کلمه جو
صفحه اصلی

ناصرالدین قباچه

دانشنامه عمومی

ناصرالدین قباچه ابتدا والی غوری سند تاریخی و سپس سلطان مملوک آن ناحیه در قرن هفتم هجری بود. در دوران فرمانروایی او، شماری از مردم و دانشمندان مناطقی که از یورش مغولان آسیب دیده بودند، به او پناه آوردند و از توجه او بهره مند گشتند. در سال ۶۲۵ ه‍.ق سلطان شمس الدین ایلتمش (التتمش) - از دیگر سلاطین مملوک دهلی - به سند لشکرکشی نمود و سلطان ناصر الدین قباچه را در بهکرشکست داد. قباچه خود را در رودخانهٔ سند انداخت و درگذشت. قباچه در جمع حدود ۲۲ سال بر مولتان و سند حکم راند.
سلطنت مملوک (دهلی)
سلسله غوریان
سند تاریخی، با استان فعلی سند پاکستان متفاوت است که در دورهٔ انگلیسیها از استان بمبئی جدا شده بود. منظور از سند تاریخی، قسمتی از شبه قاره هند است در قرن اول هجری توسط محمد بن قاسم، فرمانده عرب شیراز، از دست راجه داهر بن چچ بن سیلایچ، گرفته شد و به دست امویان افتاد. استانهای امروزی سند و پنجاب و بلوچستان پاکستان و استان شمال غربی اصلاً وجود نداشتند و سرتاسر این سرزمین یکپارچه بود و دره سند نامیده می شد. این ناحیه تا باب الاسلام در شمال هند ادامه داشت که از اینجا سند پایان می یافت و هند آغاز می شد. مورخان پیش از دوره تیموری مُلتان را از، توابع لاهور می پنداشتند و جزو استان واحد سند و پنجاب یعنی صوبهٔ ملتان و دیپالپور و لاهور می نامیدند. همین طور در آن دوره کلمه پنجاب همان معنی را داشت که امروز پنجند (پنج تا رودخانه) دارد و استانهای پنجاب پاکستان و هندوستان اصلاً وجود نداشتند.
نخستین باری که با نام قباچه برخورد می کنیم، مربوط به آخرین سال حکومت معزالدین محمدبن سام غوری (۵۹۹–۶۰۲) است. در این سال، ۶۰۲ هجری، معزالدین بخاطر کاردانی و لیاقت قباچه، شهر اوچ (اوچه/ اچه) را در سند، به اقطاع، به وی داد. شهر اوچ امروزه جزو بهاولپورِ پاکستان است.
پس از معزالدین غوری، قباچه همچنان مورد اعتماد و توجه قطب الدین ایبک بودو قطب الدین دختر خود را به همسری او درآورد. بعد از مرگ ایبک (۶۰۷)، هنگام فرمانروایی پسرش، آرام شاه، قباچه عازم سند شد و با غلبه بر سلسله محلی سومره/ سومرگان و تسخیر مناطق و شهرهایی چون مولتان، بهکر، دیبل (به انگلیسی: Debal)، لاهور، قسمت اعظم پنجاب و پاره ای از نواحی کنار دریای عرب، دولت بزرگی تشکیل داد. قلمرو بزرگی برای خود فراهم ساخت. قباچه پس از گسترش قلمرو، خطبه و سکه به نام خویش کرد و بدین ترتیب حکومتی مستقل تشکیل داد. به همین دلیل، وی را جزو شاهان سند به شمار آورده اند. در ۶۱۴ق/۱۲۱۷م التتمش ناصرالدین قباچه را از لاهور بیرون راند و سراسر پنجاب شمالی را گرفت.


کلمات دیگر: