مترادف گران : ثقیل، سنگین، وزین، پرقیمت، قیمتی، گرانبها، سخت، شدید، بزرگ، سترگ، عظیم، انبوه، بسیار، زیاد، فراوان، دشوار، صعب، مشکل، تحمل ناپذیر، زننده، غیرقابل تحمل، ناگوار
متضاد گران : ارزان، سبک، نازل
گران
مترادف گران : ثقیل، سنگین، وزین، پرقیمت، قیمتی، گرانبها، سخت، شدید، بزرگ، سترگ، عظیم، انبوه، بسیار، زیاد، فراوان، دشوار، صعب، مشکل، تحمل ناپذیر، زننده، غیرقابل تحمل، ناگوار
متضاد گران : ارزان، سبک، نازل
فارسی به انگلیسی
advanced, costly, dear, dearly, expensive, grave, heavy, high, ponderous, precious, prohibitive, tight
فارسی به عربی
تحریمی , ثقیل , غالی
مترادف و متضاد
انبوه، بسیار، زیاد، فراوان
دشوار، صعب، مشکل
تحملناپذیر، زننده، غیرقابلتحمل، ناگوار
چیز عزیز و پربها، محبوب، گران، عزیز، گرامی، پر ارزش
سخت، ابستن، بار دار، پر زحمت، فربه، تیره، کند، قوی، سنگین، ابری، زیاد، گران، توپر، وزین، دل سنگین، سنگین جثه
دشوار، شاق، سنگین، گران، طاقت فرسا
گزاف، گران، فاخر
تنها، منحصر، گران، دربست، انحصاری، منحصر بفرد، انتصاری
گران، پرخرج
گران، جلوگیری کننده، منعی، موجب منع
گران، فاخر، مجلل، پرخرج، و عالی
گران، لوکس، مجلل، تجملی، با شکوه، بسیار زیبا
گران، جلوگیری کننده، منعی
ثقیل، سنگین، وزین ≠ ارزان، سبک، نازل
پرقیمت، قیمتی، گرانبها
سخت، شدید
بزرگ، سترگ، عظیم
۱. ثقیل، سنگین، وزین
۲. پرقیمت، قیمتی، گرانبها
۳. سخت، شدید
۴. بزرگ، سترگ، عظیم
۵. انبوه، بسیار، زیاد، فراوان
۶. دشوار، صعب، مشکل
۷. تحملناپذیر، زننده، غیرقابلتحمل، ناگوار ≠ ارزان، سبک، نازل
فرهنگ فارسی
سنگین، نقی سبک، پربها، نقیض ارزان
( صفت ) ۱ - سنگین ثقیل وزین مقابل سبک خفیف : سین. تنگ من وبار غم او هیهات . مرد این بار گران نیست دل مسکینم . ( حافظ ) ۲ - سخت شدید : چنین گفت کاین بار رزمی گران بسازید هم پشت یکدیگران . ( اسدی ) ۳ - بزرگ عظیم : اگر من گناهی گران کردهام و گر کیش اهریمن آورده ام ... ۴ - آنچه قیمتش بنسبت اشیای دیگر زیاد باشد ثمین مقابل ارزان : همه بر سران افسران گران بزراندرون پیکر از گوهران . ۵ - بسیار انبوه فراوان : و امیر شیخ نورالدین و امیر شاه ملک و دیگر امرا را بالشکری گران و بی کران از پیش روان ساخت . ۶ - پرقوت غلیظ پرمایه : و باخر شرابی چند پیوسته تر و گرانتر بخورد ... ۷ - مشکل دشوار صعب : فی الجمله بانواع عقوبت گرفتار بودم تا در این هفته که مژد. سلامت حجاج رسید از بند گرانم خلاص کرد ( ملک ) . ۸ - شخص ناگوار و مکروه طبع آنکه معاشرتش موجب ناراحتی کسان گردد گرانجان : گفتم ... این بیتم بخاطر بود : چون گرانی به پیش شمع آید خیزش اندر میان جمع بکش . ور شکر خنده ایست شیرین لب آستینش بگیر و شمع بکش . ( گلستان ) ۹ - شئ مکروه . یا سخن گران . سخنی که بگوش شنونده مکروه آید : شکرنداز سخن خوب و سبک شیعت را بسخنهای گران ناصبیان را تبرند . ( ناصر خسرو ) ۱٠ - ناگوار دیر هضم ثقیل . ۱۱ - کند بطئ . ۱۲ - عفونت بوی بد : اندر میان او ( شکوف. سقمونیا ) تریست و بوی گران دارد . ۱۳ - ( اسم ) دست. گندم و جو درو کرده که با خوشه باشد : یک گران از کشت زار خویشتن بهتر از صد خرمن از مال کسان . ( غضایری ) یا ترکیبات اسمی : خواب گران . خواب سنگین و طولانی . یا سوگند گران . قسم سخت یمین مغلظ . یا ضرب گران . ضرب سنگین ضرب ثقیل : چون سماع آمد زاول تا کران مطرب آغازید یک ضرب گران . ( مثنوی ) یا فرسنگ گران . فرسنگی که از حد معمول طویل تر حساب کنند فرسخ سنگین . یا ترکیبات فعلی : دل گران داشتن . رنجیده خاطر بودن سرسنگین بودن . یا روی گران کردن ( گرفتن داشتن ) . روی در هم کشیدن روی عبوس کردن . یا سرگران داشتن ( شدن ) از خواب . سخت خواب آمدن . یا سرگران کردن . بی التفات شدن . یا گران تمام شدن چیزی برای کسی . تولید اشکال بسیار کردن برای او : این نطقها برای ناطقان بسیار گران تمام شد ... یا گران خریدن . چیزی را بقیمت بسیار خریداری کردن مقابل ارزان خریدن .
