روزه داری

روزه داری (fasting)
غذانخوردن داوطلبانه. ممکن است به منزلۀ آیین مذهبی، به نشانۀ عزاداری، به منظور اعتراض سیاسی (اعتصاب غذا) یا به سبب کاهش وزن صورت گیرد. در اغلب مذاهب، آیین روزه داری یا پرهیز از برخی از انواع غذاها یا نوشیدنی ها برقرار است. روزه داری تمرین انضباط فردی تلقی می شود و با کاستن از وابستگی به دنیای مادّی باعث افزایش هوشیاری معنوی می شود. در کلیسای کاتولیک روم، روزه داری یکی از آداب توبه و روشی برای نشان دادن پشیمانی از گناه است. چلّۀ روزه در مسیحیت بسیار رایج است و مسیحیان چهل روز، از چهارشنبۀ خاکستر تا یکشنبۀ عید پاک، روزه می گیرند. این چلّه یادآور ۴۰ روزی است که مسیح (ع) در صحرا به سر برد. مسیحیانِ ارتُدوکس و کاتولیک معمولاً پیش از مراسم عشای ربانی روزه می گیرند. در جمعیت های رُهبانی، هر هفته منظماً روزه گرفته می شود. مسلمانان مؤمن در ماه رمضان از طلوع فجر تا غروب آفتاب از خوردن و نوشیدن پرهیز می کنند. یهودیان در یوم کیپور و پیش از بسیاری از اعیادشان روزه می گیرند. بسیاری از هندوهای مؤمن هم هر هفته یک روز را روزۀ کامل یا جزیی می گیرند. کسانی که با روش های طبیعی بیماری ها را درمان می کنند (طبیعت درمان گرها)، برای دفع سموم از بدن یا دسترسی به انرژی ای که در حالت عادی دستگاه گوارش مصرف می کند و با هدف شفابخشی امساک را برای مدتی محدود تجویز می کنند. روزه داری به مدت طولانی ممکن است خطرناک باشد زیرا کبد برای تأمین انرژی بدن ذخایر چربی را می شکند. در این میان، انواعی از محصولات جانبیِ مضر به نام کتون ها آزاد می شوند که به بروز حالتی با نام کتوز می انجامند. این حالت سه روز پس از روزه داری مداوم ایجاد می شود. در مراحل اولیۀ کتوز، هوای بازدم فرد بوی میوۀ گندیده می دهد. سایر علایم عبارت اند از تهوع، استفراغ، احساس خستگی، سرگیجه، افسردگی شدید، و تحریک پذیری. در نهایت، ماهیچه ها و سایر بافت ها تحلیل می روند و مرگ فرامی رسد. انسان بدون آب و غذا بیش از هشت روز زنده نمی ماند، ولی با نوشیدن آب می تواند ۳۰ تا ۴۰ روز یا بیشتر به زندگی ادامه دهد. گرسنگی طولانی مدت باعث لاغری و افت دمای بدن می شود. در این حالت، ابتدا بافت های چربی و بعد ماهیچه ها تحلیل می روند. اگر بدن گرم نگه داشته شود و فعالیت در حداقلِ ممکن باشد، سرعت تحلیل رفتن بافت ها کمتر خواهد بود. میل شدید به غذا پس از چند روز اول کاهش می یابد و حالت سستی در فرد ایجاد می شود. توسل به روزه داری برای حصول اطمینان از دستیابی به اهداف سیاسی امری شایع است، مثلاً، در اوایل قرن ۲۰، طرفداران حق رأی برای زنان در انگلستان از این روش استفاده می کردند. در این مورد و بسیاری از موارد دیگر، به زور به افراد غذا داده شده است، ولی گاه کسانی که اعتصاب غذا می کنند، فوت می شوند. روزه داری در ماه رمضان یکی از فروع دین اسلام است و علاوه بر این که موجب تقویت اراده و کاهش وابستگی به امیال و غرایز است، باعث احساس هم دردی با کسانی می شود که غذای کافی برای خوردن ندارند. در آموزش های اسلامی به نقش روزه داری در سلامت جسمی و بهداشت روانی آدمی نیز اشاره شده و از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است که: «صوموا تَصِحّوا» یعنی روزه بگیرید تا سالم شوید. امروزه منافع زیادی به لحاظ بهداشتی برای روزه داری برشمرده اند که کاهش چربی های اضافی بدن از آن جمله است. اما غرض نهایی از روزه داری در قرآن افزایش مراتب تقوا معرفی شده است (بقره، ۱۸۳). از نظر اسلام روزه داری در دو روز متوالی، به طور بی وقفه، جایز نیست و روزه دار باید در پایان روز افطار کند. علاوه بر روزۀ واجب ماه رمضان، روزه های مستحبی زیادی نیز در اسلام وجود دارد که مسلمانان مؤمن معمولاً در این روزها یا برخی از آن ها نیز روزه می گیرند. کسی که روزه به هر علت ضرری برای او داشته باشد، روزه گرفتن از نظر اسلام بر او جایز نیست.