کحلی

سرمه ساز، سرمهای رنگ
( صفت ) منسوب به کحل سرمه یی سرمه رنگ : [ سوسن سرین ز بیرم کحلی کند همی نسیرین دهان ز در منضد کند همی ] . ( منوچهری ) یا کحلی پرند . تاریکی شب . یا کحلی چرخ . ۱ - سیاهی شب . ۲ - آسمان اول . یا کحلی روز . تاریکی شب . یا کحلی شب . تاریکی شب .
منسوب به کحل یا نام جامه ایست سیاه که بیشتر زنان ولایت پوشند.یا سرمه ای رنگ

کحلی. [ ک َ لا ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ کَحیل و کَحیلَة. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ). رجوع به کحیل و کحیلة شود.

---

کحلی. [ ک ُ ] ( ص نسبی ) منسوب به کحل. ( ناظم الاطباء ). || نام جامه ای است سیاه که بیشتر زنان ولایت ( ایران ) پوشند. || سرمه ای رنگ. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). سرمه ای. برنگ سرمه :
یا که چون پاشیده برگ نسترن بر برگ بید
یا چو لؤلؤ ریخته بر روی کحلی پرنیان.روی هوا را به شعر کحلی بسته
گیسوی شب راگرفته در دوران بر.فلک هم هاون کحلی است کرده سرنگون گویی
که منع کحل سایی را نگون گردید این سانش.چرخ جادوپیشه چون زرین قواره کرد گم
دامن کحلیش را چینی مقور ساختند.بطانه نیلگون از اجزاء غبار بر ظهاره کحلی فلک دوختند. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 267 ).
صبح چراغ فلک افروز شد
کحلی شب قرمزی روز شد.نکنده قبا کحلی آسمان
ز فضلش ببر خلعت زرفشان.- چادر کحلی ؛ چادر کبود رنگ. چادر نیلی :
فلک در سندس نیلی هوا در چادر کحلی
زمین در فرش زنگاری که اندرحله خضرا.- چرخ کحلی ؛ آسمان نیلگون. آسمان کبود :
خیالات ثوابت در خیالم
چنان آمد همی بیحد و بیمر
که اندرچرخ کحلی کرده ترتیب
هزاران در و مروارید و گوهر.- کحلی جَرَس ؛ جرس کبودفام. و در بیت ذیل از نظامی از هفت هندو که جرس نیلی فام دارند هفت ستاره و آسمان اراده شده است :
چنین گفت کایمن مباشید کس
ازین هفت هندوی کحلی جرس.

سرمه ای رنگ، به رنگ سرمه.