پ.م. کوتاه شدهٔ پیش از میلاد است که برخی به دلیل پارسی بودن از آن به جای ق.م. (قبل از میلاد) یا پ.م. (پیش از میلاد) استفاده می کنند، که همه به معنی سال های پیش از زادروز و ولادت مسیح می باشند. در انگلیسی BC یا B.C. که کوتاه شده Before Christ (پیش از مسیح) به کار می رود یا معادل گاه شماری عصر حاضر آن که استفاده از آن رو به گسترش است BCE یا B.C.E. که کوتاه شدهٔ (Before the Common Era) است به کار می رود.
پس از میلاد
روی هم رفته آدمی برای به کاربردن و نگارش زمان رویدادها، به یک خاستگاه یا مبداء زمان نیاز دارد و این خاستگاه می تواند هر رویدادی باشد. در کشورهای غربی و بیش تر کشورهای جهان، رویدادها را چه پیش و چه پس از زایش مسیح، بر پایهٔ آن می سنجند، اما در ایران بیش تر رویدادهای کهن را که پیش از زایش مسیح روی داده است را بر پایهٔ زادروز مسیح و نیز رویدادهای پس از آن را هم تا پیش از پیدایش اسلام بر همان پایه می سنجند. ولی رویدادهای پس از پیدایش اسلام را بیش تر از هجرت و کوچ پیامبر اسلام از مکه به مدینه می سنجند، که خود به دلیل پیشینهٔ باور و پذیرش اسلام به عنوان دین راستین در میان ایرانیان است. اگرچه همین رویداد هجرت و کوچ از مکه به مدینه را نیز بر پایهٔ سال های خورشیدی می سنجند که خود برگرفته از پیشینهٔ کهن ایرانیان است. به همین دلیل تاریخ هجری خورشیدی با تاریخ هجری قمری ناهمسان است و تاریخ هجری خورشیدی به دلیل درازتر بودن همواره کم تر از هجری قمری خواهد بود.
در زمان محمدرضاشاه یک بار تصمیم گرفته شد تا تاریخ ایران از آغاز شاهنشاهی هخامنشی (بیش از ۲۵۰۰ سال) در ایران گذارده شود، که به دلیل اعتراضات مردمی و روحانیت، به شکل پیشین آن(بیش از ۱۳۵۰ سال) بازگشت.
اگرچه همین تاریخ شاهنشاهی هخامنشی نیز جای شگفتی دارد و تاریخ راستین آغاز شاهنشاهی در ایران نیست. چراکه شاهان تمدن ایلامی که نام بیش تر آن ها نیز در تاریخ ذکر شده است در بیش از ۵۰۰۰ سال پیش در ایران فرمانروایی می کردند. اصرار برخی بر نشان دادن آغاز تاریخ ایران از پادشاهی هخامنشی(بیش از ۲۵۰۰ سال پیش) یا در درازترین شکل خود تاریخ آغاز آیین زرتشتی (بیش از ۳۷۰۰ سال پیش) و آیین میترایی (بیش از ۷۰۰۰ سال پیش) که این دو هیچ پایهٔ استوار تاریخی هم ندارند و تنها برپایهٔ حدس و گمان نگاشته شده اند، و حتی با بسیاری از منابع تاریخی متعارض هستند، بیانگر انگیزه هایی خاص از سوی حامیان اصلی این اندیشه هاست. حال آن که ایلامیان در بیش از ۷۰۰۰ سال پیش و مادها که نام همهٔ شاهان آن ها نیز در تاریخ ذکر شده است، در ۳۱۰۰ سال پیش بر فلات ایران حکم می راندند. گذشته از آن تمدن جیرفت در کرمان ایران نیز که اعتبارش بسیار بیش تر از تاریخ زرتشتی و میترایی است، مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش می باشد. البته هنوز پژوهش ها در کاوشگاه جیرفت به پایان نرسیده و گمان می رود با پایان این پژوهش ها یافته های تاریخی جهان دگرگون شود.
پس از میلاد
روی هم رفته آدمی برای به کاربردن و نگارش زمان رویدادها، به یک خاستگاه یا مبداء زمان نیاز دارد و این خاستگاه می تواند هر رویدادی باشد. در کشورهای غربی و بیش تر کشورهای جهان، رویدادها را چه پیش و چه پس از زایش مسیح، بر پایهٔ آن می سنجند، اما در ایران بیش تر رویدادهای کهن را که پیش از زایش مسیح روی داده است را بر پایهٔ زادروز مسیح و نیز رویدادهای پس از آن را هم تا پیش از پیدایش اسلام بر همان پایه می سنجند. ولی رویدادهای پس از پیدایش اسلام را بیش تر از هجرت و کوچ پیامبر اسلام از مکه به مدینه می سنجند، که خود به دلیل پیشینهٔ باور و پذیرش اسلام به عنوان دین راستین در میان ایرانیان است. اگرچه همین رویداد هجرت و کوچ از مکه به مدینه را نیز بر پایهٔ سال های خورشیدی می سنجند که خود برگرفته از پیشینهٔ کهن ایرانیان است. به همین دلیل تاریخ هجری خورشیدی با تاریخ هجری قمری ناهمسان است و تاریخ هجری خورشیدی به دلیل درازتر بودن همواره کم تر از هجری قمری خواهد بود.
در زمان محمدرضاشاه یک بار تصمیم گرفته شد تا تاریخ ایران از آغاز شاهنشاهی هخامنشی (بیش از ۲۵۰۰ سال) در ایران گذارده شود، که به دلیل اعتراضات مردمی و روحانیت، به شکل پیشین آن(بیش از ۱۳۵۰ سال) بازگشت.
اگرچه همین تاریخ شاهنشاهی هخامنشی نیز جای شگفتی دارد و تاریخ راستین آغاز شاهنشاهی در ایران نیست. چراکه شاهان تمدن ایلامی که نام بیش تر آن ها نیز در تاریخ ذکر شده است در بیش از ۵۰۰۰ سال پیش در ایران فرمانروایی می کردند. اصرار برخی بر نشان دادن آغاز تاریخ ایران از پادشاهی هخامنشی(بیش از ۲۵۰۰ سال پیش) یا در درازترین شکل خود تاریخ آغاز آیین زرتشتی (بیش از ۳۷۰۰ سال پیش) و آیین میترایی (بیش از ۷۰۰۰ سال پیش) که این دو هیچ پایهٔ استوار تاریخی هم ندارند و تنها برپایهٔ حدس و گمان نگاشته شده اند، و حتی با بسیاری از منابع تاریخی متعارض هستند، بیانگر انگیزه هایی خاص از سوی حامیان اصلی این اندیشه هاست. حال آن که ایلامیان در بیش از ۷۰۰۰ سال پیش و مادها که نام همهٔ شاهان آن ها نیز در تاریخ ذکر شده است، در ۳۱۰۰ سال پیش بر فلات ایران حکم می راندند. گذشته از آن تمدن جیرفت در کرمان ایران نیز که اعتبارش بسیار بیش تر از تاریخ زرتشتی و میترایی است، مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش می باشد. البته هنوز پژوهش ها در کاوشگاه جیرفت به پایان نرسیده و گمان می رود با پایان این پژوهش ها یافته های تاریخی جهان دگرگون شود.
wiki: پیش از میلاد