( صفت ) ۱ - سنگین ثقیل وزین مقابل سبک خفیف : سین. تنگ من وبار غم او هیهات . مرد این بار گران نیست دل مسکینم . ( حافظ ) ۲ - سخت شدید : چنین گفت کاین بار رزمی گران بسازید هم پشت یکدیگران . ( اسدی ) ۳ - بزرگ عظیم : اگر من گناهی گران کردهام و گر کیش اهریمن آورده ام ... ۴ - آنچه قیمتش بنسبت اشیای دیگر زیاد باشد ثمین مقابل ارزان : همه بر سران افسران گران بزراندرون پیکر از گوهران . ۵ - بسیار انبوه فراوان : و امیر شیخ نورالدین و امیر شاه ملک و دیگر امرا را بالشکری گران و بی کران از پیش روان ساخت . ۶ - پرقوت غلیظ پرمایه : و باخر شرابی چند پیوسته تر و گرانتر بخورد ... ۷ - مشکل دشوار صعب : فی الجمله بانواع عقوبت گرفتار بودم تا در این هفته که مژد. سلامت حجاج رسید از بند گرانم خلاص کرد ( ملک ) . ۸ - شخص ناگوار و مکروه طبع آنکه معاشرتش موجب ناراحتی کسان گردد گرانجان : گفتم ... این بیتم بخاطر بود : چون گرانی به پیش شمع آید خیزش اندر میان جمع بکش . ور شکر خنده ایست شیرین لب آستینش بگیر و شمع بکش . ( گلستان ) ۹ - شئ مکروه . یا سخن گران . سخنی که بگوش شنونده مکروه آید : شکرنداز سخن خوب و سبک شیعت را بسخنهای گران ناصبیان را تبرند . ( ناصر خسرو ) ۱٠ - ناگوار دیر هضم ثقیل . ۱۱ - کند بطئ . ۱۲ - عفونت بوی بد : اندر میان او ( شکوف. سقمونیا ) تریست و بوی گران دارد . ۱۳ - ( اسم ) دست. گندم و جو درو کرده که با خوشه باشد : یک گران از کشت زار خویشتن بهتر از صد خرمن از مال کسان . ( غضایری ) یا ترکیبات اسمی : خواب گران . خواب سنگین و طولانی . یا سوگند گران . قسم سخت یمین مغلظ . یا ضرب گران . ضرب سنگین ضرب ثقیل : چون سماع آمد زاول تا کران مطرب آغازید یک ضرب گران . ( مثنوی ) یا فرسنگ گران . فرسنگی که از حد معمول طویل تر حساب کنند فرسخ سنگین . یا ترکیبات فعلی : دل گران داشتن . رنجیده خاطر بودن سرسنگین بودن . یا روی گران کردن ( گرفتن داشتن ) . روی در هم کشیدن روی عبوس کردن . یا سرگران داشتن ( شدن ) از خواب . سخت خواب آمدن . یا سرگران کردن . بی التفات شدن . یا گران تمام شدن چیزی برای کسی . تولید اشکال بسیار کردن برای او : این نطقها برای ناطقان بسیار گران تمام شد ... یا گران خریدن . چیزی را بقیمت بسیار خریداری کردن مقابل ارزان خریدن .
فرهنگ معین
سنگی ( ~ . سَ ) (حامص . ) سنگینی ، وقار.
شدن ( ~ . شُ دَ ) (مص ل . ) ۱ - سنگین شدن ، وزین شدن . ۲ - بالا رفتن نرخ .
(گِ ) [ په . ] (ص . ) ۱ - سنگین ، ثقیل . ۲ - پربها. ۳ - بسیار، بی شمار. ۴ - سنگینی ، سنگینی غم . ۵ - ناگوار، ناپسند. ۶ - طاقت فرسا، مشکل . ۷ - عظیم ، بزرگ . ۸ - مؤثر، کاری .
شدن ( ~ . شُ دَ ) (مص ل . ) ۱ - سنگین شدن ، وزین شدن . ۲ - بالا رفتن نرخ .
(گِ ) [ په . ] (ص . ) ۱ - سنگین ، ثقیل . ۲ - پربها. ۳ - بسیار، بی شمار. ۴ - سنگینی ، سنگینی غم . ۵ - ناگوار، ناپسند. ۶ - طاقت فرسا، مشکل . ۷ - عظیم ، بزرگ . ۸ - مؤثر، کاری .
شدن ( ~ . شُ دَ) (مص ل .) 1 - سنگین شدن ، وزین شدن . 2 - بالا رفتن نرخ .
سنگی ( ~ . سَ) (حامص .) سنگینی ، وقار.
(گِ) [ په . ] (ص .) 1 - سنگین ، ثقیل . 2 - پربها. 3 - بسیار، بی شمار. 4 - سنگینی ، سنگینی غم . 5 - ناگوار، ناپسند. 6 - طاقت فرسا، مشکل . 7 - عظیم ، بزرگ . 8 - مؤثر، کاری .
لغت نامه دهخدا
گران. [ گ ِ ] ( ص ) پهلوی گران ( سنگین و ثقیل ) از اوستا گئورو از گرو ، پارسی باستان گرانه ( ؟ ) ، کردی گران ( ثقیل ، گران ، سخت ). ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). سخت. وزین. غالی. غالیه. ثقیل و سنگین که در مقابل خفیف و سبک است :
عجب آید زتو مرا که همی
چون کشی آن گران دو خایه فنج.
جرنگیدن گرزهای گران.
که فولاد کوبند آهنگران.
شگفت نیست از این گر شکمش کاواک است.
پالهنگ هر یکی پیچیده بر کوه گران.
چون سرمستان سر هر جانور گشته گران.
وز بار گران ، جرم تن اوبار گرفته.
اخترانش یابد از شمشیر تیزت احتراق.
گران ساخت خاک و سبک آب پاک
روان کرد گردون بر افراز خاک.
کز او جان دژم گردد و دل سیاه.
بجان سبک جفت جسم گرانت.
پس همچو ما چرا که سمیع است و هم بصیر.
از جفتی غم به یاد غصه
دل حامله گران ببینم.
عجب آید زتو مرا که همی
چون کشی آن گران دو خایه فنج.
منجیک.
سر بی تنان و تن بی سران جرنگیدن گرزهای گران.
فردوسی.
چنانش بکوبم به گرز گران که فولاد کوبند آهنگران.
فردوسی.
بجز عمود گران نیست روز و شب خورشش شگفت نیست از این گر شکمش کاواک است.
لبیبی.
مرکبان آب دیدم سرزده بر روی آب پالهنگ هر یکی پیچیده بر کوه گران.
فرخی.
وز نهیب خواب نوشین ناچشیده خون رزچون سرمستان سر هر جانور گشته گران.
فرخی.
امروز همی بینمتان بار گرفته وز بار گران ، جرم تن اوبار گرفته.
منوچهری.
آفتابش گردد از گرز گرانت منکسف اخترانش یابد از شمشیر تیزت احتراق.
منوچهری.
بدان روزگار جوانی.... ریاضتها کردی چون... سنگهای گران برداشتن. ( تاریخ بیهقی ). فرمود تا وی را در خانه ای کردند سخت تاریک چون گوری و به آهن گران ببستند. ( تاریخ بیهقی ).گران ساخت خاک و سبک آب پاک
روان کرد گردون بر افراز خاک.
اسدی ( گرشاسبنامه ).
گرانتر ز هر چیز بار گناه کز او جان دژم گردد و دل سیاه.
اسدی ( گرشاسبنامه ).
نگه کن که چون کرد بی هیچ حاجب بجان سبک جفت جسم گرانت.
ناصرخسرو.
ور همچو ما خدای نه جسم است و نه گران پس همچو ما چرا که سمیع است و هم بصیر.
ناصرخسرو.
و بباید دانست که از این چهار مایه [ عنصر ] دو سبک است و دو گران. سبک مطلق آتش است و سبک اضافی هواست و گران مطلق زمین است و گران اضافی آب. ( ذخیره خوارزمشاهی ). و قفلهای گران بر آن زده. ( مجمل التواریخ و القصص ). چون مرد توانا و دانا باشد مباشرت کار بزرگ و حمل بار گران او را رنجور نگرداند. ( کلیله و دمنه ). هر دو یاقوت به خویشتن دارد و گران بار نگردد. ( کلیله و دمنه ).از جفتی غم به یاد غصه
دل حامله گران ببینم.
خاقانی.
اگرچه جرم او کوه گران است گران . [ گ ِ ] (اِخ ) اولیس . ژنرال آمریکایی متولد در من پلیزنت . وی در جنگ سسسیون ضد آمریکائیان جنوبی به فتوحاتی نائل آمد. وی از سال 1868 تا 1876 م . رئیس جمهوری آمریکا بود.
گران . [ گ ِ ] (اِخ ) یکی از دهکده های توابع کجور است . (سفرنامه ٔ مازندران و استرآباد رابینو بخش انگلیسی ص 28، 30، 109).
گران . [ گ ِ ] (ص ) پهلوی گران (سنگین و ثقیل ) از اوستا گئورو از گرو ، پارسی باستان گرانه (؟) ، کردی گران (ثقیل ، گران ، سخت ). (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). سخت . وزین . غالی . غالیه . ثقیل و سنگین که در مقابل خفیف و سبک است :
عجب آید زتو مرا که همی
چون کشی آن گران دو خایه ٔ فنج .
سر بی تنان و تن بی سران
جرنگیدن گرزهای گران .
چنانش بکوبم به گرز گران
که فولاد کوبند آهنگران .
بجز عمود گران نیست روز و شب خورشش
شگفت نیست از این گر شکمش کاواک است .
مرکبان آب دیدم سرزده بر روی آب
پالهنگ هر یکی پیچیده بر کوه گران .
وز نهیب خواب نوشین ناچشیده خون رز
چون سرمستان سر هر جانور گشته گران .
امروز همی بینمتان بار گرفته
وز بار گران ، جرم تن اوبار گرفته .
آفتابش گردد از گرز گرانت منکسف
اخترانش یابد از شمشیر تیزت احتراق .
بدان روزگار جوانی .... ریاضتها کردی چون ... سنگهای گران برداشتن . (تاریخ بیهقی ). فرمود تا وی را در خانه ای کردند سخت تاریک چون گوری و به آهن گران ببستند. (تاریخ بیهقی ).
گران ساخت خاک و سبک آب پاک
روان کرد گردون بر افراز خاک .
گرانتر ز هر چیز بار گناه
کز او جان دژم گردد و دل سیاه .
نگه کن که چون کرد بی هیچ حاجب
بجان سبک جفت جسم گرانت .
ور همچو ما خدای نه جسم است و نه گران
پس همچو ما چرا که سمیع است و هم بصیر.
و بباید دانست که از این چهار مایه [ عنصر ] دو سبک است و دو گران . سبک مطلق آتش است و سبک اضافی هواست و گران مطلق زمین است و گران اضافی آب . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). و قفلهای گران بر آن زده . (مجمل التواریخ و القصص ). چون مرد توانا و دانا باشد مباشرت کار بزرگ و حمل بار گران او را رنجور نگرداند. (کلیله و دمنه ). هر دو یاقوت به خویشتن دارد و گران بار نگردد. (کلیله و دمنه ).
از جفتی غم به یاد غصه
دل حامله ٔ گران ببینم .
اگرچه جرم او کوه گران است
ترا دریای رحمت بیکران است .
پر شده گیر این شکم از آب و نان
ای سبک آنگاه نباشی گران .
که ز جو اندر سبو آبی برفت
کاین سبک بود و گران شد ز آب تفت .
پدر را به علت او سلسله در نای است و بند گران بر پای . (گلستان )... تا در این هفته که مژده ٔ سلامت حجاج برسید و از بند گرانم خلاص کرد. (گلستان ). آسیاسنگ زیرین متحرک نیست لاجرم تحمل بار گران همی کند. (گلستان ).
تو خود را چو کودک ادب کن به چوب
به گرز گران مغز دشمن مکوب .
راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد
شعری بخوان که با او رطل گران توان زد.
می خور که هرکه آخِر کارجهان بدید
از غم سبک برآمد و رطل گران گرفت .
|| شدید. سخت :
بکردند هر روز جنگ گران
که روز یلان بود و رزم سران .
دو جنگ گران کرده شد در سه روز
چهارم سیاوخش لشکرفروز...
چنین گفت کاین بار رزمی گران
بسازیدهم پشت یکدیگران .
بپیوست رزم گران کز سپهر
مه ازبیم گم گشت و بگریخت مهر .
|| کبیر. بزرگ . عظیم :
کنون خدایا عاصیت با گناه گران
سوی تو آمد و امید را ز خلق بکند.
اگر من گناهی گران کرده ام
وگر کیش اهریمن آورده ام .
اندردوید و مملکت او بغارتید
با لشکر گران و سپاه گزافه کار.
رای کرده ست که شمشیر زند چون پدران
که شود سهل به شمشیر گران شغل گران .
چون گفت زنم زخم سبک تیغگرانت
سوگند گرانش نبود جز بسر فتح .
تو سوز مرا گران ببینی
من وهم ترا گران ببینم .
خصم بر کشتنم سبک برخاست
گفت صیدی عجب گران آمد.
از جود کف تو هر زمانی
یابد صلت گران دیگر.
به کارهای گران مرد کاردیده فرست
که شیر شرزه درآرد به زیر خم کمند.
|| در مقابل ارزان . (برهان ). ضد ارزان و هر چیز که قیمت به نسبت دیگر اشیاء زاید داشته باشد. (غیاث اللغات ). ثمین . قیمتی . پربها. باقیمت :
چو یاقوت باید سخن بی زیان
سبک سنگ لیکن بهایش گران .
یکی اسب زرین ستام گران
بیامد دمان زنگه ٔ شاوران .
همه بر سران افسران گران
به زراندرون پیکر از گوهران .
بدان خوشی بدان نیکویی لب و دندان
اگر بجان بتوانی خرید نیست گران .
بر سر شاهان نهادی تاجهای پرگهر
بر میان خسروان بستی گهرهای گران .
فرمود تا آن صله ٔ گران را روی پیش نهادند. (تاریخ بیهقی ). و بوالقاسم رازی را دید بر اسبی قیمتی برنشسته و ساختی گران افکنده . (تاریخ بیهقی ).
آن کاین سوی او بی بها و خوار است
فردا سوی ایزد گران از آن است .
چیزی به گران هیچ خردمند نخرد
هرگه که بیابد به از آن چیز به ارزان .
چون بخریدی مرا گران مشمر
دانی که بهر بهایی ارزانم .
آب نایافته گران باشد
چون بیابند رایگان باشد.
|| انبوه . پر. بسیار. بیحد. فراوان :
بفرمود تا سخت برهر دری
به جنگ اندر آید گران لشکری .
