تکواژ

کوچک ترین یکای (واحد) زبان که دارای نقش دستوری و معنایی مستقل می باشد تکواژ یا علامت نام دارد. هجاها و طول آن ها نمی توانند برای بازشناختن تکواژها ابزار سودمندی باشند. معیار و سنجهٔ بنیادین این است که تکواژ را نمی توان به یکاهای دستوری کوچک تر بخش کرد.
تکواژ آزاد دستوری: تکواژهایی را گویند که معنی مستقلی ندارند؛ اما در ساخت دستوری جمله به صورت مستقل به کار می روند.این تکواژها عبارتند از:
تکواژها از به هم پیوستن واج ها تشکیل می شوند و تکواژها را نمی توان به واحدهای دستوری کوچک تر بخش کرد. تکواژها را به دو دسته بخش می کنند: تکواژ آزاد و تکواژ وابسته
در دانش زبان شناسی تکواژها را معمولاً میان دو ابرو قرار می دهند. مانند: {کن}، {من}
شمار تکواژهای یک زبان خیلی بیشتر از شمار واج های آن است.

تَکْواژ
در اصطلاح دستور زبان، کوچک ترین واحد معنادار زبان که از تجزیۀ واژه ها مشخص می شود. تکواژ از همنشینی واج ها حاصل می شود. بعضی از تکواژها واژه هم هستند. مثال: جملۀ «آن ها را نمی شناسیم» از هفت تکواژ به وجود آمده است که عبارت است از «آن، ها، را، ن، می، شناس، یم»، تکواژها به چهار نوع تقسیم می شوند: ۱. تکواژ قاموسی (آزاد)، که به تنهایی و مستقل به کار می رود و معنا دارد. مثلِ سوز، کتاب، استقلال؛ ۲. تکواژ دستوری (وابسته)، که به تنهایی به کار می رود و معنا دارد، امّا نقش یا رابطۀ دستوری خاصّی را نشان می دهد. مثلِ حرف اضافه، حرف ربط، ضمیرها؛ ۳. تکواژ اشتقاقی، که به عنوان پیشوند و پسوند و میانوند همراه با پایۀ کلماتِ مشتق می آید. مثلِ «ـِ ش، مند، بی، تا» در کلمات دانش، کارمند، بی وفا، سرتاسر؛ ۴. تکواژ صرفی، که معنای مستقل ندارد و همراه پایه می آید، امّا معنی واژۀ پایه را تغییر نمی دهد. مثلِ: نشانه های جمع، نشانه صفت تفضیلی و عالی، نشانۀ نکره، پیشوندهای فعلی، ضمیرهای متصل، و شناسه ها.