میرزا مهدی خان شقاقی

میرزا مهدی خان شقاقی (۱۲۲۳–۱۲۹۹) ملقب به ممتحن الدوله اولین مهندس معمار (آرشیتکت) ایران است.
بهارستان (مجلس شورای ملی)
اولین مهندس (آرشیتکت) معمار ایران
زندگی نامهٔ میرزا مهدی خان ممتحن الدولهٔ شقاقی. به کوشش حسینقلی خان شقاقی. تهران، مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۳
وی در سال ۱۲۶۳ ه‍.ق (۱۲۲۳ ه‍.خ / ۱۸۴۳ م) در تهران، محله سنگلج که مرکز سلطنت آن زمان تهران بود متولد شد. پدر وی میرزا قلی خان شقاقی معروف به تاریخ نویس گرمرودی (میانه) که چندین کتاب تاریخی از خود به جای گذاشته است، از کارمندان وزارت خارجه و دوستان میرزا سعیدخان مؤتمن الملک وزیر امور خارجه عهد ناصری بود.
مهدی خان شقاقی پس از چند سال تحصیل در مکتب سرخانه و در مدرسهٔ دارالفنون جدیدالتأسیس در سال ۱۲۷۶ ه‍.ق (۱۲۳۶ ه‍.خ / ۱۸۵۷ م) بر اثر یک سلسله اتفاقات خانوادگی به دستور شخص «ناصرالدین شاه» با اولین هیئت محصلین به پاریس اعزام شد و پس از اتمام تحصیلات متوسطه و اخذ گواهی نامهٔ مهندسی معماری در مدرسهٔ عالی «اِکُل نُرمال سوپریور دو پاری» و دانشکدهٔ معماری (آرشیتکتور) پاریس در سال ۱۲۴۳ ه‍.خ (۱۸۶۴ م) به ایران بازگشت.
ممتحن الدوله پس از بازگشت به ایران به عضویت در وزارت خارجه در امده و تا مقام معاونت و مشاورت وزیر خارجه ترقی کرد.