بیهده . [ هَُ دَ
/ دِ ] (ص مرکب ) مخفف بیهوده . باطل باشد و ناحق . ضد هده . (لغتنامه ٔ اسدی ). ناحق . باطل . یافه . خله . هزل . لاطائل . ترهه . بی سبب و جهت و علت . (برهان )
: نه همی بیهده دارند مر او را همه دوست
نکند مهر کس اندر دل کس خیره اثر.
فرخی .
از همه خلق دل من سوی او دارد میل
بیهده نیست پس آن کبر که اندر سر اوست .
فرخی .
گوییم کعبه ز بالای سرت کرد طواف
این چنین بیهده پندار مپندار مراد.
خاقانی .
سکندر بدو گفت چندین ملاف
مران بیهده پیش مردان گزاف .
نظامی .
دماغ بیهده پخت و خیال باطل بست .
سعدی .
-
بربیهده ؛ برباطل
: جهان را نه بر بیهده کرده اند
ترانز پی بازی آورده اند.
اسدی .
-
سخن بیهده ؛سخن لغو. سخن باطل
: این ایفده سری چه بکار آید ای فتی
در باب دانش این سخن بیهده مگوی .
رودکی .
سخن بیهده و کار خطا زیشان زاد
سخن بیهده و کار خطا را پدرند.
ناصرخسرو.
این چنین بیهده ها نیزمگو با من
که مرا از سخن بیهده عار آید.
ناصرخسرو.
سخن بیهده ز افراط است
هر که دارد خمی نه سقراطاست .
سنایی .
-
کار بیهده ؛ عمل لغو
: نگه کن که زین بیهده کارکرد
چو آرد به پیشت به روز نبرد.
فردوسی .
|| بی نفع. (برهان ). بهرزه . بی حاصل . بی ثمر. بی نتیجه . بی سود. بی فایده . بلاجدوی
: آنجا که پتک باید خایسک بیهده ست
گوزست خواجه ، سنگین مغز آهنین سفال .
منجیک .
مهر جویی ز من و بی مهری
هده جویی ز من و بیهده ای .
رودکی .
بر کمرگاه تو از کستی جور است بتا
چه کشی بیهده کستی و چه بندی کمرا.
خسروانی .
بگاه جوانی و کندآوری
یکی بیهده ساختم داوری .
فردوسی .
مرا بیهده خواندن پیش خویش
نه رسم کیان باشد و راه کیش .
فردوسی .
بدشمن دهی هر زمان جای خویش
نگویی بکس بیهده رای خویش .
فردوسی .
بر من بیهده تر زان بجهان کس نبود
که خداوند مرا جوید همتا و قرین .
فرخی .
زان در مثل گذشت که شطرنجیان زنند
شاهان بیهده چو کلیدان بی کده .
عسجدی .
بر در میر تو ای بیهده بستی طمعی
از طمع صعبتر آن را که نه قیدست و نه بند.
ناصرخسرو.
بجوی آن راز را اندر تن خویش
نگر تا بیهده هر سونتازی .
ناصرخسرو.
بنگر که کجا میروی و بیهده منگر
سوی خدم و بنده و آزاد و موالی .
ناصرخسرو.
چون مردم خفته شده در بیهده مشغول
بینند خیالاتی در بیهده هموار.
مسعودسعد.
خیره شادی چرا کنی ز وجود
بیهده غم چرا خوری ز عدم .
مسعودسعد.
زاغ از شغب بیهده بربندد منقار
چون فاخته بگشاده به تسبیح زبان را.
سنایی .
تو بصل نیز هم نمیدانی
بیهده ریش چند جنبانی .
سنایی .
وزین بیهده داوری ساختن
زمانی برآسودی از تاختن .
نظامی .
برنج بیهده ای دوست گنج نتوان برد
که بخت راست فضیلت نه زور بازو را.
سعدی .
خود را خوش آواز پنداشتی و فریاد بیهده برداشتی . (سعدی ). رجوع به بیهوده شود.
