یقظه

یَقظَه
(در لغت به معنای بیداری) اصطلاحی عرفانی. اوّلین منزل از منازل طریق الی الله، و سرآغاز سلوکِ سالکان. عارفان یقظه را حالتی تنبّه گونه می دانند که براثر وعظ الهی بر دل مؤمن غلبه می کند و او را به توبه وامی دارد تا واردِ گروهِ سالکان طریق حق شود. یقظه را لطفی الهی و شدّت و دوامِ آن را از عواملِ سرنوشت ساز در طیِّ منازل سلوک به شمار می آورند.

[ویکی اهل البیت] «یقظه» به معنای بیداری و توجّه است و در مقابل غفلت و بی توجهی قرار دارد.
درباره معنای لغوی این کلمه می خوانیم که یقظه عبارت است از: اَلاِْنْتِباهُ وَالتَوَجُّهُ اَعَمُّ مِنْ اَنْ یَکُونَ بِزَوالِ الْمَوْتِ وَالنَّوْمِ کُلاًّ اَوْ فِی الْجُمْلَةِ؛ بیداری و توجه اعم از این است که مرگ و خواب در کار نباشد یا به طور کلی و یا صورت اجمالی...
لفظ «یقظه» در قرآن بکار نرفته است. همچنین لفظی را در قرآن نمی توان یافت که به طور کامل مفهوم مورد نظر ما در مقابل غفلت را برساند؛ ولی شاید بتوان گفت: جامع تر از همه الفاظی که چنین محتوایی دارند، همان واژه «ذکر» است.
کلمه «ذکر» گاهی در مقابل نسیان واقع می شود که در این صورت به معنی فراموش نکردن و ادامه توجه و گاهی نیز به معنی یادآوری است؛ یعنی توجهی که پس از نسیان و فراموشی بر انسان عارض می شود.
مادّه «ذکر» در صورت ها و شکل های مختلف، بیش از 292 بار در قرآن بکار رفته است که نشان از اهمیت یادآوری و توجه و تنبّه دارد.
این آیات انسان را به خداوند متوجه می سازد: «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُواْلِی وَلاَ تَکْفُرُونِ»؛ مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و سپاسگزار من باشید و به من کفر نورزید.
و دستور می دهند که زیاد به یاد خدا باشید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را یاد کنید، یادی بسیار.