کلمه جو
صفحه اصلی

توپولوژی

مترادف و متضاد

topology (اسم)
توپولوژی، مکان شناسی، وضعیت جغرافیایی، قیاس بمکان

فرهنگ فارسی

1. علم بررسی خواصی از فضاها که با کشیدن یا فشردن تغییر نمی‌کند 2. خانواده‌ای از زیرمجموعه‌های یک مجموعه که نسبت به اجتماع دلخواه و اشتراک متناهی بسته است و خود مجموعه و مجموعۀ تهی را نیز در بر می‌گیرد


فرهنگ معین

(تُ پُ لُ ) [ فر. ] (اِ. ) ۱ - علم بررسی خواصی از فضاها که با کشیدن یا فشردن تغییر نم ی کند. ۲ - خانواده ای از زیرمجموعه های یک مجموعه که نسبت به اجتماع دلخواه و اشتراک متناهی بسته است و خود مجموعه و مجموعة تهی را نیز در بر می گیرد. (فره ).

دانشنامه عمومی

توپولوژی یا هم بندی شاخه ای از ریاضیات است که به بررسی فضاهای توپولوژیکی و خواص بنیادین فضا از جمله همبندی می پردازد. شاید بهترین تعریف از توپولوژی "هندسه ی فاقد فاصله و زاویه باشد". توپولوژی یکی از شاخه های نسبتاً جوان ریاضیات است.
هر بازه بسته با طول متناهی در Rn فشرده است و برعکس.
تصویر پیوسته یک فضای فشرده، فضایی فشرده است.
قضیه تیخونوف: حاصلضرب فضاهای فشرده، یک فضای فشرده است.
هر زیرمجموعه فشرده از یک فضای هاسدورف، بسته است.
هر فضای متری هاسدورف است.
نام این رشته از واژه های یونانی توپوس (τόπος tópos) به معنی مکان و (λόγος lógos) به معنای شناخت گرفته شده است؛ بنابراین، توپولوژی یعنی مکان شناسی.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای توپولوژی واژه ای معادل پیشنهاد نکرده و همان توپولوژی را در نظر گرفته است.
این مبحث نخستین بار توسط آنری پوانکاره (۱۹۱۲–۱۸۵۴) و در مقاله ای با نام «آنالیز مکان» (Analysis Situs) به صورت مجموعه ای از روش ها و مسایل، دسته بندی شد. این مبحث در ادامه پیشرفت هایی بنیادین داشت و در شکل دادن به ریاضیات قرن بیستم و امروز، نقشی اساسی بازی کرد.

توپولوژی (ابهام زدایی). واژه توپولوژی به معناهای زیر به کار رفته است:
توپولوژی: شاخه ای از ریاضیات
هم بندی: چگونگی پیوند اجزا در شبکه رایانه ای

دانشنامه آزاد فارسی

توپولوژی (topology)
نوار موبیوس
شاخه ای از ریاضیات، برای بررسی ویژگی هایی از شکل های هندسی که اگر شکل را با کشیدن، خم کردن، فشردن، و اعمالی از این قبیل به شکل دیگری تبدیل کنیم، آن ویژگی ها تغییر نمی کنند. به بیان دقیق تر، علم بررسی ویژگی هایی که تحت تبدیل توپولوژیک یا همسان ریختی ثابت می مانند. مثال ساده از مسائل توپولوژی نوار موبیوس است. اگر نواری را یک بار بپیچانیم و دو سرآن را به هم وصل کنیم، پشت و روی آن که دو رویه دارد تبدیل به یک رویه می شود. تبدیل توپولوژیک تناظری دوسویی و در دو جهت پیوسته بین نقاط شکل اصلی و شکلِ تبدیل شده است. منظور از تناظر دوسوییاین است که هر نقطه از شکل اصلی فقط با یک نقطه از شکل تبدیل شده متناظر است و به عکس. منظور از پیوستگی در دو جهت این است که اگر دو نقطۀ دلخواهr وq از شکل اصلی و نقاط متناظر آن ها 'r و'q را از شکل تبدیل یافته درنظر بگیریم و rرا تغییر مکان دهیم تا به q میل کند، 'rنیز به 'q میل خواهد کرد. اگر شکلی تحت تبدیل توپولوژیک به شکل دیگری تبدیل شود، آن دو شکل را همسان ریخت می نامند و می گویند ویژگی های توپولوژیک آن ها یکی است یا از لحاظ توپولوژی با هم معادل اند. مثلاً اگر دایره ای از لاستیک را تصور کنیم و آن را بکشیم یا جمع کنیم بدون آن که پاره شود یا دو نقطۀ آن روی هم بیفتد، می توانیم آن را به شکل های گوناگونی ازقبیل بیضی، مربع، و مثلث درآوریم. همۀ این شکل ها با دایره همسان ریخت اند. اما اگر دایره را در نقطه ای ببریم و آن را بکشیم تا به صورت خط راست درآید، این تبدیل از نوع توپولوژیک نیست، زیرا دو سویی نیست و نقطۀ برش با دو نقطۀ انتهایی پاره خط متناظر می شود، حال آن که هر نقطه از شکل اصلی باید فقط با یک نقطه از شکل تبدیل یافته متناظر شود. در مثال فوق، تبدیل پیوسته هم نیست. همچنین، می توان کره را با این تبدیل به صورت مکعب درآورد، امّا نمی توان آن را به صورت چنبره ای درآورد که در وسطش سوراخی باشد. تبدیل توپولوژیک ابعاد و زوایا را در حالت کلی تغییر می دهد، ولی بعضی از خواص را، که ویژگی های توپولوژیک اند، ثابت نگه می دارد. موضوع علم توپولوژی بررسی این ویژگی ها در شکل های هندسی، و به طور کلی مجموعه های نقاط است. مسئلۀ معروف به قضیۀ چهاررنگ، که در حوالی ۱۸۸۰ مطرح شد، نمونه ای از مسائل توپولوژیک است. طبق این قضیه، برای رنگ آمیزی نقشۀ جغرافیایی، به طوری که هر دو کشورِ دارای مرز مشترک با رنگ های متمایز نشان داده شوند، چهار رنگ کافی است. این مسئله را پس از تلاش های ناموفقِ بسیار، سرانجام کِنِت اَپِل و ولفگانگ هاکن در ۱۹۷۲ با رایانه حل کردند. نقشه های مترو و شبکۀ راه ها که فقط نحوۀ اتصال راه ها، و نه شکل و اندازۀ آن ها را نشان می دهند، نمونه ای از نمایش توپولوژیک شبکه هاست. در حل مسئلۀ پل کونیگسبرگ هم، که اویلر در آن جزیره ها را با نقطه و پل ها را با خط نشان داده، درواقع از نگرش توپولوژیک استفاده شده است. توپولوژی کاربردهای علمی مهمی، ازجمله در مطالعۀ تلاطم جریان سیالات، دارد. توپولوژی از رشته های نسبتاً جدید ریاضیات است و عمدتاً در قرن های ۱۹ و ۲۰ شکل گرفته است. ریشه های اولیۀ آن عبارت اند از تحقیق گئورک کانتور دربارۀ مجموعه های نقاط، تحقیق کارل وایرشتراس در زمینۀ مفهوم حد تابع، تحقیق کیرشهوف دربارۀ شبکه های برق، و استفادۀ برنهارد ریمان از اصول توپولوژی در تحقیقاتش راجع به رابطۀ سطوح و تابع. تکوین توپولوژی به صورت شاخه ای علمی عمدتاً در قرن ۲۰ و با تحقیقات هانری پوانکاره صورت گرفت.

فرهنگستان زبان و ادب

{topology} [ریاضی] 1. علم بررسی خواصی از فضاها که با کشیدن یا فشردن تغییر نمی کند 2. خانواده ای از زیرمجموعه های یک مجموعه که نسبت به اجتماع دلخواه و اشتراک متناهی بسته است و خود مجموعه و مجموعۀ تهی را نیز در بر می گیرد

جدول کلمات

مکان شناسی

پیشنهاد کاربران

توپولوژی. ا. بخشی از دانش که مربوط است به شرح کیفیات محل ها، نقشه برداری موضعی؛ موضع نگاری. این واژه در زبان انگلیسی بصورت Topology املاء می شود که ساخته شده است از دو واژهٌ یونانی Topo و Logos؛ پسوند Logy از پسوندِ در اصل فرانسویِ Logie سرچشمه گرفته است که خود از پسوندِ لاتینِ سده های میانهٌ Logia بدست آمده است. واژهٌ Topo به معنی مکان است و پسوند Logy بطور معمول از این واژه اسمی را می سازد که نشان دهندهٌ حیطه ای است از دانش بشری ( مانند تئولوژی، سوسیولوژی، و غیره ) .
ب. شاخه ای است در ریاضیّات نظری. این شاخه از ریاضیات خود شامل چند بخش میباشد، مانند توپولوژی جبری و توپولوژی هندسی. در مبحثِ آنالیز توابع نیز به فضاهائی از توابع فضاهای توپولوژی گفته می شود که در آنها معنی فاصلهٌ بین توابع تعریف نگردیده شده است؛ در ازاء، در این فضاها روابط بین توابع بر اساس روابط بین مجموعه های باز قرار گرفته می شوند.

توپولوژی یکی از بخش های اساسی ریاضیات است که از هندسه و آنالیز ریاضی بحث میکند.
توپولوژی از دو کلمه گرفته شده توپو به معنی فضا یا سطح و لوژی به معنی علم میباشد که از علم فضا و مکان بحث میکند که این علم بیشتر موضوعات سه بعدی را در فضا بررسی میکند.

توپولوژی یا هم بندی شاخه ای از
ریاضیات است که به بررسیفضاهای توپولوژیکی و خواص بنیادین فضا از جمله همبندیمی پردازد.
شاید بهترین تعریف از توپولوژی "هندسه ی فاقد فاصله و زاویه باشد".
توپولوژی یکی از شاخه های نسبتاً جوان ریاضیات است.

ریختشناسی


کلمات دیگر: