کلمه جو
صفحه اصلی

سخاوی

فرهنگ فارسی

محمد ابن عبدالرحمن بن محمد شمس الدین مورخ و عالم حدیث و تفسیر و ادب ( و.۸۳۱ ه.ق.۱۴۲۷م.- ف.۹٠۲ه.ق.۱۴۹۷م. ) . اصل او از سخا ( مصر ) و مولد او قاهره و محل وفات وی مکه است . مدتی دراز در بلاد مختلف مسافرت کرد و قریب ۲٠٠ کتاب تالیف نمود که از مشهورترین آنهاست : [[الضوئ اللامع فی اعیان القرن التاسع]] [[ التبر المسکوک ]] ذیل تاریخ مقریزی (( الذیل علی دول ااسلام للذهبی ) ) (( الشافی من الالم فی وفیات الامم ) ) در باب دو قرن هشتم و نهم (( تاریخ المدینتین ) ) [[ التاریخ المحیط ]] (( طبقات المالکیه ) ) (( تلخیص تاریخ الیمن ) ) (( الرحله المکیه ) ) (( الغایه فی شرح الهدایه ) ) و غیره .
محمد بن عبدالرحمن بن محمد شمس الدین سخاوی مورخ و عالم به حدیث و تفسیر و ادب و از سخا مصر است و در قاهره متولد شد و بمکه در گذشت .

لغت نامه دهخدا

سخاوی. [ س َ ] ( ع اِ ) ج ِ سخواء و سخاویه ، بمعنی زمین نرم فراخ. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ).
سخاوی. [ س َ وی ی ] ( اِخ ) عبدالقادربن علی السخاوی الشافعی. او راست : الرسالة العثمانیة ( او ) السخاویة. ( معجم المطبوعات ).
سخاوی. [ س َ وی ی ] ( اِخ ) علی بن محمدبن عبدالصمدبن عبدالاحدبن عبدالغالب همدانی ملقب به علم الدین سخاوی مصری نحوی مقری. در قاهره شاگرد ابومحمد قاسم شاطبی مقری بود و علم قراآت و نحو ولغت را نزد او آموخت ، از ابوالجود غیاث بن فارس بن مکی مقری ادب فرا گرفت و در اسکندریه از سلفی و ابن عوف و بمصر از بوصیری و ابن یاسین. سپس به شهر دمشق شدو بدانجا سرآمد علماء وقت گردید، و مردمان را در حق او اعتقادی عظیم بود. ابن خلکان او را در دمشق دیده است. وفات او بدمشق در جمادی الاَّخر سال 643 هَ. ق.است و گویند هنگام وفات به ابیات ذیل ترنم میکرد:
قالوا غداناتی دیار الحمی
و ینزل الرکب بمغناهم
و کل من کان محبالهم
اصبح مسروراً بلقیاهم
قلت قلی ذنب فما حیلتی
بأی وجه اتلقاهم
قالوا اء لیس العفو من شأنهم
لاسیما عمن ترجاهم.
و مولد او در شهر سخا در غربیه از اعمال مصر بسال 558 بود. و قیاس در نسبت به سخا، سخوی است لکن مشهور سخاوی است. او راست : هدایة المرتاب و غایة الحفاظو الطلاب. منظومة فی متشابه کلمات القرآن مرتبة علی حروف : 1 - مرتبة علی حروف معجم. 2 - شرح مفصل. 3 - سفرالسعادة. 4 - شرح الشاطبیة. 5 - «الکوکب الوقادة» فی اصول الدین. 6 - الجواهر المکللة فی حدیث. ( الاعلام زرکلی ج 2 ص 694 ). رجوع به معجم المطبوعات و روضات الجنات ص 492 و عیون الانباء شود.
سخاوی. [ س َ وی ی ] ( اِخ ) محمدبن احمدبن ابی العبد القصبی السخاوی المالکی. او راست : تخمیس طی البردة و تلخیص نشر الوردة. ( معجم المطبوعات ).
سخاوی. [ س َ وی ی ] ( اِخ ) محمدبن عبدالرحمن بن محمد، شمس الدین سخاوی ( 831 - 902 هَ. ق. ). مورخ و عالم به حدیث و تفسیر و ادب ، و از سخا ( از قراء ) مصر است و در قاهره متولد شد و بمکه در گذشت. در شهرها مدتی دراز بسیاحت پرداخت و در حدود دویست کتاب تصنیف کرد، مشهورترین آنها عبارتند: الضوء اللامع فی اعیان القرن التاسع در حدود شش هزار صفحه است و شرح حال خود را در آن در بیست و سه صفحه نوشته است. سفر السعادة. التبرا لمسبوک ذیل تاریخ المقریزی که قسمتی از آن طبع شده. الذیل علی دول الاسلام للذهبی. الشافی من الالم فی وفیات الامم در قرن هشتم و نهم. تاریخ المدینتین. تاریخ المحیط طبقات المالکیة. تلخیص تاریخ الیمن. الذیل علی طبقات القراء لابن حجر. الاعلان بالتوبیخ لمن ذم اهل التواریخ. تلخیص طبقات القراء. الرحلة الاسکندریة. الرحلة الحلبیة.الرحلة المکیة. الغایة فی شرح الهدایة. عمدة القاری و السامع در حدیث. المقاصد الحسنة. تحفة الاحباب در مزارات و تراجم ، و غیرذلک. ( الاعلام زرکلی ج 3 ص 916 ).و رجوع به نور السافر ص 16 و معجم المطبوعات شود.

سخاوی . [ س َ ] (ع اِ) ج ِ سخواء و سخاویه ، بمعنی زمین نرم فراخ . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد).

سخاوی . [ س َ وی ی ] (اِخ ) عبدالقادربن علی السخاوی الشافعی . او راست : الرسالة العثمانیة (او) السخاویة. (معجم المطبوعات ).

سخاوی . [ س َ وی ی ] (اِخ ) علی بن محمدبن عبدالصمدبن عبدالاحدبن عبدالغالب همدانی ملقب به علم الدین سخاوی مصری نحوی مقری . در قاهره شاگرد ابومحمد قاسم شاطبی مقری بود و علم قراآت و نحو ولغت را نزد او آموخت ، از ابوالجود غیاث بن فارس بن مکی مقری ادب فرا گرفت و در اسکندریه از سلفی و ابن عوف و بمصر از بوصیری و ابن یاسین . سپس به شهر دمشق شدو بدانجا سرآمد علماء وقت گردید، و مردمان را در حق او اعتقادی عظیم بود. ابن خلکان او را در دمشق دیده است . وفات او بدمشق در جمادی الاَّخر سال 643 هَ . ق .است و گویند هنگام وفات به ابیات ذیل ترنم میکرد:
قالوا غداناتی دیار الحمی
و ینزل الرکب بمغناهم
و کل من کان محبالهم
اصبح مسروراً بلقیاهم
قلت قلی ذنب فما حیلتی
بأی ّ وجه اتلقاهم
قالوا اء لیس العفو من شأنهم
لاسیما عمن ترجاهم .
و مولد او در شهر سخا در غربیه از اعمال مصر بسال 558 بود. و قیاس در نسبت به سخا، سخوی است لکن مشهور سخاوی است . او راست : هدایة المرتاب و غایة الحفاظو الطلاب . منظومة فی متشابه کلمات القرآن مرتبة علی حروف : 1 - مرتبة علی حروف معجم . 2 - شرح مفصل . 3 - سفرالسعادة. 4 - شرح الشاطبیة. 5 - «الکوکب الوقادة» فی اصول الدین . 6 - الجواهر المکللة فی حدیث . (الاعلام زرکلی ج 2 ص 694). رجوع به معجم المطبوعات و روضات الجنات ص 492 و عیون الانباء شود.

سخاوی . [ س َ وی ی ] (اِخ ) محمدبن احمدبن ابی العبد القصبی السخاوی المالکی . او راست : تخمیس طی البردة و تلخیص نشر الوردة. (معجم المطبوعات ).

سخاوی . [ س َ وی ی ] (اِخ ) محمدبن عبدالرحمن بن محمد، شمس الدین سخاوی (831 - 902 هَ . ق .). مورخ و عالم به حدیث و تفسیر و ادب ، و از سخا (از قراء) مصر است و در قاهره متولد شد و بمکه در گذشت . در شهرها مدتی دراز بسیاحت پرداخت و در حدود دویست کتاب تصنیف کرد، مشهورترین آنها عبارتند: الضوء اللامع فی اعیان القرن التاسع در حدود شش هزار صفحه است و شرح حال خود را در آن در بیست و سه صفحه نوشته است . سفر السعادة. التبرا لمسبوک ذیل تاریخ المقریزی که قسمتی از آن طبع شده . الذیل علی دول الاسلام للذهبی . الشافی من الالم فی وفیات الامم در قرن هشتم و نهم . تاریخ المدینتین . تاریخ المحیط طبقات المالکیة. تلخیص تاریخ الیمن . الذیل علی طبقات القراء لابن حجر. الاعلان بالتوبیخ لمن ذم اهل التواریخ . تلخیص طبقات القراء. الرحلة الاسکندریة. الرحلة الحلبیة.الرحلة المکیة. الغایة فی شرح الهدایة. عمدة القاری و السامع در حدیث . المقاصد الحسنة. تحفة الاحباب در مزارات و تراجم ، و غیرذلک . (الاعلام زرکلی ج 3 ص 916).و رجوع به نور السافر ص 16 و معجم المطبوعات شود.

کلمات دیگر: