لالایی

لالایی آهنگ یا شعری آرامش دهنده است که معمولاً برای کودکان پیش از خواب خوانده می شود. هدف لالایی خواندن، آرامش دادن به کودکان و این که بتوانند راحت تر و زودتر بخوابند. در نتیجه، لالایی ها بیش از همه ساده و تکراری هستند. لالایی ها را می توان در هر فرهنگ و در همه دوره های باستانی یافت.
ویدئو: لالایی ایرانی در یک کلیسای سوئدی در یوتیوب
Lullabies from around the World - Persian در یوتیوب
سیما بینا، لالایی های ایران زمین، بی بی سی فارسی، ۲۷ آذر ۱۳۹۶
ریشه واژه «لالایی» مشخص نیست. اینکه واژه «لالا» به معنی خواب، از واژه «لالایی» آمده یا «لالایی» از واژه «لالا» گرفته شده مشخص نیست.
وجود واژه های مشابه در زبان های دیگر مانند «لالابای» (Lullaby) در زبان انگلیسی، «لالاره» در زبان لاتین، «لولن» در زبان آلمانی، و «لولا» در زبان سوییسی می تواند بیانگر ریشه یکسان تاریخی این کلمات باشد.
علت همه گیر بودن، دلنشینی و اهمیت لالایی، ساخت ساده و محتوای عاطفی آن است که خواندن این نواها را برای همه مادران ممکن می سازد. از اینرو هر مادری، بدون توجه به اینکه شاعر، نوازنده یا آهنگساز باشد می تواند از روی طبیعیت خود و عشق به فرزند، با شعر برای فرزندش درد دل کند و برایش آواز بخواند.

لالایی (lullaby)
آوازی که مادران و دایگان هنگام خواباندن نوزادان برای آرامش آن ها با نوایی آهنگین و صمیمی زمزمه می کنند. قدمت لالایی ها به پیش از دوران خط و کتابت می رسد، که با پیشرفت بشر با فرهنگ و اعتقادات عامۀ مردم آمیخته و غنی تر شده اند. لالایی در رشد روانی و جهت گیری فکری و نگرش کودک به جهان بی تأثیر نیست، و عناصر تخیل و واقع گرایی در لالایی می تواند باعث شکوفایی استعدادهای نهفتۀ کودک شود و شالودۀ آفرینش های ادبی او در آینده باشد. لالایی ابتدایی ترین مرحلۀ شعر و موسیقی و نخستین تراوش های روحی انسان است که با ساختاری ساده به صورت آوازهای یک صدایی خوانده می شود. تنوع وزن در لالایی، کاربرد آن ها را در زمینه های گوناگون ممکن کرده است. قافیه در لالایی مانند شعر رسمی رعایت نمی شود و بیشتر برای ایجاد هم آوایی است. لالایی ها مضامین و موضوعات مختلفی دارند و از عوامل فرهنگی، اسطوره ای، دینی، اجتماعی، سیاسی، بازرگانی متأثرند. همچنین، مضمون و محتوای لالایی ای که برای فرزند دختر خوانده می شود، برپایۀ توقعات و آرزوهای پدر و مادر، با آنچه که برای نوزاد پسر خوانده می شود، متفاوت است. لالایی ها را می توان به دسته بندی های مختلفی تقسیم کرد، مثلاً لالایی سیاسی (که پس از مشروطیت برای بیان دردها و مشکلات اجتماعی پدید آمد و آغازگر آن نسیم شمال بود) یا لالایی مذهبی (مانند نوحه ای برای علی اصغر که در مراسم عزاداری برای شهدای کربلا خوانده می شود). صادق هدایت، حسین کوهی کرمانی، انجوی شیرازی، امیرقلی امینی، ابراهیم شکورزاده و احمد شاملو، که از پژوهندگان فرهنگ عامه به شمار می روند، به گردآوری و تدوین لالایی هایی از مناطق مختلف ایران پرداخته اند.