همام

همام . [ هَُ ] (اِخ ) تبریزی . خواجه همام الدین بن علایی تبریزی ، از شعرا و سخنگویان نامبردار آذربایجان است و در فنون نظم به خصوص در غزلسرایی سبک سعدی را به خوبی تتبع کرده است . خود نیز لطافت سخن خود را دریافته و گفته است :
همام را سخن دلفریب و شیرین است
ولی چه سود که بیچاره نیست شیرازی .
دیوان غزلیات همام در حدود دوهزار بیت دارد. نیز منظومه ای بنام صحبت نامه از او مانده است که به نام شرف الدین هارون پسر شمس الدین محمد صاحبدیوان جوینی ساخته شده است . این غزل معروف از اوست :
دانی چگونه باشد از عاشقان جدایی
چون دیده ای که ماند خالی ز روشنایی
سهل است عاشقان را از جان خود بریدن
لیکن ز روی جانان مشکل بود جدایی
در دوستی نیاید هرگز خلل ز دوری
گر در میان یاران مهری بودخدایی
هر زر که خالص آید بر یک عیار باشد
صد بار اگر در آتش آن را بیازمایی .

(ازتاریخ ادبیات تألیف رضازاده ٔ شفق ص 311 به بعد).

وفات او را به سال 714 هَ . ق . ضبط کرده اند. این دو غزل از او نقل میشود:
اینان که آرزوی دل و نور دیده اند
تَنْشان مگر ز روح لطیف آفریده اند
در جسمشان که جان خجل است از لطافتش
جانی دگر ز نور الهی دمیده اند
از چشم مست و روی و لب باده رنگشان
جانها به ذوق ، ساغر می درکشیده اند
آب حیات بودو نبات و شکر به هم
آن شیر مادران که به طفلی مکیده اند
مرغان سدره بهر تماشای این گروه
از آسمان به منزل دنیا پریده اند
در حیرتم از این همه گلهای دلفریب
تا در کدام آب و زمین پروریده اند.

#

این خاک توده منزل دیوان رهزن است
بگذر ز منزلی که در او جای دشمن است
مغرور عشوه های جهانی و بی خبر
کاین غول را چه خون عزیزان به گردن است
تا کی کنی عمارت این دامگاه دیو
کآخر تو را به عالم علوی نشیمن است
سیمرغ جان کجا کند از گلخن آشیان
کاو را هوای تربت آن سبز گلشن است
از منجنیق دهر شود عاقبت خراب
بنیاد این وجود گر از سنگ و آهن است
در زیر ران حکم تو گر ابلق زمان
رهوار میرود، مشو ایمن که توسن است .

(از گنج سخن تألیف صفا ج 2 ص 174 به بعد).

همام . [ هَُ ] (ع ص ،اِ) پیه که از کوهان گداخته شود. || آب برف روان شده . || مرد و پادشاه بزرگ همت . || مهتر دلیر جوانمرد، خاص است به مردان . ج ، هِمام . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد). مهتر. سر. سرور. سید. رئیس . بزرگ . (یادداشتهای مؤلف ) :
هم موفق شهریاری ، هم مظفر پادشاه
هم مؤیدرای میری هم همایون فر همام .

فرخی .

بلند نام همام از بلند نام گهر
بزرگوار امیر از بزرگوار تبار.

فرخی .

بجوی امام همامی ز اهل بیت رسول
که خویشتنْت چنویی همام باید کرد.

ناصرخسرو.

مرا دانی از وی که کرده ست ایمن ؟
حکیمی ، کریمی ، امامی ، همامی .

ناصرخسرو.

تشبیه کرد چشم تو با چشم خود رسول
یعنی که از من است و به من ماند این همام .

سوزنی .

ای هزاران شاعر پخته سخن را همت آنک
مدح آرایند بر نام تو ممدوح همام .

سوزنی .

تا کارهای من شود از اهتمام تو
روشن چو رای پاک تو فرزانه و همام .

سوزنی .

آرزوی جان ملک ، عدل و همم بود
از ملک عادل همام برآمد.

خاقانی .

گر زهر جانگزای فراقش دلم بسوخت
پازهر خواهم از همم سید همام .

خاقانی .

عادل همام دولت و دین مرزبان ملک
کز عدل ، او مبشر عهد و زمان ماست .

خاقانی .

چون ز گرمابه بیامد آن غلام
سوی خویشش خواند آن شاه همام .

مولوی .

گفت اگر از مکر ناید در کلام
حیله را دانسته باشد آن همام .

مولوی .

گفت تا گوشش نباشد ای همام
گوش را بگذارو کوته کن کلام .

مولوی .

|| شیر بیشه . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد).

دارای مقام

لغت همام ���همای یا همام واژه ایی از بیخ و بن پارسی است. . . . شک ندارم عرب به ریش واژ ه شناسان پارسی قاه قاه میخندد. . . .
واژه همام����آهنجیده شده از هما ( هو یاما ) هام ( همه . . . . مانند پرهام که برکشیده شده از پیر همه یا هام . . . . در چم پیر همگان . . . . مراد همگان )
پس رویهمرفته هما هام=همام . . . . . . در چم بزرگ همه . . . . مایه فر . . . . . مایه بزرگی همگان
خوشحال میشوم دوستان به چالش بکشند. . . . در نظر داشته باشید ما در استوره هایمان ( اسطوره ) پرنده ایی جادویی به نام ���هما ���داریم.
بدرود خرد پیشه راهتان . . . و فره تارکتان
کوروش هو واژه پژوهان نوین