چو بشنید لهراسب با مهتران
پذیره شدش با سپاهی گران .
ز پادشاهان کس را دل مصاف تو نیست
که هیبت تو بزرگ است و لشکر تو گران .
آز را دیده ٔ بینادل من بود مدام
کور کردی به عطاهای گران دیده ٔ آز.
مسعود با لشکری گران روی به ما نهاد. (تاریخ سیستان ). و به لشکری گران و سالاری آنجا ایستادانیدن حاجت نیاید. (تاریخ بیهقی ). یک اصفهبد را با لشکری گران ازصوب صین فرستاد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 45).
چون جرعه ها ز آبی گران باری بهش باش آن زمان
کز زیر خاک دوستان آواز عطشان آمدت .
به غزو کافران لشکری گران می باید. (راحة الصدور راوندی ). میخهای زرین و سپاهی گران با آلتی تمام گرد خیمه بگشتند. (تذکرة الاولیاء عطار). گفته که مصلحت در آن است که با لشکری گران بمدد خلیفه رویم . (ذیل جامع التواریخ رشیدی ).
اگر آن گنج گران میطلبی رنج ببر
گل مپندار که بیزحمت خاری باشد.
|| (اصطلاح موسیقی ) ضرب گران . ضرب سنگین و ثقیل :
چون سماع آمد ز اول تا کران
مطرب آغازید یک ضرب گران .
|| پرقوت . غلیظ. پرمایه : و شرابهای گران دادند. (تاریخ سیستان ). و به آخر شرابی چند پیوسته تر و گران تر بخورد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). هر امیری را از لشکر خود فرمود تا سرخیلی و مقدمی را به وثاق خود مهمان بردند و شرابهای گران دردادند. (راحةالصدور راوندی ). || مشکل . طاقت فرسا. دشوار :
هرکه نمی خواهد از نخست جهان را
دل ننهد کارهای صعب و گران را.
خونشان همه بردارد یکباره و جانشان
و اندرفکند باز به زندان گرانشان .
کارم بساز دانم بر تو سبک نشیند
جانم مسوز دانم بر من گران برآید.
دل که بیمار گران است بکوشیم در آنک
روزن دیده به خوناب مگر بربندیم .
|| مجازاً شخص ناگوار و مکروه طبع که حضور و صحبت او بر مردم مکروه و گران باشد. (غیاث ) (فرهنگ رشیدی ) (آنندراج ). زشت و ناگوار. ناپسند :
گر راست بخواهید چو امروز فقیهان
بر خلق گرانند شما اهل ثنائید.
گرانی نظر کرد در کار او
حسد برد بر روز بازار او.
ور خوری می به خانه ٔ دگران
به حریفان مباش سرد و گران .
گرانتر از پوستین در حزیران است و شومتر از روز شنبه بر کودکان . (منتخب لطائف عبید زاکانی چ برلن ص 174).
من و هم صحبتی اهل ریا دورم باد
از گرانان جهان رطل گران ما را بس .
سررشته ٔ میزان عدالت مده از دست
زنهار که با هرکه گران است گران باش .
|| گوش خراش . ناهموار :
شکرند از سخن خوب و سبک شیعت را
به سخنهای گران ناصبیان راتبرند.
|| ناگوار. دیرهضم . بطی الانهضام . ثقیل . || بطی ٔ، کند : و بدان مداراست که موازی اواند دیرتر و گرانتر نمی شود به اندازه ٔ دوری مدار. (التفهیم ). و اندر رجوع گران گردند. (التفهیم ). || چاق . سمین . وزین . پرگوشت :
یکی جنگ میداشتند آن زمان
گرفتند یک ماده گور گران .
بس که در بحر طلب چون صبح شست افکنده ام
تا در آن شست سبک صید گران آورده ام .
|| (اِ) دسته ٔ گندم و جو دروکرده را گویند که با خوشه باشد. (برهان ) (الفاظ الادویه ) :
یک گران از کشت زار خویشتن
بهتر از صد خرمن از مال کسان .
|| (ص ) کریه . بدبو : و اندر میان او تریست [ اندر میان شکوفه ٔ سقمونیا ] و بوی گران دارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || ناخوش . نامطبوع . ناراحت کننده :
گفتم که دارویی است مرا آن هلاهل است
دیدنش بس گران و نهادنش بس زبون .
از آنکه دیدن رویش به خواب و بیداری
همی بداند کآید گران و دشوارم .
- خواب گران ؛ خواب سنگین و طولانی :
گوئی همه زین پیش به خواب اندر بودند
زآن خواب گران گشتند ایدون همه بیدار.
شه چو سر از خواب گران برگرفت
آن دو سه تن را ز میان برگرفت .
زین خلف جان پدر شاد است شاد
کاش کز خواب گران برخاستی .
هست اگر آسایشی زیر فلک در غفلت است
وای بر آن کس کزین خواب گران برخاسته ست .
آن را که هست خواب گران شب دراز نیست
بدبخت نیست چشم دل هرکه باز نیست .
- دل گران داشتن ؛ سرسنگین بودن . رنجیده خاطر شدن :
ای خواجه اگر نادره ای با تو بگوید
این بنده ، نباید به دل از بنده گران داشت
خواهد که نگوید به تو بر نادره ، لیکن
چون عطسه بود نادره کآن را نتوان داشت .
- دل گران کردن بر کسی ؛ دل گران داشتن . سرسنگین بودن : اگر بنده در چنین بابها چیزی گوید [ خواجه احمد حسن ] باشد که موافق رای خداوند نیفتد و دل بر من گران کند. (تاریخ بیهقی ). و دل سلطان با وی گران کرده بودند که خواجه ٔ بزرگ باوی بد بود. (تاریخ بیهقی ). امیرک بیهقی رسید و حالها بشرح بازنمود و دل سلطان با وی گران کرده بودند. (تاریخ بیهقی ).
- روی گران کردن و گرفتن و داشتن ؛ روی دژم کردن . روی عبوس کردن . روی درهم کشیدن :
چند از این تنگدلی ای صنم تنگ دهان
هر زمانی مکن ای روی نکو، روی گران .
سه بوسه زو بخریدم دلی بدو دادم
نداد بوسه و بر من گرفت روی گران .
روی ندارد گران از سپه و جز سپه
مال ندارد دریغ از حشم و جز حشم .
شاعری تو مدار روی گران
شاعران روی را گران نکنند.
- سرگران ؛ متکبر. خودپسند :
جفا مکن که بزرگان به خرده ای زرهی
چنین سبک ننشینند و سرگران ای دوست .
- || سرسنگین :
فتنه باشد شاهدی شمعی به دست
سرگران از خواب و سرمست از شراب .
یکی سرگران وآن دگر نیم مست
اشارت کنان این و آن را به دست .
- سر گران داشتن ؛ بی التفات بودن : هرچه به حق فرودآید و خداوند با من سر گران ندارد بدهم . (تاریخ بیهقی ).
- سر گران داشتن و شدن و بودن (از خواب ) ؛ سنگین شدن به علت خواب :
ترک مه روی من از خواب گران دارد سر
دوش می داده ست از اول شب تابه سحر.
چو دوری چند رفت از جام نوشین
گران شد هر سری از خواب دوشین .
سرها گران شود چو عنانش شود سبک
دلها سبک شودچو رکابش گران کند.
- || سرسنگین . خواب آلود : پس شربت سوم [ از آب انگور مخمر ] بدو دادند بخورد و سرش گران شد و بخفت . (نوروزنامه ).
ای دریغا گر شبی در بر خرابت دیدمی
سرگران از خواب و سرمست از شرابت دیدمی .
- سرگران کردن ؛ افاده فروختن . تکبر نمودن :
خداوند خرمن زیان میکند
که با خوشه چین سرگران میکند.
- سوگند گران ؛ قسم مغلظ. سوگند سخت :
بدیشان چنین گفت خسرو که من
پر از بیمم ازشاه و از انجمن
مگر پیش آذرگشسب ای سران
بیائید و سوگندهای گران
خورید و مرا یکسر ایمن کنید
که پیمان من زین سپس نشکنید.
بخوردند سوگندهای گران
هر آن کس که بودند از ایران سران .
بخوردند [ سپاه تورانی ] سوگندهای گران
که تا زنده ایم از کران تا کران
همه شاه را [ کیخسرو را ] چاکر و بنده ایم
همه دل به مهر وی آکنده ایم .
آن ملوک .... که ایشان را قهر کرد [ اسکندر ] ... راست بدان مانست که در آن باب سوگند گران داشته است . (تاریخ بیهقی ). و خدای را عز و جل چرا فروخت به سوگندان گران که بخورد و در دل خیانت داشت . (تاریخ بیهقی ). نصر...سوگند سخت گران نسخت کرد... و ایشان را دستوری داد به شفاعت کردن . (تاریخ بیهقی ).
بخوردند سوگندهای گران
بجان آفرین داور داوران .
بخوردند سوگندهای گران
که دارندم امروز همتای جان .
بکلاه تو چرا خوردم سوگند گران
بر سر من که مرا از سر خود شرم گرفت .
- فرسنگ گران ؛ فرسخ سنگین . فرسنگ طویل و سخت :
چو کاووس کی شد به مازندران
رهی دور و فرسنگهای گران .
ز بزگوش تا شهر مازندران
رهی زشت و فرسنگهای گران .
برفتم به تنها به مازندران
شب تار و فرسنگهای گران .
- گران گشتن خواب ؛ سنگین شدن خواب :
آدمی پیر چو شدحرص جوان می گردد
خواب در وقت سحرگاه گران می گردد.
رجوع به گران گردیدن شود.
ترکیب ها:
- بندگران . بوی گران . خواب گران . دل گران . رطل گران . رکاب گران . سپاه گران . سرگران . سلیح گران . سنگ گران . سوگند گران . عمود گران . گرز گران . لحن گران .
ترکیب وصفی مقلوب :
گرانبار. گران پایه . گرانجان . گران خواب . گران سر. گران سنگ . گران فروش . گران قیمت . گران گاز. گران گوش . گرانمایه . گران مقدار. رجوع به هر یک ازمدخلها در ردیف خود شود.
- امثال :
با گرانان به از گرانی نیست .
گران است ارزانش می کنم .
هیچ گرانی بی حکمت نیست وهیچ ارزانی بی علت .
عجب آید زتو مرا که همی
چون کشی آن گران دو خایه ٔ فنج .
منجیک .
سر بی تنان و تن بی سران
جرنگیدن گرزهای گران .
فردوسی .
چنانش بکوبم به گرز گران
که فولاد کوبند آهنگران .
فردوسی .
بجز عمود گران نیست روز و شب خورشش
شگفت نیست از این گر شکمش کاواک است .
لبیبی .
مرکبان آب دیدم سرزده بر روی آب
پالهنگ هر یکی پیچیده بر کوه گران .
فرخی .
وز نهیب خواب نوشین ناچشیده خون رز
چون سرمستان سر هر جانور گشته گران .
فرخی .
امروز همی بینمتان بار گرفته
وز بار گران ، جرم تن اوبار گرفته .
منوچهری .
آفتابش گردد از گرز گرانت منکسف
اخترانش یابد از شمشیر تیزت احتراق .
منوچهری .
بدان روزگار جوانی .... ریاضتها کردی چون ... سنگهای گران برداشتن . (تاریخ بیهقی ). فرمود تا وی را در خانه ای کردند سخت تاریک چون گوری و به آهن گران ببستند. (تاریخ بیهقی ).
گران ساخت خاک و سبک آب پاک
روان کرد گردون بر افراز خاک .
اسدی (گرشاسبنامه ).
گرانتر ز هر چیز بار گناه
کز او جان دژم گردد و دل سیاه .
اسدی (گرشاسبنامه ).
نگه کن که چون کرد بی هیچ حاجب
بجان سبک جفت جسم گرانت .
ناصرخسرو.
ور همچو ما خدای نه جسم است و نه گران
پس همچو ما چرا که سمیع است و هم بصیر.
ناصرخسرو.
و بباید دانست که از این چهار مایه [ عنصر ] دو سبک است و دو گران . سبک مطلق آتش است و سبک اضافی هواست و گران مطلق زمین است و گران اضافی آب . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). و قفلهای گران بر آن زده . (مجمل التواریخ و القصص ). چون مرد توانا و دانا باشد مباشرت کار بزرگ و حمل بار گران او را رنجور نگرداند. (کلیله و دمنه ). هر دو یاقوت به خویشتن دارد و گران بار نگردد. (کلیله و دمنه ).
از جفتی غم به یاد غصه
دل حامله ٔ گران ببینم .
خاقانی .
اگرچه جرم او کوه گران است
ترا دریای رحمت بیکران است .
نظامی .
پر شده گیر این شکم از آب و نان
ای سبک آنگاه نباشی گران .
نظامی .
که ز جو اندر سبو آبی برفت
کاین سبک بود و گران شد ز آب تفت .
مولوی .
پدر را به علت او سلسله در نای است و بند گران بر پای . (گلستان )... تا در این هفته که مژده ٔ سلامت حجاج برسید و از بند گرانم خلاص کرد. (گلستان ). آسیاسنگ زیرین متحرک نیست لاجرم تحمل بار گران همی کند. (گلستان ).
تو خود را چو کودک ادب کن به چوب
به گرز گران مغز دشمن مکوب .
سعدی (بوستان ).
راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد
شعری بخوان که با او رطل گران توان زد.
حافظ.
می خور که هرکه آخِر کارجهان بدید
از غم سبک برآمد و رطل گران گرفت .
حافظ.
|| شدید. سخت :
بکردند هر روز جنگ گران
که روز یلان بود و رزم سران .
فردوسی .
دو جنگ گران کرده شد در سه روز
چهارم سیاوخش لشکرفروز...
فردوسی .
چنین گفت کاین بار رزمی گران
بسازیدهم پشت یکدیگران .
اسدی .
بپیوست رزم گران کز سپهر
مه ازبیم گم گشت و بگریخت مهر .
اسدی .
|| کبیر. بزرگ . عظیم :
کنون خدایا عاصیت با گناه گران
سوی تو آمد و امید را ز خلق بکند.
ابوالحسن آغاجی .
اگر من گناهی گران کرده ام
وگر کیش اهریمن آورده ام .
فردوسی .
اندردوید و مملکت او بغارتید
با لشکر گران و سپاه گزافه کار.
منوچهری .
رای کرده ست که شمشیر زند چون پدران
که شود سهل به شمشیر گران شغل گران .
منوچهری .
چون گفت زنم زخم سبک تیغگرانت
سوگند گرانش نبود جز بسر فتح .
مسعودسعد.
تو سوز مرا گران ببینی
من وهم ترا گران ببینم .
خاقانی .
خصم بر کشتنم سبک برخاست
گفت صیدی عجب گران آمد.
خاقانی .
از جود کف تو هر زمانی
یابد صلت گران دیگر.
سعدی .
به کارهای گران مرد کاردیده فرست
که شیر شرزه درآرد به زیر خم کمند.
سعدی (گلستان ).
|| در مقابل ارزان . (برهان ). ضد ارزان و هر چیز که قیمت به نسبت دیگر اشیاء زاید داشته باشد. (غیاث اللغات ). ثمین . قیمتی . پربها. باقیمت :
چو یاقوت باید سخن بی زیان
سبک سنگ لیکن بهایش گران .
ابوشکور.
یکی اسب زرین ستام گران
بیامد دمان زنگه ٔ شاوران .
فردوسی .
همه بر سران افسران گران
به زراندرون پیکر از گوهران .
فردوسی .
بدان خوشی بدان نیکویی لب و دندان
اگر بجان بتوانی خرید نیست گران .
فرخی .
بر سر شاهان نهادی تاجهای پرگهر
بر میان خسروان بستی گهرهای گران .
فرخی .
فرمود تا آن صله ٔ گران را روی پیش نهادند. (تاریخ بیهقی ). و بوالقاسم رازی را دید بر اسبی قیمتی برنشسته و ساختی گران افکنده . (تاریخ بیهقی ).
آن کاین سوی او بی بها و خوار است
فردا سوی ایزد گران از آن است .
ناصرخسرو.
چیزی به گران هیچ خردمند نخرد
هرگه که بیابد به از آن چیز به ارزان .
ناصرخسرو.
چون بخریدی مرا گران مشمر
دانی که بهر بهایی ارزانم .
مسعودسعد.
آب نایافته گران باشد
چون بیابند رایگان باشد.
سنائی .
|| انبوه . پر. بسیار. بیحد. فراوان :
بفرمود تا سخت برهر دری
به جنگ اندر آید گران لشکری .
فردوسی .
چو بشنید لهراسب با مهتران
پذیره شدش با سپاهی گران .
فردوسی .
ز پادشاهان کس را دل مصاف تو نیست
که هیبت تو بزرگ است و لشکر تو گران .
فرخی .
آز را دیده ٔ بینادل من بود مدام
کور کردی به عطاهای گران دیده ٔ آز.
فرخی .
مسعود با لشکری گران روی به ما نهاد. (تاریخ سیستان ). و به لشکری گران و سالاری آنجا ایستادانیدن حاجت نیاید. (تاریخ بیهقی ). یک اصفهبد را با لشکری گران ازصوب صین فرستاد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 45).
چون جرعه ها ز آبی گران باری بهش باش آن زمان
کز زیر خاک دوستان آواز عطشان آمدت .
خاقانی .
به غزو کافران لشکری گران می باید. (راحة الصدور راوندی ). میخهای زرین و سپاهی گران با آلتی تمام گرد خیمه بگشتند. (تذکرة الاولیاء عطار). گفته که مصلحت در آن است که با لشکری گران بمدد خلیفه رویم . (ذیل جامع التواریخ رشیدی ).
اگر آن گنج گران میطلبی رنج ببر
گل مپندار که بیزحمت خاری باشد.
اوحدی .
|| (اصطلاح موسیقی ) ضرب گران . ضرب سنگین و ثقیل :
چون سماع آمد ز اول تا کران
مطرب آغازید یک ضرب گران .
مولوی .
|| پرقوت . غلیظ. پرمایه : و شرابهای گران دادند. (تاریخ سیستان ). و به آخر شرابی چند پیوسته تر و گران تر بخورد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). هر امیری را از لشکر خود فرمود تا سرخیلی و مقدمی را به وثاق خود مهمان بردند و شرابهای گران دردادند. (راحةالصدور راوندی ). || مشکل . طاقت فرسا. دشوار :
هرکه نمی خواهد از نخست جهان را
دل ننهد کارهای صعب و گران را.
منوچهری .
خونشان همه بردارد یکباره و جانشان
و اندرفکند باز به زندان گرانشان .
منوچهری .
کارم بساز دانم بر تو سبک نشیند
جانم مسوز دانم بر من گران برآید.
خاقانی .
دل که بیمار گران است بکوشیم در آنک
روزن دیده به خوناب مگر بربندیم .
خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 522).
|| مجازاً شخص ناگوار و مکروه طبع که حضور و صحبت او بر مردم مکروه و گران باشد. (غیاث ) (فرهنگ رشیدی ) (آنندراج ). زشت و ناگوار. ناپسند :
گر راست بخواهید چو امروز فقیهان
بر خلق گرانند شما اهل ثنائید.
ناصرخسرو.
گرانی نظر کرد در کار او
حسد برد بر روز بازار او.
سعدی (بوستان ).
ور خوری می به خانه ٔ دگران
به حریفان مباش سرد و گران .
اوحدی .
گرانتر از پوستین در حزیران است و شومتر از روز شنبه بر کودکان . (منتخب لطائف عبید زاکانی چ برلن ص 174).
من و هم صحبتی اهل ریا دورم باد
از گرانان جهان رطل گران ما را بس .
حافظ.
سررشته ٔ میزان عدالت مده از دست
زنهار که با هرکه گران است گران باش .
صائب .
|| گوش خراش . ناهموار :
شکرند از سخن خوب و سبک شیعت را
به سخنهای گران ناصبیان راتبرند.
ناصرخسرو (دیوان ص 101).
|| ناگوار. دیرهضم . بطی الانهضام . ثقیل . || بطی ٔ، کند : و بدان مداراست که موازی اواند دیرتر و گرانتر نمی شود به اندازه ٔ دوری مدار. (التفهیم ). و اندر رجوع گران گردند. (التفهیم ). || چاق . سمین . وزین . پرگوشت :
یکی جنگ میداشتند آن زمان
گرفتند یک ماده گور گران .
فردوسی .
بس که در بحر طلب چون صبح شست افکنده ام
تا در آن شست سبک صید گران آورده ام .
خاقانی .
|| (اِ) دسته ٔ گندم و جو دروکرده را گویند که با خوشه باشد. (برهان ) (الفاظ الادویه ) :
یک گران از کشت زار خویشتن
بهتر از صد خرمن از مال کسان .
غضایری (از آنندراج ).
|| (ص ) کریه . بدبو : و اندر میان او تریست [ اندر میان شکوفه ٔ سقمونیا ] و بوی گران دارد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || ناخوش . نامطبوع . ناراحت کننده :
گفتم که دارویی است مرا آن هلاهل است
دیدنش بس گران و نهادنش بس زبون .
سوزنی .
از آنکه دیدن رویش به خواب و بیداری
همی بداند کآید گران و دشوارم .
سوزنی .
- خواب گران ؛ خواب سنگین و طولانی :
گوئی همه زین پیش به خواب اندر بودند
زآن خواب گران گشتند ایدون همه بیدار.
فرخی .
شه چو سر از خواب گران برگرفت
آن دو سه تن را ز میان برگرفت .
نظامی .
زین خلف جان پدر شاد است شاد
کاش کز خواب گران برخاستی .
خاقانی .
هست اگر آسایشی زیر فلک در غفلت است
وای بر آن کس کزین خواب گران برخاسته ست .
صائب .
آن را که هست خواب گران شب دراز نیست
بدبخت نیست چشم دل هرکه باز نیست .
وحید قزوینی .
- دل گران داشتن ؛ سرسنگین بودن . رنجیده خاطر شدن :
ای خواجه اگر نادره ای با تو بگوید
این بنده ، نباید به دل از بنده گران داشت
خواهد که نگوید به تو بر نادره ، لیکن
چون عطسه بود نادره کآن را نتوان داشت .
علی شطرنجی .
- دل گران کردن بر کسی ؛ دل گران داشتن . سرسنگین بودن : اگر بنده در چنین بابها چیزی گوید [ خواجه احمد حسن ] باشد که موافق رای خداوند نیفتد و دل بر من گران کند. (تاریخ بیهقی ). و دل سلطان با وی گران کرده بودند که خواجه ٔ بزرگ باوی بد بود. (تاریخ بیهقی ). امیرک بیهقی رسید و حالها بشرح بازنمود و دل سلطان با وی گران کرده بودند. (تاریخ بیهقی ).
- روی گران کردن و گرفتن و داشتن ؛ روی دژم کردن . روی عبوس کردن . روی درهم کشیدن :
چند از این تنگدلی ای صنم تنگ دهان
هر زمانی مکن ای روی نکو، روی گران .
فرخی .
سه بوسه زو بخریدم دلی بدو دادم
نداد بوسه و بر من گرفت روی گران .
فرخی .
روی ندارد گران از سپه و جز سپه
مال ندارد دریغ از حشم و جز حشم .
منوچهری .
شاعری تو مدار روی گران
شاعران روی را گران نکنند.
مسعودسعد.
- سرگران ؛ متکبر. خودپسند :
جفا مکن که بزرگان به خرده ای زرهی
چنین سبک ننشینند و سرگران ای دوست .
سعدی (بدایع).
- || سرسنگین :
فتنه باشد شاهدی شمعی به دست
سرگران از خواب و سرمست از شراب .
سعدی .
یکی سرگران وآن دگر نیم مست
اشارت کنان این و آن را به دست .
سعدی (بوستان ).
- سر گران داشتن ؛ بی التفات بودن : هرچه به حق فرودآید و خداوند با من سر گران ندارد بدهم . (تاریخ بیهقی ).
- سر گران داشتن و شدن و بودن (از خواب ) ؛ سنگین شدن به علت خواب :
ترک مه روی من از خواب گران دارد سر
دوش می داده ست از اول شب تابه سحر.
فرخی (دیوان چ عبدالرسولی ص 143).
چو دوری چند رفت از جام نوشین
گران شد هر سری از خواب دوشین .
نظامی .
سرها گران شود چو عنانش شود سبک
دلها سبک شودچو رکابش گران کند.
مسعودسعد.
- || سرسنگین . خواب آلود : پس شربت سوم [ از آب انگور مخمر ] بدو دادند بخورد و سرش گران شد و بخفت . (نوروزنامه ).
ای دریغا گر شبی در بر خرابت دیدمی
سرگران از خواب و سرمست از شرابت دیدمی .
سعدی (بدایع).
- سرگران کردن ؛ افاده فروختن . تکبر نمودن :
خداوند خرمن زیان میکند
که با خوشه چین سرگران میکند.
سعدی (بوستان ).
- سوگند گران ؛ قسم مغلظ. سوگند سخت :
بدیشان چنین گفت خسرو که من
پر از بیمم ازشاه و از انجمن
مگر پیش آذرگشسب ای سران
بیائید و سوگندهای گران
خورید و مرا یکسر ایمن کنید
که پیمان من زین سپس نشکنید.
فردوسی .
بخوردند سوگندهای گران
هر آن کس که بودند از ایران سران .
فردوسی .
بخوردند [ سپاه تورانی ] سوگندهای گران
که تا زنده ایم از کران تا کران
همه شاه را [ کیخسرو را ] چاکر و بنده ایم
همه دل به مهر وی آکنده ایم .
فردوسی .
آن ملوک .... که ایشان را قهر کرد [ اسکندر ] ... راست بدان مانست که در آن باب سوگند گران داشته است . (تاریخ بیهقی ). و خدای را عز و جل چرا فروخت به سوگندان گران که بخورد و در دل خیانت داشت . (تاریخ بیهقی ). نصر...سوگند سخت گران نسخت کرد... و ایشان را دستوری داد به شفاعت کردن . (تاریخ بیهقی ).
بخوردند سوگندهای گران
بجان آفرین داور داوران .
شمسی (یوسف و زلیخا).
بخوردند سوگندهای گران
که دارندم امروز همتای جان .
شمسی (یوسف و زلیخا).
بکلاه تو چرا خوردم سوگند گران
بر سر من که مرا از سر خود شرم گرفت .
سوزنی .
- فرسنگ گران ؛ فرسخ سنگین . فرسنگ طویل و سخت :
چو کاووس کی شد به مازندران
رهی دور و فرسنگهای گران .
فردوسی .
ز بزگوش تا شهر مازندران
رهی زشت و فرسنگهای گران .
فردوسی .
برفتم به تنها به مازندران
شب تار و فرسنگهای گران .
فردوسی .
- گران گشتن خواب ؛ سنگین شدن خواب :
آدمی پیر چو شدحرص جوان می گردد
خواب در وقت سحرگاه گران می گردد.
