نیساری

نیساریان یا نیساری سپاهی، لشکری، سرباز داوطلب. درقدیم سپاهیان و لشکریان را نیساری می گفتند. یکی از طبقات چهارگانهٔ ایران بوده که کاتوزیان، نیساریان، نسودی و هوتوخوشی باشند. گویند جمشید طوایف را بر چهار قسم کرد اول را کاتوزی نامید و گفت که در کوه ها و غارها مکان کنند و به عبادت خدا و کسب علوم مشغول باشند. دوم را نیساری خواند و گفت سپاهیگری بیاموزند و سوم را نسودی نام کرد و حکم کرد که کشت و زرع کنند و چهارم را اهنوخوشی لقب داد و گفت به انواع حرفه ها بپردازند. بنابر فرهنگ معین در فارسی ریشه ندارد و احتمالاً محرف کلمهٔ دیگری بوده است که شاید رشتاری (مخفف ارتشتاری) باشد.
اوشیدری، جهانگیر. دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه نامهٔ توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۱، شابک ‎۹۶۴-۳۰۵-۳۰۷-۵
پادشاهی جمشید را شاهنامه هفت صد سال ذکر می نماید امّا ممکن است کنایه از سلاله جمشیدیان باشد که هفت صد سال دوام آورده است. وقتی جمشید بر تخت کیان جلوس نمود همه اقوام یا جماعات آن دوره اهم از دیو، پری، مرغ تحت فرمان او بودند به عبارتی دیگر اکثر اقوام و قبایل مطرح و شناخته شده انقیاد او را پذیرفته بودند. چون کارهای سیاسی به خوبی پیشرفته بود اینک وقت آن بود تا سر و سامانی به طبقات اجتماعی داده می شد صنوف و مشاغل از یکدیگر تجزیه می گشت، تفکیک طبقات اجتماعی و رده بندی مشاغل در ایران به جمشید منتسب است. شاهنامه از دومیّن گروه اجتماعی ایران، یعنی افراد نظامی اینگونه یاد می کند:

نِیْساری
(جمع: نیساریان) در شاهنامۀ فردوسی، سپاهیان و دومین طبقه از چهار طبقۀ اجتماعی . فردوسی از این طبقه در دورۀ جمشید نام می برد؛ اما این طبقه در همۀ دوره های تاریخی ، به ویژه در دوره های اشکانی و ساسانی وجود داشته است .