او بالغ بر ۲۲۲ مجلد است که از آن جمله است : ابجدیه العلوم در سه قسم : قسم اول بنام الوشی المرقوم در احوال علوم از فلسفه و توحید و لغت و تاریخ قسم دوم بنام السحاب المرقوم در انواع فنون و اصناف علوم قسم سوم بنام الرحیق المختوم من تراجم ائمه العلوم الاذاعه لما کان و ما یکون بین یدی الساعه الاقلید لادله الاجتهاد و التقلید اکلیل الکرامه فی بیان مقاصد الامامه و غیره .

صدیق حسن خان. [ ص َ ح َ س َ ] ( اِخ ) محمدبن علی بن حسن بن علی بن لطف اﷲ الحسینی مکنی به ابوالطیب. وی به سال 1248 هَ. ق. در قنوج متولد شد و از اکابروطن خویش علم فراگرفت سپس بدهلی که در آن هنگام بعلماء دین مشحون بود برفت و نزد شیوخ آن شهر و مخصوصاًشیخ صدرالدین دهلوی منقول و معقول را تلمذ کرد، سپس از دهلی به بهوپال شد و از آنجا به حجاز رفت و حج بگزاشت و نزد علمای یمن اشتغال جست و هشت ماه در حرمین عاکف بود، آنگاه به بهوپال بازگشت و ملکه اقلیم دکن را بزنی گرفت و آن جا را وطن خویش ساخت و کتب بسیار فراهم آورد و به نشر علم و افادت بر علما پرداخت و به عربی و فارسی و هندی تألیف می کرد و تألیفات او بالغ بر 222 مجلد است ، و از آن جمله است : 1 - ابجدیة العلوم در سه قسم : قسم اول بنام الوشی المرقوم دربیان احوال علوم از فلسفه و توحید و لغت و تاریخ. قسم دوم السحاب المرقوم در انواع فنون و اصناف علوم. قسم سوم الرحیق المختوم من تراجم ائمة العلوم ، و او کتابی نیک مفید است. مؤلف این کتاب را به سال 1290 فراهم آورده است و جزو سوم آن به سال 1296 در بهوپال در 970 صفحه به طبع رسیده است. 2 - الاذاعة لماکان ومایکون بین یدی الساعة. 3 - الاقلید لادلة الاجتهاد و التقلید. 4 - اکلیل الکرامة فی بیان مقاصد الامامة. 5- الانتقاد الرجیح فی شرح الاعتقاد الصحیح. 6 - البلغة فی اصول اللغة. 7 - حسن الاسوة بما ثبت من اﷲ و رسوله فی النسوة. 8 - حصول المأمول من علم الاصول. 9 - خبئة الاکوان فی افتراق الامم علی المذاهب و الادیان. 10 - الخطة فی ذکر الصحاح الستة. 11 - خلاصة الکشاف...وی به سال 1307 هَ. ق. درگذشت. رجوع به معجم المطبوعات ستون 1201 - 1206 و رجوع به الاعلام زرکلی شود.