کوه قاف

قاف نام کوهی است افسانه ای و بلند که گویند گرداگرد زمین را پوشانده و خورشید از پشت آن طلوع می کند. در افسانه ها آمده است که خورشید شب ها را در چاهی پشت کوه قاف می گذراند. کوه قاف مکان چشمه آب حیات نیز ذکر شده و در ادبیات کنایه از دورترین نقطه جهان است.
کوهی است که هوشنگ پیشدادی بر فراز آن صدهزار اسب و ده هزار گوسفند برای ایزد آبان قربانی کرد؛ و کوهی است که گرداگرد قلهٔ آن، ماه و خورشید و ستارگان دور می زنند. در آثار مذهبی نیز، کوهی است مذهبی و موضوع اساطیر کهن و گوناگون.
بنابر «بند هشن» روییدن آن هشتصد سال طول کشید و کوه های دیگر جهان، همه در مدت ۱۸ سال از این کوه روییدند.
در فرهنگ ها آمده است: «قاف» نام کوهی است که گرداگرد عالم است و گفته اند که از زمرد است و پانصد فرسنگ بالا دارد و بیشتر آن در میان آب است و هر صباح چون آفتاب بر آن افتد، شعاع آن سبز نماید و چون منعکس گردد، کبود شود. (آنندراج)
کوهی است از زبرجد که بر گرد زمین است و پانصد فرسنگ بالای اوست. گرد بر گرد آب دارد و چون آفتاب برتابد، شعاع سبز آن بر آب آید و منعکس شود و آسمان از آن لاجوردی نماید و اگر نه آسمان به غایت سپید است. (کشف)
در کتب جغرافیای قدیم آمده است: کوه قاف، گرداگرد زمین کشیده شده است و مفسرین آن را کوهی می دانند محیط بر زمین و گویند از زبرجد سبز است و سبزی آسمان از رنگ اوست و اصل و اساس همهٔ کوه های زمین است و بعضی گفته اند فاصلهٔ این کوه تا آسمان به مقدار قامت آدمی است و…
«قاف» در اساطیر به البرز اشاره دارد
پیشینیان کوه قاف را میخ زمین می دانستند. جنس آن را از زمرد سبز نوشته اند و به باور آن ها کبودی آسمان همان روشنایی زمردین است که از این کوه بازمی تابد وگرنه آسمان در اصل از عاج سپیدتر است. در کوه قاف هیچ آدمی زندگی نمی کند. در کوهپایه آن دو شهر قرار دارد، یکی در شرق آن به نام جابلقا و دیگری در غرب آن به نام جابلسا.فاصله کوه قاف تا آسمان به اندازه قد یک انسان است.
پژوهشگران نام و جایگاه کوه های قفقاز را الهام بخش پدید آمدن این افسانه دانسته اند (نام قفقاز در پهلوی "kapkuh"آمده و می تواند با "قاف"نیز ارتباط داشته باشد).در کتاب های جغرافیای اسلامی، کوه قاف را همان کوه البرز می دانند. البرز کوه در آثار زرتشتی در حقیقت، کوهی است مذهبی و معنوی: ایزد مینوی مهر، پیش از طلوع خورشیدِ جاویدان، از بالای این کوه برآید و سراسر سرزمین آریاییان را روشن نماید و کوهی است بس بلند و درخشان که بر فراز آن نه شب است و نه تاریکی، نه باد سردِ زننده و نه بادِ گرم مهلک و نه بیماری و آلودگی و منزلگاه ایزد مهر است.
صوفیان قاف را سرزمین دل و سرمنزل سیمرغ جان و حق دانسته اند.