گاوچشم

۱ - آنکه دارای چشمی گشاده بود فراخ چشم : گاو چشمی چو شیر آشفته شب نیاسوده روز ناخفته . ( نظامی ) ۲ - قسمی بابونه است که آنرا بابون. زرد گویند : زبس کش گاو چشم و پیل گوش است چمن چون کلب. فروش است . ( کلیله . مصحح مینوی ) توضیح عموم این گلها بنظر مردم شبیه به چشم آمده است و بنامهایی مثل چشم گاو و چشم گربه و چشم بز و چشم آهو و در عربی عین الثور و عین البقرو عین التیس خوانده اند و غالبا در باب جنس و نوع آنها اشتباه و همه را بیکدیگر خلط کرده اند . در کتاب الابنیه گوید بهار را عین البقر خوانند ... اسپرمست که اقحوان خوانندش ... و نیز بستان افروز جنسی است ازو . در قانون ابن سینا و کتاب الفلاحه و مفردات ابن البیطار بهار را با اقحوان زرد و عرار و بابونج اصفر یکی گفته اند با گلبرگهای زرد و گلهای لوله ای سرخ و در وسط ( شبیه به شب بو و همیشه بهار ) با برگهای پهن تر و ضخیمتر از برگهای بابونج و این وصف با نوعی از گل داودی نیز مطابق می آید

(چَ یا چِ ) (ص مر. ) ۱ - نوعی گل که گلبرگ هایش شبیه به چشم است . ۲ - فراخ چشم .

گاوچشم. [ چ َ / چ ِ ] ( ص مرکب ) فراخ چشم. ( برهان ) :
سیم ساقی شده گرازمی
گاوچشمی شده به گاودمی.گاوچشمی چو شیر آشفته
شب نیاسوده روز ناخفته. || ( اِ مرکب ) اقحوان. ( ذخیره خوارزمشاهی ). آذرگون. آذریون. ( صحاح الفرس ). نام گلی است که بیرونش سفید و درونش زرد میباشد و به عربی عین البقر و بهار و در مصر کرکاس و در موصل شجرةالکافور و به یونانی فربانیون گویند. طبیعت آن گرم و تر است و بابونه گاو واقحوان همان است. اگر آب آن را گرفته بر حوالی انثیین بمالند قوت مجامعت دهد و بوییدن آن سبات آورد و آن مرضی است مهلک. بعضی گویند نوعی از انگور کوهی است که به عربی عین البقر خوانند. ( جهانگیری ) ( برهان ) :
هم از خیری و گاو چشم و سرشک
بشسته رخ هر یک آب سرشک .شمال انگیخته هر سو خروشی
زده بر گاوچشمی پیل گوشی.ز بس کش گاوچشم پیلگوش است
چمن چون کلبه گوهرفروش است.غنچه با چشم گاوچشم به ناز
مرغ با گوش پیلگوش به راز.|| نام گلی است که آن را در شب بوی باشد و در روز نباشد و به عربی عرار گویند. ( برهان ).

۱. [مجاز] ویژگی کسی که چشمان درشت دارد، فراخ چشم.
۲. (اسم ) (زیست شناسی ) نوعی بابونه که گلبرگ های باریک دارد و شبیه چشم است، چشم گاو، چشم گاو میش، چشم بز، چشم آهو، چشم گربه.

{buphthalmic} [پزشکی] فرد مبتلا به گاوچشمی