گاتاها یا گاهان یا گات ها (اوستایی: گاثا، سانسکریت: گاثا، پهلوی: گاسان، گاهان) ۱۷ سروده ای است که از دیرباز از سخنانِ زرتشت اسپنتمان دانسته می شده است و در برگیرنده پیام و آموزش های وی و بنیادِ مزدیسنا است و کهن ترین و سپنتا ترین بخشِ کتابِ اوستا شمرده می شود.
اَهونَوَدگاه دربارهٔ نیایشِ خدا، گزینش پیامبر
گات ها (اوستایی) جمعِ گات به معنای سرود است که در زبان پهلوی به گاث (گاس) تبدیل شده و در زبان پارسی گاه گفته می شود. ردپای این واژه در دستگاه های موسیقی امروز ایرانی به جای مانده است. همانند سه گاه و چهار گاه.
گات ها از نگاه صرف و نحو و زبان و بیان، روشِ ارائهٔ مطالب، فکر و اندیشه، سبک شعر و ویژگی های دیگر با دیگر بخش های اوستا تفاوت دارد، ازین روی همهٔ اوستاشناسان و دانشمندان آن را از خودِ زرتشت می دانند، گات ها منظوم و موزون به گونهٔ اشعار دینی ایران باستان اند که به شدت موجز و فشرده اند و از نظر ساختار دستور زبان استثناء هستند. شاید نخست بلندتر و به نثر بوده اما برای در امان بودن از گزندِ فراموشی یا دستبردِ روزگار، آن ها را به نظم درآورده اند تا بهتر به خاطر سپرده شود.زبان شناسان وزن این اشعار را یافته و قواعد نظم را در آن ها تعیین کرده اند.در کل، ۱۷ سرودهٔ گاتها ۲۳۸ بند، حدود ۸۹۶ بیت یا ۵۵۶۰ واژه است که بعدها در میان ۷۲ هات (فصل) یسنا جای داده شده اند. این ۱۷ سروده با شمارهٔ فصل آن ها در یسنا شناخته می شوند. به هر یک از فصل های یسنا و گات ها هات گفته می شود.
ویژگی وزن گاهان شکل پاره ای است. هر پاره دارای تعدد معینی بیت و هر بیت تعداد مشخصی هجا دارد. شمار هجاهای هر مصراع جای درنگ و شمار ابیات یک پاره، وزن هر پاره را معین می کند. مصراع های هفت هجایی اصلی ترین رکن در هر پنج وزن گاهان است. سپنتامینوگاه دارای پاره های چهار بیتی است و هر بیت دو مصراع چهار و هفت هجایی دارد. یسن ۴۷ کمترین پاره(۶ پاره) و یسن های ۳۱ و ۵۱ بیشترین پاره(۲۲ پاره) را دارند.
اَهونَوَدگاه دربارهٔ نیایشِ خدا، گزینش پیامبر
گات ها (اوستایی) جمعِ گات به معنای سرود است که در زبان پهلوی به گاث (گاس) تبدیل شده و در زبان پارسی گاه گفته می شود. ردپای این واژه در دستگاه های موسیقی امروز ایرانی به جای مانده است. همانند سه گاه و چهار گاه.
گات ها از نگاه صرف و نحو و زبان و بیان، روشِ ارائهٔ مطالب، فکر و اندیشه، سبک شعر و ویژگی های دیگر با دیگر بخش های اوستا تفاوت دارد، ازین روی همهٔ اوستاشناسان و دانشمندان آن را از خودِ زرتشت می دانند، گات ها منظوم و موزون به گونهٔ اشعار دینی ایران باستان اند که به شدت موجز و فشرده اند و از نظر ساختار دستور زبان استثناء هستند. شاید نخست بلندتر و به نثر بوده اما برای در امان بودن از گزندِ فراموشی یا دستبردِ روزگار، آن ها را به نظم درآورده اند تا بهتر به خاطر سپرده شود.زبان شناسان وزن این اشعار را یافته و قواعد نظم را در آن ها تعیین کرده اند.در کل، ۱۷ سرودهٔ گاتها ۲۳۸ بند، حدود ۸۹۶ بیت یا ۵۵۶۰ واژه است که بعدها در میان ۷۲ هات (فصل) یسنا جای داده شده اند. این ۱۷ سروده با شمارهٔ فصل آن ها در یسنا شناخته می شوند. به هر یک از فصل های یسنا و گات ها هات گفته می شود.
ویژگی وزن گاهان شکل پاره ای است. هر پاره دارای تعدد معینی بیت و هر بیت تعداد مشخصی هجا دارد. شمار هجاهای هر مصراع جای درنگ و شمار ابیات یک پاره، وزن هر پاره را معین می کند. مصراع های هفت هجایی اصلی ترین رکن در هر پنج وزن گاهان است. سپنتامینوگاه دارای پاره های چهار بیتی است و هر بیت دو مصراع چهار و هفت هجایی دارد. یسن ۴۷ کمترین پاره(۶ پاره) و یسن های ۳۱ و ۵۱ بیشترین پاره(۲۲ پاره) را دارند.
wiki: گاتاها