مردم بلوچ

مردم بلوچ یکی از مردمان ایرانی تبار و بومی ساکن در ایران، پاکستان، افغانستان هستند که در کشورهای دیگر همچون ترکمنستان، عمان، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، وبرخی دیگر از کشورهای اروپایی، آمریکایی نیز مهاجرت کرده اند . مردم بلوچ به زبان بلوچی سخن می گویند، که یکی از زبان های شاخه شمال غربیزبان های ایرانی است. بیشتر مردم بلوچ، مسلمان اهل سنت هستند.
حکومت های ایرانشهر، بمپور، در دست اقوام بارکزایی ولاشاردر دست میرلاشاری، مبارکی و نیکشهر سعیدی، بلیده ای، فنوج و بنت و مسکوتان در دست شیرانی بوده است.
حکومت خاش سرحد تا هشتاد سال پیش یعنی دوره محمد حسن خان کرد به دست خوانین ملوک الطوایفی کرد میربلوچ زهی و سهراب زهی اداره می شد و پس از حمله ژنرال ریجنالد ادوارد هری دایر به مکران و تضعیف این سلسله عملاً این زمامداری پایان یافت
قبل از حکومت سید خان شیرانی در بمپور حکومت بمپور به دست «ملک ها» بوده است که وی داماد آخرین حاکم ملک بوده و پس از فوت وی متصرفاتش را به همراه تنها باجناقش مهراب خان بارکزیی تقسیم می نمایند و بمپور سهم شیرانی ها و پهره و ایرانشهر سهم بارکزایی ها می شود
حکومت بخش جنوب غربی بلوچستان ایران در دست خانهای سرباز بود که شامل قبیله های (بلیده ای - بارکزایی)و می باشند.
حکومت بخش شرق تنگه هرمز وغرب دریای مکران منطقه جاشک گیاوان زمین «سیریک» می باشد در دستان قوم میر و طاهرزیی درگیاوان بوده است. از سرداران بنامی که تا زمان دوره پهلوی حاکم این خطه از ایران بوده اند می توان به طاهرمحمد، پیردادطاهر، علی پیرداد، علی جلال، حسن یارمحمد سردار بزرگ شجاع و با غیرت گیاوان زمین که شجاعت آن زبان زد عام می باشد، دوست محمد کرمداد طاهرزیی می باشد. میر که اغلب در منطقه جاشک بودن حکام بزرگی مثل میرعبدالنبی، میر برکت، میرزا، میرکاووسی، میرحاجی وسرداران دلاوری مثل شاهوجگینی، حکومت میرها تا کلبا وفجیره که امروزه در کشور إمارات قرار دارن بوده است.
برخی منابع جمعیت مردم بلوچ را بیش از ۱۲ میلیون تن برآورد کرده اند؛ که به طور تخمینی ۷ میلیون تن در ایالت بلوچستان پاکستان و چندین هزار تن دیگر در بقیه مناطق پاکستانُ یک ونیم میلیون در ایران زیست دارند. چندصد هزار نفر در افغانستان(نزدیک مرز ایران)، چندین هزار تن در عمان،ودیگر کشورها زندگی می کنند.
سرزمین مردم بلوچ معروف به بلوچستان، قبلا مکران و در قدیم تر گدروزیا نامیده شده است.به طور جغرافیایی بلوچستان شامل بلوچستان شرقی و بلوچستان غربی است اما در دوره قاجار به علت نفوذ استعماری انگلیس طبق قرارداد گلداسمیت(گلداسمید) سرزمین بلوچستان عملاً تجزیه و در سال ۱۹۴۷ با تشکیل کشور پاکستان، بخش بلوچستان شرقی به عنوان بخشی از پاکستان به نام ایالت بلوچستان اطلاق گردید، اما بلوچستان غربی همچون گذشته در مرزبندی ایران باقی ماند.سرپرسی سایکس بلوچستان را شامل بخش جنوبی(مکران) و بخش شمالی(سرحد) میداند .امروزه بلوچستان ایران علاوه بر نظر جغرافیایی از نظر اجتماعی هم ،شامل دومنطقه اصلی شامل سرحد و مکران است. سرحد بخش شمالی منطقه از دامنه های تفتان تا مرز شمالی کرمان و ، مکران(Makkorran) شامل بخش مرکز و جنوبی منطقه تا دریای عمان است. مردم سرحد شامل مردمان ساکن شهر زاهدان، خاش و میرجاوه ومردم مکران در جنوب ومرکز بلوچستان شامل ایرانشهر، سراوان، سرباز و چابهار هستند که به زبان بلوچی اما با تفاوت اندک در لهجه سخن میگویند واداب رسوم مشترک دارند.
نخستین ظهور بلوچان در آثار تاریخی در کتاب حدودالعالم و نیز در مقدسی با نام بلوص است.∗ در شاهنامه ذکر این قوم همواره با کوچ، همراه است (کوچ وبلوچ) و هردو اینها با قوم گیلان ودیلم امده است. در کتاب های جغرافیائی از این قوم (همراه با طایفه کوچ - یا قفص) در حدود کرمان یاد می شود. پس از آن بر اثر عوامل تاریخی به کناره های دریای عمان (دریای مکران)رسیده و در همان جا اقامت کردند.در مورد قوم بلوچ بعضی از محققین معتقدند که آن ها یکی از شاخه نسل آریا هستند که متعلق به ایران می باشند سرهنگ دیمز در نوشته خود The Baloch Race بلوچها را آریایی می داند.در کتاب (ایتهنوگرافی آف افغانستان) دکتر بیلو لفظ بلوچ را از دو لفظ سانسکریتی «بل» و «اوچا» می داند که به گذشت وقت تبدیل به بلوچ شده است.آقای سرایچ رالنسن(rawlinson)در کتاب خود بنام «پادشاهی قدیم» در مورد بلوچ این نظر را دارد. «لفظ بلوچ از بالوس یا بلوص ایجاد شده که لقب پادشاه بابل بوده است