حسین منصور حلاج

ابوالمغیث عبدالله بن احمد بن ابی طاهر مشهور به حسین بن منصور حلاج (کنیه: ابوالمغیث) از معروف ترین عرفا و شاعران سده سوم هـ.ق. بوده است. او در ۲۴۴ هجری به دنیا آمد. به خاطر عقایدش عده ای از علمای اسلامی آموزه هایش را مصداق کفرگویی دانسته، او را به اتهام صوفی گری تکفیر کردند و حکم به ارتدادش دادند. قاضی شرع بغداد به دستور ابوالفضل جعفر مقتدر، خلیفه عباسی حکم اعدامش را صادر کرد و در ذیقعده سال ۳۰۹ هـ.ق. به جرم «کُفرگویی و الحاد»، پس از شکنجه و تازیانه در ملاعام به دار آویخته شد. سپس سلاخی اش کردند و دست و پا و سرش را بریدند و پیکرش را سوزاندند و خاکسترش را به رود دجله ریختند.
«طاسین الازل و الجوهر الاکبر»
«طواسین»
«الهیاکل»
«الکبریت الاحمر»
«نورالاصل»
«جسم الاکبر»
«جسم الاصغر»
«بستان المعرفة»
دیوان اشعار حلاج نیز از او به زبان عربی به جای مانده که در اروپا و ایران به چاپ رسیده است. شیخ روزبهان می گوید شنیدم که هزار تصنیف کرد و همه را اهل حسد بسوختند.
شاعران فارسی زبانی هم چون عطار نیشابوری، حافظ، سنایی، مولوی، ابوسعید ابوالخیر، فخرالدین عراقی، مغربی تبریزی، محمود شبستری، قاسم انوار، شاه نعمت الله ولی و اقبال لاهوری دربارهٔ او بیت هایی سروده اند.
او بیشتر به نام پدرش، منصور حلاج، معروف است.برای وی کنیه های دیگری نیز چون «ابو عماره»، «ابو محمد» و «ابو مسعود» نیز آورده اند.
اهل فارس او را ابوعبدالله الزاهد، اهل خراسان ابوالمهر، اهل خوزستان حلاج الاسرار، در بغداد مصطلم، در بصره مخبر. اهل هند ابوالمغیث و اهل چین او را ابوالمعین می خواندند.