صائب .
رجوع به گران گردیدن شود.
ترکیب ها:
- بندگران . بوی گران . خواب گران . دل گران . رطل گران . رکاب گران . سپاه گران . سرگران . سلیح گران . سنگ گران . سوگند گران . عمود گران . گرز گران . لحن گران .
ترکیب وصفی مقلوب :
گرانبار. گران پایه . گرانجان . گران خواب . گران سر. گران سنگ . گران فروش . گران قیمت . گران گاز. گران گوش . گرانمایه . گران مقدار. رجوع به هر یک ازمدخلها در ردیف خود شود.
- امثال :
با گرانان به از گرانی نیست .
گران است ارزانش می کنم .
هیچ گرانی بی حکمت نیست وهیچ ارزانی بی علت .
فرهنگ عمید
دستۀ جو یا گندم دروکرده.
۱. [مقابلِ سبک] سنگین.
۲. [مقابلِ ارزان] پربها.
۳. [مجاز] ناپسند، ناگوار.
۴. [مجاز] عمیق، سنگین: آدمی پیر چو شد حرص جوان می گردد / خواب در وقت سحرگاه گران می گردد (صائب: ۸۶۷ ).
۵. [قدیمی، مجاز] مشکل، دشوار.
۶. [قدیمی، مجاز] سخت، شدید.
۷. [قدیمی، مجاز] فراوان، انبوه.
۸. (اسم، صفت ) [قدیمی، مجاز] آنکه معاشرت با او سبب رنجش می شود، گران جان.
۱. [مقابلِ سبک] سنگین.
۲. [مقابلِ ارزان] پربها.
۳. [مجاز] ناپسند، ناگوار.
۴. [مجاز] عمیق، سنگین: آدمی پیر چو شد حرص جوان می گردد / خواب در وقت سحرگاه گران می گردد (صائب: ۸۶۷ ).
۵. [قدیمی، مجاز] مشکل، دشوار.
۶. [قدیمی، مجاز] سخت، شدید.
۷. [قدیمی، مجاز] فراوان، انبوه.
۸. (اسم، صفت ) [قدیمی، مجاز] آنکه معاشرت با او سبب رنجش می شود، گران جان.
۱. [مقابلِ سبک] سنگین.
۲. [مقابلِ ارزان] پربها.
۳. [مجاز] ناپسند؛ ناگوار.
۴. [مجاز] عمیق؛ سنگین: ◻︎ آدمی پیر چو شد حرص جوان می‌گردد / خواب در وقت سحرگاه گران می‌گردد (صائب: ۸۶۷).
۵. [قدیمی، مجاز] مشکل؛ دشوار.
۶. [قدیمی، مجاز] سخت؛ شدید.
۷. [قدیمی، مجاز] فراوان؛ انبوه.
۸. (اسم، صفت) [قدیمی، مجاز] آنکه معاشرت با او سبب رنجش می‌شود؛ گران جان.
دستۀ جو یا گندم دروکرده.
دانشنامه عمومی
گران ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
گران (خاش)
گران (سرباز)
گران (فومن)
گران (خاش)
گران (سرباز)
گران (فومن)
wiki: ایران است.
فهرست روستاهای ایران
این روستا در دهستان کهنوک قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده است.
فهرست روستاهای ایران
این روستا در دهستان کهنوک قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده است.
wiki: بخش مرکزی شهرستان فومن در استان گیلان ایران است.
این روستا در دهستان لولمان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۷۰ نفر (۶۳خانوار) بوده است.
این روستا در دهستان لولمان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۷۰ نفر (۶۳خانوار) بوده است.
wiki: گران (فومن)
گویش اصفهانی
تکیه ای: gerun
طاری: gerun
طامه ای: gerun
طرقی: gorun
کشه ای: gorun
نطنزی: gerun
واژه نامه بختیاریکا
گز گِرُو
پیشنهاد کاربران
به معنی معروف. مانند: و در وی ( ناحیه پارس ) آتشکده های گران است. ( حدودالعلام ص 130 )
گران� ( محل سرودهای نیایش ) که در عربی به�عبادان� ( محل مؤمنین ) ترجمه شده است، نام شهر آبادان در زمان اشکانیان
منبع نقشه بطلمیوسی
منبع نقشه بطلمیوسی
ارزشمند
قیمتی
قیمتی
گران بودن : آبستن بودن ، در زبان آذری به زن آبستن آغریر آیاق ( کسی که پایش سنگین است ) گفته می شود.
گران بود واندر شکم بچه داشت
همی از گرانی ، به سختی گذاشت
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۵۲.
گران بود واندر شکم بچه داشت
همی از گرانی ، به سختی گذاشت
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۵۲.
⏳کلمه ی "گران " با تلفظ /gerAn/ دو معنی دارد . 1️⃣ یعنی
ثقیل، سنگین . که در این حالت ، متضادش "سبک"می شود .
2️⃣یعنی ارزشمند ، پر بها ، قیمتی . که در این حالت ، متضادش
"ارزان" که یعنی کم بها ، می شود . 🏆🎖●•●⌛
ثقیل، سنگین . که در این حالت ، متضادش "سبک"می شود .
2️⃣یعنی ارزشمند ، پر بها ، قیمتی . که در این حالت ، متضادش
"ارزان" که یعنی کم بها ، می شود . 🏆🎖●•●⌛
گران:کوه مانند
دکتر کزازی در مورد واژه ی " گران" می نویسد : ( ( گر gar یا گل gal در پهلوی نامی است دیگر کوه را . می انگارم که این واژه ی پهلوی در واژه ی پارسی "گران " به معنی دشوار و سخت و سنگین مانده است. " گِران " در پهلوی گَران garan بوده است، ساخته شده از گر ( =کوه ) /ان ( =پساوند ) .
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 240. )
دکتر کزازی در مورد واژه ی " گران" می نویسد : ( ( گر gar یا گل gal در پهلوی نامی است دیگر کوه را . می انگارم که این واژه ی پهلوی در واژه ی پارسی "گران " به معنی دشوار و سخت و سنگین مانده است. " گِران " در پهلوی گَران garan بوده است، ساخته شده از گر ( =کوه ) /ان ( =پساوند ) .
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 240. )
نام باستانی شهر کران در پس کرانه های شمالی خلیج فارس که تا اواخر قرن پنجم هجری همزمان با رونق بندر باستانی سیراف معمور وآباد بوده وبعنوان گذرگاه تاریخی این بندر به شمار می رفته است.
امروزه بخشی خرابه های این شهر در روستای سرگاه بخش اسیر شهرستان مهر استان فارس برجای مانده است که این آثار در زمره آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
امروزه بخشی خرابه های این شهر در روستای سرگاه بخش اسیر شهرستان مهر استان فارس برجای مانده است که این آثار در زمره آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کلمات دیگر: