گشتاور نیرو

گَشتاوَر نیرو یا گشتاور چرخشی یعنی عاملی که باعث حرکت دورانی یا چرخشی در جسم می شود. همانگونه که نیرو باعث حرکت جسم می شود؛ (قانون دوم نیوتون: F=ma)، گشتاور وارد بر جسم نیز باعث چرخش جسم می شود.(قانون دوم نیوتون در حرکت دورانی: τ=Iα که به I لختی دورانی جسم (معادل جرم جسم در حرکت انتقالی) می گویند.)
روتاتوم
به عبارت دیگر گشتاور در حرکت چرخشی؛ معادل نیرو در حرکت انتقالی است. به عنوان مثال برای باز کردن درب، نیرویی به دستگیره(به طور عمود به صفحه درب)به آن وارد می کنیم تا درب حول محور چرخشش(لولا)، بگردد. اگر نیروی وارد شده به لولا نزدیکتر باشد یا زاویهٔ بردار نیرو با صفحهٔ درب کمتر از 90 درجه باشد، باید نیروی بیش تری نسبت به حالت قبل به درب وارد کنیم تا درب به همان صورت قبل بگردد. پس گشتاور نیرو هم با مقدار نیرو و زاویه اعمال آن و هم با فاصلهٔ آن از محور چرخش رابطهٔ مستقیم دارد. گشتاور نیروی وارد بر جسم از رابطه τ=rF بدست می آید که در آن r فاصله نقطه اعمال نیرو تا تکیه گاه (درصورتیکه تکیه گاه موجود نباشد، فاصله نقطه اعمال نیرو تا مرکز جرم جسم را در نظر گیرید) است؛ لذا علاوه بر نیرو، با افزایش فاصله اثر نیرو از تکیه گاه هم می توان گشتاور وارد بر جسم را تغییر داد. بالابرها، ماشین های حفاری و ... نمونه هایی از کاربرد گشتاور نیرو در صنایع است.
گشتاور نیرو یک کمیت بُرداری است در حرکت چرخشی که به بزرگی بردار نیرو و مسیر و مکان اثر آن بستگی دارد. یکای آن در سامانه استاندارد بین المللی یکاها، نیوتن متر است.حاصلضرب نیروی عمود بر پای دوران به فاصله تا مرکزدوران را گویند.لختی کمّیّتی مربوط به جسم دوّار است و به پای دوران مربوط نیست.
حاصلضرب خارجی بُردار مکان نقطهٔ اثر نیرو در بُردار نیروی وارد بر یک نقطه را گشتاور آن نیرو (حول مبدأ) گویند.

گَشْتاوَرِ نیرو (moment of force)
در فیزیک، کمیتی برای نشان دادن میزان اثر چرخشی نیروی وارد بر جسم. مقدار آن برابر است با حاصل ضرب مقدار نیرو در فاصلۀ عمودی خط اثر نیرو تا نقطه یا محوری که جسم به دور آن می چرخد. یکای آن در دستگاه بین المللی یکاها نیوتون متر است. اگر بزرگی نیرو برابر F نیوتون و فاصلۀ عمودی برابر d متر باشد، گشتاور نیرو عبارت است از Fd= گشتاور نیرو. نیز ← جفت_نیرو