شهرنو

مختصات: ۳۵°۴۰′۱۸٫۹″ شمالی ۵۱°۲۳′۱۷٫۵۵″ شرقی / ۳۵٫۶۷۱۹۱۷°شمالی ۵۱٫۳۸۸۲۰۸۳°شرقی / 35.671917; 51.3882083شهر نو نام محله منطقه سرخ در تهران بود. در این محله، مجموعه ای از روسپی خانه ها و میخانه ها قرار داشت و خیابان های مهم آن، عبارت بودند از: خیابان حاج عبدالمحمود، خیابان قوام دفتر (مرادی امروزی)، خیابان راه پیما (شهید اسکندری امروزی) و خیابان جمشید (بوستان رازی امروزی).
زکریا هاشمی - رمان طوطی سال ۱۳۴۷
کامران شیردل - فیلم «قلعه» سال ۱۳۴۵
کاوه گلستان - مجموعه عکس های قلعه طی سال های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶.
این محله، با نام های «شهرنو»، «قلعه شهرنو»، «قلعه زاهدی»، «قلعه»، «قلعه خاموشان»، «محلهٔ جمشید»، «محلهٔ قجرها» و «گمرک» شناخته می شد. زنان آنجا را «ساکنان محله غم» نیز می نامیدند.
قلعه شهر نو، ابتدا به دستور محمد علی شاه قاجار و برای اسکان خانوادهٔ شاه ساخته شد و با نام محله قجرها نامگذاری شد. در آن زمان این محله در حومه شهر تهران قرار داشت.این محل در اواخر حکومت احمد شاه قاجار به جهت احداث دروازه قزوین، «دروازه» نامیده شد و بدلیل آنکه خارج از دروازه قزوین قرار داشت به تدریج به مأمن خلاف کاران بدل گشت.. .
با فروپاشی سلسله قاجاریه در ایران به ناگهان جمعیت زنان روسپی افزایش پیدا کرد و باعث گسترش بیشتر این محدوده شد. علت آن هم بنیان گذاری سلسله پهلوی بود که وقتی رضاشاه انقراض سلسله قاجاریه را اعلام کرد، در اولین اقدامی که انجام داد حرمسرای قاجاریه را متلاشی کرد و تمام زنان حرمسرای قاجار را از دربار اخراج نمود. رضاشاه مخالف داشتن حرمسرا بود. محل حرمسرا درست در جایی که امروزه وزارت امور دارایی قرار گرفته یعنی نبش خیابان ناصرخسرو و جنوب خیابان باب همایون و شمال کاخ گلستان قرار داشت که به دستور رضاشاه تخریب و به جای آن وزارت دارایی ساخته شد. در نتیجه صدها زن و دختر بی نوای ساکن حرمسرا همگی به سمت دروازه قزوین کوچانده و در همان منطقه رها و مستقر شدند. تعداد زیادی از آن ها در اثر بیماری و فقر مردند و تعدادی هم که ثروتی داشتند به ازدواج شاهزاده های قاجار یا افراد متمول درآمده و باقی آن ها به روسپی گری روی آوردند. با همه این ها تا آن زمان، محله شهرنو همچنان کم اهمیت بود و چندان گسترده نشده بود.

شهر نو (تاجیکستان). شهر نو جماعت و شهرکی در کشور تاجیکستان است که در ناحیهٔ شهر نو ناحیه های تابع جمهوری قرار دارد. جمعیت این جماعت ۷۴۳۸ است.
فهرست جماعت های تاجیکستان

محله ای در تهران قدیم. در دورۀ محمدعلی شاه قاجار، پس از نقل مکان او به باغ شاه، با احداث باغ ها و خانه های مسکونی به دست رجال و درباریان در زمین های میان باغ شاه و دروازۀ گمرک به وجود آمد. چون ساکنان آن از شهر بیرون آمده بودند، شهرنو نام گرفت. یکی از آن باغ ها به سالار فیروز، حاکم شهرنو، تعلق داشت که بعدها کارخانۀ دخانیات در آن جا تأسیس شد. بعدها شهرنو به گردشگاه مردم تهران تبدیل شد. پس از کودتای ۱۲۹۹ش و در دورۀ صدارت سیدضیاءالدین طباطبایی، ضمن اصلاحات شهری، روسپیان تهران از داخل شهر به محلۀ شهرنو منتقل شدند. در دورۀ رضاشاه پهلوی، با تخریب دروازۀ گمرکِ دورۀ ناصری برای توسعۀ شهر، محلۀ شهرنو جزئی از شهر تهران شد و بعدها تا میدان قزوین گسترش یافت. محلۀ شهرنو، مانند هر محلۀ مسکونی دیگر، خیابان ها و کوچه ها و مغازه هایی برای تأمین نیازمندی های ساکنان و همچنین تئاتری به نام حافظ نو داشت که کمدی سنتی یا سیاه بازی با اجرا در آن، به حیات خود ادامه داد. دارالمجانین تهران به ریاست فردی نظامی در شهرنو بود که سیداشرف الدین گیلانی، مدیر روزنامۀ نسیم شمال، در دورۀ قاجار، نیز در اواخر عمر براثر اختلال حواس در آن جا بستری شده بود. در همان دوره، دو مدرسۀ دخترانه به نام های عفتیه و دختران شهرنو در آن محله بود. در ۱۳۴۸، پیرامون شهرنو دیوار کشیدند و نگهبانی برای حفظ امنیت بر آن گماردند. از آن پس، به قلعۀ شهرنو یا قلعه شهرت یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قلعۀ شهرنو تخریب و بعدها در محل آن پارکی احداث شد.