کلمه جو
صفحه اصلی

زبان گیلکی

دانشنامه عمومی

زبان گیلکی از گروه زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است که زبان مادری اکثر مردم استان گیلان و جوامع کوچکتری در استانهای مجاور، از جمله استانهای مازندران، استان قزوین و نیز در استان تهران است.گیلکی از شرق با گویشوران مازندرانی و از غرب با گویشوران تالشی و از جنوب با گویشوران تاتی همجوار است و در درون محدوده خود دارای گونه هایی است.
هندوایرانی
ایرانی
ایرانی غربی
شمال غربی
زبان های کاسپین
گیلکی
زبان گیلکی از گروه زبان های شمال غربی ایرانی و در مجموع زبان های حاشیه خزر است. علاوه بر گیلکی این خانواده شامل زبانهای تالشی، مازندرانی و تاتی می باشند. از دیدگاه تاریخی این زبانها به زبان پارتی (اشکانی) وابستگی دارند. گیلکی با دیگر زبان های ایرانی شمال غربی نزدیکی دارد. مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده گویش های کناره دریای خزر که زبان تالشی باشد تکلم می کنند. گیلکی نزدیکی زیادی با زبان مازندرانی داشته و گویشوران این دو زبان تا حد نسبتاً زیادی می توانند سخنان هم دیگر را بفهمند. گیلکی تنها در ایران رواج دارد و شبکه استانی گیلان بخشی از برنامه های تلویزیونی خود را به این زبان اجرا می کند. گیلکی به عنوان زبان رسمی جلسات شورای شهرستان رشت تعیین شده است.باید توجه کرد که نه تنها بین گیلکی و مازندرانی تفاوت های زیادی وجود دارد بلکه هر یک از این دو گونه زبانی دارای لهجه های فراوانند.
زبان گیلکی مشتمل بر سه گویش اصلی است، بیه پس، بیه پیش و گالشی که در کوهستان های جنوب گیلان و غرب مازندران رایج است. بیه پس و بیه پیش توسط رودخانه سپیدرود از هم جدا می گردند.با اینکه گیلکی دارای سه گویش اصلی است اما لهجه هر شهر گیلان تفاوت ناچیزی با بقیه شهرها دارد. برای زبان گیلکی هشت لهجه یا زیرگویش تعیین شده است که عبارتند از: رشتی، رودباری، صومعه سرایی، لاهیجانی، لنگرودی، رودسری، بندرانزلی و فومنی(در فومن و شفت). لهجه شرقی زبان گیلکی نیز در رامسر و تنکابن رایج است که با زبان مازندرانی آمیخته شده، اما با این حال گویشی از زبان گیلکی محسوب می گردد.
گیلکی از گروه زبان های شمال غربی ایرانی است. گروه زبان های حاشیه خزر در خانواده زبانهای ایرانی شامل زبانهای تالشی، مازندرانی، گیلکی و تاتی می باشند. در خانواده زبانهای غربی ایرانی زبانهای دیگری مانند کردی و زبان بلوچی و زبانهای مرکزی (راجی و گلپایگانی و زبان های ایران مرکزی و زبان زردشتیان یزد) و همچنین زبان سیوندی می باشند.


کلمات دیگر: