کلمه جو
صفحه اصلی

محمدرضا نیکفر

دانشنامه عمومی

محمدرضا نیکفر (۱۳۳۵ در اراک -)، فیلسوف سیاسی، روشن فکر چپ گرای سوسیالیستی و نظریه پرداز سکولاریسم، و سردبیر رادیو زمانه از فوریه ۲۰۱۲ تا هم اکنون است.
خشونت، حقوق بشر، جامعه مدنی. تهران: طرح نو، ‏‫‏۱۳۷۸. شابک ‎‭۹۶۴-۵۶۲۵-۶۴-۵
ایدئولوژی ایرانی (بخش های عمدهٔ این کتاب در وبسایت «رادیو زمانه» منتشر شده است)
نیکفر با هرگونه ایدئولوژیِ هویت مدار اعم از دین یا ناسیونالیسم مخالف است و یکی از برجسته ترین متفکران ناسیونالیسم ستیز در ایران معاصر است و به همین دلیل از یک سو مدافع حقوق اقلیت ها است و از طرفی دیگر جدایی خواهی را به نقد می کشد و با راه های ناسیونالیستی از قبیل جدایی خواهی برای دست یابی به حقوق اقلیت مخالفت می کند. نیکفر یک خداناباور است و از منتقدان اسلام محسوب می شود. او دین اسلام را دین تبعیض های دینی و جنسی می داند و فمینیسم و برابرحقوقی جنسی را به عنوان بخشی از سکولاریسم در ایران می شناسد. تبیین او از سکولاریسم در ایران بسیار مورد توجه (و انتقادِ روشن فکران دینی) قرار گرفته. او سکولاریسم را دوره ای می نامد که افراد خودشان هر دینی که دوست دارند را مطابق با میل خود طراحی می کنند. نیکفر از منتقدان روشن فکری دینی است و پروژهٔ اصلاح دینی در اسلام را ممتنع و ناشدنی می داند و در این باره گفته است که «شریعت اسلام فراموش شدنی است، نه اصلاح شدنی». نیکفر تنهاترین تئوریسینِ سکولاریسم ایرانی است که به بحران هویت ایرانی و انتگراسیون به عنوان یک عارضهٔ ناخواستهٔ سکولارسازیِ جامعه ایرانی که اگر به درستی و بر بنیاد تئوری های عدالت حل نشود، یک پارچگی سرزمینی ایران را تهدید می کند، توجه نشان داده است.
محمدرضا نیکفر، فیلسوف، متفکر و نماینده روشنفکری چپ ایران، متولد ۱۳۳۵ در اراک، مرکز استان مرکزی است. او در دانشگاه پلی تکنیک تهران در رشته مهندسی شیمی تحصیل کرده، و در آلمان به تحصیل در رشته های فلسفه، علوم سیاسی و مطالعات خاورمیانه پرداخته است. محمدرضا نیکفر دکترای خود را از دانشگاه کلن در رشتهٔ فلسفه با رساله ای در مورد افکار مارتین هایدگر گرفته است.
از محمدرضا نیکفر چندین کتاب و مقالات متعددی در نشریات «نگاه نو»، «کیان»، «آفتاب»، «مدرسه» و سایت های «نیلگون»، «زمانه» و «بی بی سی» به چاپ رسیده است.نشریهٔ فرهنگی «نگاه نو» (تهران) در سال ۱۳۸۶ محمدرضا نیکفر را به عنوان بهترین نویسندهٔ سال این مجله برگزید.

نقل قول ها

محمدرضا نیکفر (۱۳۳۵-) محقق و مدرس در زمینه فلسفه سیاسی، و از ناقدان جریان روشنفکری دینی، مقیم آلمان است.
• «شریعت اسلام فراموش شدنی است، نه اصلاح شدنی.»• «در دوران سکولار اعتقاد دینی از میان نمی رود، اما به یک انتخاب تبدیل می شود، به گزینه ای در میان مجموعه ای از گزینه های دیگر.»• «جمهوری اسلامی خودستاترین حکومتی است که تا کنون در زادبوم ما برپا شده است. هیچ حکومتی خود را با خدا به گونه ای در یک مقام قرار نداده که سجده در مقابل خدا سجده در برابر حکومت شود و برعکس.»• «یک چیز را فراموش نکنیم: از جمله ی ظاهرا ساده و بی آزار «آبجی خودتو بپوشون!» در یک فیلم سینمایی تا برقراری آپارتاید جنسی و همچنین شکنجه و تجاوز و قتل در «کهریزک»ها راه درازی نیست.»• «دین فروشی سر تا پاى جامعه را در بر گرفته... بعد از انقلاب اسلامى دین را تبدیل به یک امتیاز کردند و این امتیاز شروع شد به خرید و فروش، و این خرید و فروش ابعاد وحشتناکى پیدا کرد و همه شروع کردند به نقش بازى کردن.»• «فلسفه نه تنها پیروی نیست، بلکه سرپیچی است. زیرا شکِ مداوم است، پرسیدنِ مداوم است. از این نظر فرقی ماهوی است میان نوشته ی فلسفی و نوشته ی دینی. عبارتِ «الف صحیح است، چون برگرفته از متنی مقدس است» سِنخْ نمای نگرشِ دینی است. در فلسفه هیچ حقیقتی با گفتنِ عبارتی نظیرِ «کانت گفته است که ...» ثابت نمی شود، مگر این که بحث بر سرِ خودِ کانت باشد، و بحث بر سرِ خودِ کانت و اندیشه های او بحثی است در تاریخِ فلسفه، و نه فلسفه در معنای ویژه ی آن.»• «کتاب های دینی را نمی خوانند، تلاوت می کنند. اگر آنها را با همان دید و دقتی می خواندند که کتاب های راهنمای راه اندازی چرخ گوشت یا دستگاه دی وی دی را، اینقدر پر فروش نبودند.»• «در گذشته امر وجدانی، امر ایمانی بوده است. وجدان، «خود» نبوده است. وجدان «بی خودی» بوده است. «خود» مفهومی جدید است. انسان مدرن است که شهامت دارد بگوید: خودم!»• «دین نخبه گرا نیست، نه تنها نیست بلکه نخبگان را دشمن می دارد، خاصه نخبگان فکری را. حوزه دینی به عوام نظر دارد. صلابت دین نه در تعلیمات آن است نه در منفی گرایی زعمای آن، بلکه در آن است که می تواند انرژی منفی خود را به عوام تزریق کند.»• «نقل است که عیسی مسیح گفته: من از این جهان نیستم. این سخنن بیشتر شامل حال روشنگران منتقد دین می شود تا خود مردان دین. روشنگران منتقد دین معمولاً توجه شان به محتوی متون مقدس و باورهای دینی و مناسک دینی است. ولی چیزی که در دنیای واقعی اهمیتی ندارد محتوای این گونه چیزهاست. مردان دین به این دنیا تعلق دارند و می دانند که عقل انسان ها به چشمشان است، ایمانشان نیز.»


کلمات دیگر: