تفریع

ببالا بر شدن

تفریع. [ ت َ ] ( ع مص ) ببالا برشدن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ). برآمدن بر کوه. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ) ( اقرب الموارد ). || به نشیب فروشدن. ( تاج المصادر بیهقی ). از بالای کوه فرود آمدن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ). || چیزی را فرع کردن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ). || برآوردن مسئله ها را از اصل. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || فَرَع کشتن. ( تاج المصادر بیهقی ). کشتن فرع را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). ذبح کردن فرع را. || فزونی و فخر کردن در قوم خود. || تفریق بین قوم خود و دیگران. ( از اقرب الموارد ). || ( اصطلاح بدیع ) آن است که شاعر وصفی آغاز کند به صیغت نفی و گوید نیست فلان چیز که چنین و چنین است و نیست فلان چیز که چنین و چنین است بهتر از فلان. یا بیشتر از فلان. و این صنعت در اشعار عرب بسیار است و اما در اشعار عجم چنان باشد که صیغت نفی در تشبیه تفضیل بکار دارند چنانکه گفته اند:
سبز دریاکه برآشوبد و برخیزد موج
که ز بیم غرقش خلق بود اندروا
نه عطابخش تر از خواجه که خوشنود بود
آن وزیر ملک مشرق تاج الامرا.
و این صنعت در شعر فارسی رونقی ندارد. ( المعجم فی معاییر اشعار العجم ص 279 ).
قرار دادن چیزی پس از چیز دیگر بخاطر احتیاج شی سابق به لاحق.( از تعریفات جرجانی ).

۱. برآمدن.
۲. سربلند ساختن.
۳. پراکندن، از هم جدا کردن.